Zjawisko i sens

Marne czasy, kiedy ogłoszono „bankructwo nauki”, minęły, era materialistyczna, kiedy filozofię przejęli „ubodzy duchem”, zakończyła się. We wszystkich dziedzinach wiedzy naukowej i w samej filozofii obserwujemy radykalne burzenie starego i wznoszenie nowego lub w jego przededniu. Okres zwątpienia, dekadencji, chorobliwej niemocy, apatii i kwietyzmu jest poza nami! Niesłychane wstrząsy we wszystkich dziedzinach wiedzy przyrodniczej są jedynie skutkiem potężnego wzrostu i ujawnienia się nowych sił i nowego życia; fascynujące porywy i coraz bardziej rozjaśniające światło naszej przeszłości we wszystkich dziedzinach wiedzy humanistycznej też o tym świadczą; wnikliwe dążenie ducha filozoficznego, prowadzące do najskrytszych jego głębin, w filozofii, w jego własnej samoświadomości ujawnia tę samą cechę naszych czasów! I nie w przededniu wielkiej epoki się znajdujemy, lecz jesteśmy już w niej, w jej niepowstrzymanym pędzie! I dzisiaj jesteśmy świadkami znamiennego faktu aktualnego wyrażenia ducha naszych czasów! W jednym celu chcemy zjednoczyć swoje różnorodne dążenia i jedna idea jednoczy nasze różnorodne drogi; przyciągnął nas tu ten duch naszych czasów. Jakby skromne nie były nasze własne cele, to wzywa nas do ich realizacji ten sam duch historii, który prowadzi za sobą również całą współczesną kulturalną ludzkość. Gustaw Szpet z wykładu "Idea nauki podstawowej"