Obudzić naród do wielkości

Postać i poglądy prezesa Kurtyki były przedstawiane w publikacjach wspomnieniowych . Wydany został również zbiór jego najważniejszych tekstów oraz wybór wywiadów, artykułów i oświadczeń . Nieznane szerzej pozostawały jego wystąpienia w Sejmie i Senacie RP. Ich lektura stanowi nie tylko istotne uzupełnienie wcześniejszych publikacji poświęconych Januszowi Kurtyce, potwierdza informacje w nich zawarte, ale też pozwala odczytać na nowo jego najważniejsze myśli, jasne poglądy, a przede wszystkim misję IPN. Wyłania się z nich też obraz doskonałego mówcy, precyzyjnie, bez zbędnych słów formułującego myśli, szefa biorącego odpowiedzialność za każdego pracownika i każde powierzone mu zadanie, broniącego swoich racji i przekonań zawsze merytorycznie, bez emocji, stojącego na straży prawdy i działającego zgodnie z ustanowionym prawem, szanującego oponentów. Podziwiać można również jego niezwykłą kulturę polityczną, jakże rzadką w dzisiejszym świecie. Instytut pod kierownictwem Kurtyki stał się jedną z najważniejszych instytucji polskiego życia publicznego, zabierającą głos w sprawach polskiej historii najnowszej, co niejednokrotnie wzbudzało niechęć ze strony niektórych polityków. Potwierdzają to również wystąpienia prezesa w Sejmie i Senacie RP. Janusz Kurtyka był przeświadczony, że IPN ma do odegrania ważną rolę w procesie wychodzenia Polaków z totalitarnej przeszłości i jest jedną z niewielu instytucji, która – pozbawiona tradycji peerelowskiej – przysłuży się budowie wolnego społeczeństwa.