Koncepcja tyflopedagogiki w ujęciu Zofii Sękowskiej

Zagadnienia rewalidacji niepełnosprawnych i resocjalizacji społecznie niedostosowanych, będących podmiotem zainteresowań pedagogiki specjalnej posiadają obszerną bibliografię. Niejednokrotnie prowadzone są dyskusje i polemiki nad problemami kształcenia, usprawniania i wychowania niepełnosprawnych. Toczą się debaty odnośnie przysługujących im praw. Rozważane są kwestie dotyczące likwidowania różnego rodzaju barier, z którymi osoby o obniżonej sprawności psychofizycznej często się spotykają. Dzieje się tak pod wpływem społecznego zainteresowania sprawami osób niepełnosprawnych. Niebagatelny wpływ posiada w tym względzie także (a może przede wszystkim) stale postępujący rozwój i rozszerzanie się zakresu współczesnej pedagogiki specjalnej, dla której zasadniczym priorytetem jest dobro jednostki o naruszonej równowadze organizmu. Jednakże rozkwit tej – poniekąd młodej dyscypliny naukowej – może następować głównie dzięki dobrze przygotowanym pedagogom specjalnym, którzy poprzez łączenie praktyki pedagogicznej z działalnością badawczą tworzą teoretyczne podstawy pedagogiki specjalnej. To oni wypracowują zasadnicze zręby współczesnej pedagogiki rewalidacyjnej i resocjalizacyjnej, ubogacając i rozszerzając wiedzę szczegółowych jej subdyscyplin. Ich działalność naukowa, społeczna i dydaktyczna przyczynia się do powstawania wiedzy rzetelnej, użytecznej w procesie edukacji i rehabilitacji oraz społecznego funkcjonowania osób niepełnosprawnych. Działalność tych osób powinna być odpowiednio popularyzowana i uprzystępniana innym, zajmującym się tą problematyką. Do grona wybitnych naukowców, a zarazem dydaktyków, których dorobek naukowy stanowi podbudowę pedagogiki specjalnej, należy niewątpliwie profesor Zofia Sękowska. Jej dokonania naukowe zawsze traktowane były przez specjalistów z wielkim uznaniem, a osiągnięcia często cytowane w różnorodnych publikacjach i artykułach, stając się inspiracją badawczą i gruntowną podstawą naukową. Jednakże koncepcja pedagogiczna jej autorstwa nie doczekała się jeszcze wnikliwych analiz, mimo, że posiada wartość znaczącą. Poza kilkoma artykułami, syntetycznie ujmującymi całokształt życia i pracy zawodowej prof. Z. Sękowskiej, właściwie nie powstało żadne, bardziej szczegółowe opracowanie jej, jakże istotnej spuścizny pedagogicznej. Niniejsza praca koncentruje się na głównym aspekcie zainteresowań naukowych Z. Sękowskiej – przybliża jej koncepcję pedagogiczną i dokonania w zakresie tyflopedagogiki. Mam nadzieję, że taka badawcza praca będzie wartościowa i użyteczna, a jej brak postrzegam jako wymagającą uzupełnienia lukę. Niniejszym opracowaniem chciałabym przyczynić się do jej zniwelowania. Istnieje kilka powodów, dla których istotne jest przybliżenie koncepcji pedagogicznej i dokonań profesor Z. Sękowskiej w kontekście ich znaczenia dla współczesnej tyflopedagogiki. Podstawowe założenie tej pracy sprowadza się do tezy o konieczności komplementarnego i kompleksowego postrzegania naukowego dorobku prof. Z. Sękowskiej oraz do uznania aktualności tego dorobku. Świadczy o tym współczesna pozytywna ocena uprawianej przez nią pedagogii w gronie pedagogów specjalnych. Należy również podkreślić fakt, że prace, których jest autorką znajdują nadal powszechne zastosowanie (np. w praktyce szkolnej z dziećmi niepełnosprawnymi wzrokowo) i nie straciły na swej aktualności. Dokonana tu analiza dorobku Z. Sękowskiej pod kątem jego przydatności dla tyflopedagogiki, obszerna (z oczywistych i uzasadnionych powodów) w swej treści i dzięki temu nie pozbawiona szczegółowych i dokładnych badań, jest wartościowym dopełnieniem dzieł, jakie Z. Sękowska pozostawiła po sobie. Autorka przedstawiła Z. Sękowską jako twórczynię typologii potrzeb ograniczonych przez brak wzroku. Starała się też zaznaczyć stanowisko, jakie zajęła ona w dyskusji o udziale osobowości w procesie przystosowania niewidomych.