Adam Lipszyc - eseista tłumacz, pracuje w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, uczy w Szkole Nauk Społecznych, w Collegium Ciyitas oraz na Uniwersytecie Muri im. Franza Kafki. Laureat nagrody „Literatury na Świecie” im. Andrzeja Siemka, nagrody Allianz Kulturstiftung i Nagrody Literackiej Gdynia. Ostatnio opublikował Czerwone listy. Eseje frankistowskie o literaturze polskiej (Kraków, 2018). To jest filozoficzna książka o Freudzie. Staram się w niej pokazać, że z pism twórcy psychoanalizy wydobyć można splot koncepcji, które w sposób atrakcyjny opisują logikę ludzkiego doświadczenia. W moim przekonaniu, we Freudowską wizję człowieka wpisane są trzy ogólne tezy. Oto one: 1) człowiek jest wykolejonym zwierzęciem; 2) człowiek jest istotą wewnętrznie poróżnioną; 3) człowiek jest istotą społeczną ze społeczeństwem nieodwołalnie skłóconą. W siedmiu kolejnych rozdziałach próbuję te trzy tezy uszczegółowić, rozwinąć i skomplikować. Moim celem nie jest odtworzenie źródłowej myśli Freuda, lecz jej częściowa modyfikacja przeprowadzona w trybie krytycznej lektury wybranych tekstów autora Objaśniania marzeń sennych. W lekturze tej kieruję się trzema konceptami. Po pierwsze, staram się wygrywać napięcia rozdzierające owe teksty, tak by ujawnić nowe znaczenia, których samemu Freudowi nie udało się wyrazić w sposób klarowny. Po drugie, modyfikując myśl twórcy psychoanalizy podążam nierzadko za późniejszymi teoretykami tej tradycji. Po trzecie, koncepcje Freuda łączę z ideami spadkobierców tradycji odmiennej, a mianowicie żydowskiego mesjanizmu. Wplatając cienką teologiczną nić w psychoanalityczną materię, tworzę heterogeniczne konstrukty myślowe, które określam tu mianem „spekulacji marańskich”. Spekulacje te dotyczą zaś spraw najważniejszych: naszej cielesności, języka, pragnienia - i szczęścia.

Monika Glosowitz - pracuje w Katedrze Literatury Porównawczej Uniwersytetu Śląskiego. Doktorat co-tutelle w dziedzinie nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa i gender studies obroniła na Uniwersytecie Śląskim i Uniwersytecie w Oviedo. Stypendystka Komisji Europejskiej w ramach programu European Master in Women’s and Gender Studies na Uniwersytecie w Utrechcie i Uniwersytecie w Grenadzie oraz Uniwersytetu w Oviedo w ramach programu doktoranckiego Género y Diversidad. Współredagowała Imagined Geographies. Central European Spacjal Narratives between 1989 and 2014 (lbidem-Verlag 2018), Dyskursy gościnności. Etykę współbycia w perspektywie późnej nowoczesności (IBL PAN 2018) oraz specjalne wydania czasopism „Central Europe” - The Central European Archaeology of Knowledge: Exploring Polish and Ukrainian Literature (1989-2014) oraz „The Polish Journal of Aesthetics” - The Affective Aesthetics of the Body in Pain. Jej zainteresowania badawcze dotyczą kwestii związanych z procesami emancypacyjnymi i rolą emocji w późnym kapitalizmie oraz współczesnych metodologii feministycznych. Uczestniczyła w wielu konferencjach, seminariach i szkołach letnich w kraju i za granicą (Hiszpania, Holandia, Austria, Portugalia, Niemcy, Chorwacja), prowadzonych m.in. przez Judith Butler, Rosi Braidotti, Donnę Haraway, Noama Chomsky’ego i Petera Singera. Publikowała m.in. na łamach „Central Europe”, „Czasu Kultury”, „Śląskich Studiów Polonistycznych”. Tłumaczyła teksty Michela Foucaulta, Rosi Braidotti, Sary Ahmed i Luce lrigaray. Książka Moniki Glosowitz jest znakomita. Została napisana językiem akademickim, stosownym do tego rodzaju rozpraw, a zarazem językiem żywym, w którym cały czas słyszalny jest głos autorki. [...] W interpretacyjnych partiach książki suwerenność ta skutkuje oryginalnością i subtelnością poszczególnych odczytań, w partiach metodologicznych zaś wspaniałą klarownością w konstruowaniu oryginalnej „maszynerii” intelektualnej. Sama w sobie maszyneria ta zasługuje na uwagę, zwłaszcza na tle wielu zmąconych, chwiejnych propozycji, jakie nierzadko rodzi współczesna humanistyka, w szczególności zaś teoria afektu. Zgodnie z perspektywą przyjętą przez autorkę, na sztukę należy patrzeć jako na część procesu społecznego pojętego jako splot zazębiających się maszynerii, sprzęgających w sobie momenty władzy, momenty dyskursywne i wymiary afektywne. Zarazem działalność artystyczna jest w ujęciu autorki aktem krytycznej interwencji, która pozwala na rozpoznanie anatomii systemów organizujących nasze życie, a zarazem nowych, emancypacyjnych perspektyw otwierających możliwość przeobrażenia afektywnych maszynerii, w ramach których żyjemy. Z recenzji prof. Adama Lipszyca

Książka Bożeny Mazurkowej ma wymiar monograficzny. Zawarte w niej rozprawy scala naczelna idea skupienia się na faktach literackich z zakresu twórczości publiczno-okolicznościowej i osobisto-okazjonalnej. Wypada stwierdzić, że Bożena Mazurkowa doskonale porusza się w obrębie podjętej problematyki i przedstawionym zbiorem wkracza w grono czołowych badaczy oświeceniowej literatury okolicznościowej. Wszystkie rozprawy mają charakter nowatorski, dotyczą materii ważnych, godnych pilnej, dokładnej analizy. Książka Bożeny Mazurkowej Z potrzeby chwili i ku pamięci... Studia o poezji i prozie oświecenia w sposób istotny dopełni naszą wiedzę o rzeczywistości społeczno-literackiej tej epoki.

Piotr Słodkowski - historyk sztuki, adiunkt w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Absolwent programu doktorskiego Akademii Artes Liberales. Redaktor książek Przestrzeń społeczna. Historie mówione Złotego Grona i Biennale Sztuki Nowej (2014) oraz (z Agatą Pietrasik) Czas debat. Antologia krytyki artystycznej z lat 1945—1954 (2016). Dwukrotny laureat Nagrody Stowarzyszenia Historyków Sztuki im. Szczęsnego Dettloffa (2017, 2018). Interesuje się polską i środkowoeuropejską sztuką XX wieku w perspektywie współczesnej myśli humanistycznej. Odważna i wyrafinowana książka Piotra Słodkowskiego otwiera perspektywy na zjawiska oświetlające polską kulturę XX wieku i polską nowoczesność. Pozwala uchwycić mechanizmy przemian kulturowych, uwikłanie stylów, doktryn i praktyk artystycznych w materię rzeczywistości historycznej politycznej. Ukazuje dzieło Strenga/Włodarskiego i jego osobowość twórczą w perspektywie holistycznej, w wielowymiarowej całości jego wyborów artystycznych, afiliacji ideowych, biografii i dramatu tożsamości, który stał się udziałem artysty. Słodkowski oferuje nowe klucze interpretacyjne, rewiduje dotychczasowe ustalenia, znosi zastane podziały i kategorie (centra - peryferie); dekonstruuje hierarchiczny układ wertykalny na rzecz rozproszenia i relacji o charakterze sieciowym, otwartym na różne lokalności; zwraca uwagę na dynamiczną relację miedzy tożsamością i lokalnością. Piotr Słodkowski ma ponadto odwagę budować nowe pojęcia i kategorie, wypracowuje własną metodologię badawczą, inspirując się impulsami płynącymi z nowej humanistyki. prof. dr hab. Jacek Leociak Trzy tematyczne człony ambitnej książki Piotra Słodkowskiego: modernizm, zaangażowanie, tożsamość, należą do najpoważniejszych problemów sztuki XX wieku. W oparciu o międzynarodową dyskusję nad pojęciem modernizmu, autor krytycznie odnosi się do „zachodniocentrycznego” paradygmatu historii sztuki XX wieku i analizując obrazy Strenga/Włodarskiego wprowadza pojęcie „modernizmu indygenizującego” i „socrealizmu utopijnego”. Lejtmotywem ważnej i poruszającej książki Słodkowskiego jest krytyczna obserwacja dyscypliny, a najpoważniejszym osiągnięciem są zarysowane przez autora alternatywy, jakie dla historii sztuki wyłaniają się z analiz cuyre artysty. Słodkowski łączy wybitne kompetencje teoretyczno-metodologiczne ze skrupulatną analizą (w tym technologiczną konserwatorską) dzieł Strenga. Promowana przez autora historia sztuki ugruntowana jest na artyście i jego dziele, a praktyka badawcza zasadza się na ruchu od materiału do teorii, nie zaś odwrotnie. prof. dr hab. Maria Poprzęcka

Magdalena Śniedziewska napisała książkę uzupełniającą studia nad pisarstwem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego o istotne, nie dość wyraziście dotąd zarysowane aspekty. To precyzyjnie przedstawione doświadczenie emigracji we włoskich realiach. Ludzka egzystencja wiąże się tu nierozdzielnie z twórczością wpisującą się w neapolitańską lokalność. Towarzyszy temu również aktywność w literackim i intelektualnym środowisku, co pociąga za sobą konieczność sięgnięcia po niewykorzystywane dotąd źródła. Niezwykle cenne jest wyeksponowanie związków Herlinga-Grudzińskiego z literacką szkołą sycylijską, która odcisnęła na jego twórczości niekwestionowane, ale niewystarczająco rozpoznane piętno. Autorka analizuje wiele materiałów wiążących się z zaangażowaniem pisarza w ideowe, w tym wypadku antytotalitarne, spory. Książkę zamyka rozdział omawiający dzieje recepcji włoskiego tłumaczenia Innego Świata. W gruncie rzeczy historia ta stanowić może symboliczny ekwiwalent procesu wrastania Herlinga w Italię. prof. Ryszard K. Przybylski MAGDALENA ŚNIEDZIEWSKA (ur. 1984) - polonistka i italianistka, autorka książek Wierność rzeczywistości. Zbigniew Herbert o postawie wobec świata i problemach jego reprezentacji (2013), Siedemnastowieczne malarstwo holenderskie w literaturze polskiej po 1918 roku (2014). Zajmuje się recepcją literatury włoskiej w Polsce, związkami literatury i malarstwa oraz motywami ptasimi w literaturze polskiej.

Tom zawiera pięć ód napoleońskich Kajetana Koźmiana (1771-1856), uznawanych tradycyjnie za pewną całość, odzwierciedlającą zarówno nadzieje, entuzjazm, jak i rozczarowania tamtego czasu. Utwory Koźmiana należą do najwybitniejszych realizacji wzorca ody okolicznościowej, o złożonym, charakterystycznym dla klasycystycznej ody francuskiej układzie, stroficzno-wersyfikacyjnym. W tomie znalazły się nie tylko dwie ody, opublikowane w roku 1809, dzięki którym Koźmian stał się poetą znanym i uznanym, oraz te, które nie ukazały się drukiem za życia autora a krążyły w odpisach, lecz także - po raz pierwszy w jednej edycji - dwie wersje od piątej, ostatniej. Inne wiersze z epoki napoleońskiej, zebrane w tym wydaniu, ukazują poetę jako wnikliwego komentatora i krytyka zjawisk okresu oraz twórcę, dla którego literatura rzymska była wzorem żywym i współbrzmiała tak z jego własną poezją, jak ze współczesnością.

Książka Justyny Kowalskiej-Leder jest książką ważną, odważną, a i nowatorską. Widać to na tle wielu znaczących przecież publikacji dotyczących Zagłady wydanych w Polsce w ostatnich latach, a może właśnie dopiero na tle tychże prac. Stanowi świetną i niezwykle sumienną rekapitulację, ale i rewizję ustaleń dotychczasowych. Autorka wskazując na złożoność relacji pomocowych proponuje perspektywę badań do tej pory na gruncie polskim nie podejmowaną. Zwraca uwagę na nieoczywistość kategorii epistemologicznych i kwalifikacji etycznych zazwyczaj używanych w opisie doświadczeń granicznych. Wydobywa chętnie pomijaną moralną ambiwalencję widoczną w postawach i w relacjach ofiar, świadków i ratujących. Również konsekwencje pomijania splotu ambiwalencji czynnych w konstruowaniu krytycznego namysłu nad pamięcią indywidualną, namysłu nad uwikłaną w historyczne zaszłości pamięcią zbiorową, a wreszcie nad debatą publiczną na temat polskiego doświadczenia wojny i Zagłady. Te zabiegi prowadzą do krytycznej refleksji nad pojęciami używanymi do konceptualizacji stosunku Żydów i Polaków (i odwrotnie) i nad emocjonalną intensywnością debaty - zarówno tej publicystycznej, jak i naukowej. Nie bez znaczenia jest też i to, że autorka podnosi rolę zaniedbywanych do tej pory czynników różnicujących doświadczenia związane z Zagładą, takich jak płeć, wiek, stan cywilny, poziom edukacji, pochodzenie klasowe oraz czynniki osobowościowe i psychologiczne - słowem, podkreśla wagę miejsca, z którego mówi i działa podmiot świadczący/świadkujący. Z recenzji prof. Marka Zaleskiego

Odtwarzamy początki polskiej narracji równoległej do dokonującej się Zagłady. Analizujemy jej dominujące składowe (dyskurs antysemicki, niemieckie barbarzyństwo i wina polska). Przedstawiamy też odmienną, krytyczną diagnozę polskiego świadka Zagłady oraz groźnych przejawów antysemityzmu tuż po wojnie. Ich wspólnym źródłem okazują się trwałe wzory kultury.

Ryzyko, konflikt, katastrofa - te gwałtowne, destrukcyjne kategorie w coraz większym stopniu wyznaczają horyzont rozwojowy współczesnych postindustrialnych społeczeństw, żyjących w trwałej niepewności i poczuciu braku stabilnych ram; przyrost świadomości i wiedzy nie tylko nie łagodzi tych odczuć, ale wręcz je generuje i pogłębia. Tworzenie się „społeczeństw światowego ryzyka” (by użyć formuły Ulricha Becka) pozostaje w ścisłym związku ze środowiskiem: konflikty zbrojne są niemal zawsze wojnami o kurczące się zasoby naturalne, łączą się ze zmianami klimatycznymi (erozja gleby, globalne ocieplenie, kwaśne deszcze), które z kolei przyczyniają się do powstawania takich zjawisk, jak masowe migracje, zanik lokalnych gałęzi przemysłu i rzemiosł, zmiany stylu życia, konflikty społeczne i militarne. Autorzy artykułów zebranych w niniejszym tomie eksplorują właśnie różnego rodzaju napięcia, sploty, linie uwarunkowań między destrukcją w obrębie historii a jej reprezentacjami artystycznymi i filozoficznymi. Zjawiska przez nich opisywane wyznaczają dwa pola problemowe: pierwsze dotyczy ekopoetyki konfliktów historycznych i katastrof (ale też ryzyka w obrębie nieantropocentrycznie pojmowanej dziejowości środowiska naturalnego), drugie zaś ma bardziej abstrakcyjny, teoretyczny charakter - wiąże się z negocjowaniem warunków mówienia o „sztuce ekologicznej” konstruktach Natury w filozofii i estetyce. (ze Wstępu)

Jacek Małczyński - adiunkt w Instytucie Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego, członek Laboratorium Humanistyki Współczesnej. Absolwent programu doktoranckiego Akademii Artes Liberales. Współredaktor tomów wrocławskich „Prac Kulturoznawczych”: Kultura nie-ludzka (2015) oraz Klimat kultury (2018). Autor koncepcji numeru tematycznego „Tekstów Drugich” pt. Historia środowiskowa Zagłady (nr 2, 2017). Interesuje się współczesną teorią kultury, humanistyką środowiskową oraz problematyką pamięci kulturowej. Przedstawiona mi do oceny praca jest odważną metodologicznie i intelektualnie uczciwą próbą nowego języka w dziedzinie, którą dawniej nazywaliśmy studiami nad Zagładą, dziś natomiast, częściowo wskutek przewartościowania humanistyki przez te właśnie studia, nazywamy posthumanistyką. Książka Jacka Małczyńskiego to wrażliwa, miejscami wręcz piękna analiza kontekstu przyrodniczego Auschwitz i innych obozów, nieprzekraczająca jednak nigdzie granicy melancholijnej delectatio morosa. Jak na posthumanistykę przystało, wytrąca ona czytelnika z wygodnych nawyków percepcyjnych i otwiera nowe poznawczo-afektywne horyzonty. Z recenzji Joanny Tokarskiej-Bakir Jean-François Lyotard porównał Zagładę do trzęsienia ziemi o tak wielkiej sile, że zniszczeniu uległy nawet wszelkie sejsmografy, które mogłyby posłużyć do oszacowania skali zniszczeń. Porównanie to zyskało sławę i było często przywoływane w kontekście dyskusji na temat możliwości reprezentacji Zagłady, które zdominowały studia na jej temat na przestrzeni ostatnich trzydziestu lat. W ciągu ostatnich dekad powstały liczne prace odsłaniające polityczny, społeczny i kulturowy wymiar Zagłady. Aspekt środowiskowy tego wydarzenia nie został jednak dotychczas dostatecznie zbadany. W książce tej postuluję otwarcie się studiów nad Zagładą na historię środowiskową oraz ich włączenie w trwające aktualnie debaty na temat zmian klimatu, zrównoważonego rozwoju, wymierania gatunków, klęsk ekologicznych czy migracji klimatycznych. Fragment Wprowadzenia

Teresa Rączka-Jeziorska wyraźnie zbliża się do studiów nad historią materialną, tak jak uprawiali ją klasycy; choćby Norbert Elias, a jeszcze bliżej jej do Łotmanowskiej semiotyki kultury; szczególnie zaś bliska jest wzorca jego monografii Rosja i znaki. Kultura szlachecka w wieku XVIII i na początku XIX. W podobieństwie podtytułu słyszę wręcz aluzję do semiologa z Tartu (czyli z Dorpatu, nota bene jest to terytorium dawnych Inflant!). Ale warto też podkreślić różnice, bo jeśli Łotman ogarnia ogrom kultury rosyjskiej, to Rączka-Jeziorska skupia się na małej, skromnej i słabo udokumentowanej - inflanckiej. Uczony z Tartu bogactwo dostępnego materiału kondensuje w postaci kulturowych modeli, polska badaczka postępuje przeciwnie - nie uogólnia, lecz krąży hermeneutycznie wokół pojedynczych obiektów. Kiedy Lotman daje systemowe studia społecznych form (bal, małżeństwo, pojedynek pogrzeb itp.), wtedy Rączka-Jeziorska przedstawia te same instytucje, wychodząc od jednostkowych relacji i pojedynczych dokumentów, którymi dysponuje i z których korzysta „naocznie”, osadzając je precyzyjnie w czasie i przestrzeni, w lokalnym mikrokosmosie, w relacji pokrewieństwa, własności, urzędowych zależności itp. Inaczej mówiąc - preferuje historyczny konkret wobec Łotmanowskiej struktury znakowej. [...] Oglądamy zatem Inflanty przez pryzmat swoistej kolekcji historycznych źródeł i artefaktów, jakie zgromadziła Autorka. Traktuje te znaleziska jak skarby, czego dowodem jest pietyzm szczegółowego archiwizującego opisu i perfekcja w rozszyfrowaniu wszelkich informacji kontekstowych (zob. liczne, ogromne, wybitnie erudycyjne i pedantycznie wykonane przypisy). [...] To wychodzenie od błahego szczegółu czy podrzędnego dokumentu upodabnia postępowanie autorki nie tylko do pracy archeologa, ale też skrupulatnego filologa czy archiwisty; także historyka uprawiającego „mikrohistorię”, wreszcie ponowoczesnego humanisty; który przeszedł lekcję dekonstrukcji. Teresa Rączka-Jeziorska jest bowiem wytrawnym mikrologiem, czy mikrolożką która potrafi pochylić się nad każdym strzępem zapisanego papieru, by znaleźć tam coś cennego. Z recenzji wydawniczej prof. dr. hab. Aleksandra Nawareckiego

Tezy książki koncentrują się wokół pytań o modernistyczne praktyki przedstawiania choroby psychicznej (jako obiektywnego biomedycznego faktu i kulturowo ukształtowanego fenomenu), związki między nią a płcią bohaterów (dyskurs feministyczny pozostaje jednym z tych, dla których badany fenomen nie jest obojętny), sposoby językowego kształtowania tekstu. Literatura dostarcza tekstualnych przykładów doświadczenia defektywnego, ukształtowanych literacko, przekształconych estetycznie, zapośredniczonych w tekście defektów. Zadaniem badawczym jest więc interpretacja literackich defektów, wyabstrahowanych z rzeczywistości i ulokowanych w kontekście, a także próba odpowiedzi na pytania, czym jest defekt i jak przebiega jego tematyzacja oraz jaką tożsamość posiada w ukraińskich modernistycznych utworach tekstowy podmiot defektywny.

Kinga Siewior - dr, literaturoznawczyni, polonistka i slawistka. Współpracuje z Katedrą Antropologii Literatury i Badań Kulturowych na Wydziale Polonistyki UJ. Autorka monografii Odkrywcy i turyści na afrykańskim szlaku. O fotografii w polskim reportażu podróżniczym (Kraków 2012), współredaktorka Głuchego brudnopisu. Antologii manifestów awangard Europy Środkowej (Kraków 2015). Zajmuje się geopoetyką i kulturowymi studiami nad migracjami oraz środkowoeuropejskimi politykami i poetykami pamięci. Książka ta jest oryginalną, rzeczową i nienaganną pod względem naukowym rekonstrukcją doświadczenia migracji w kulturze polskiej po 1945 roku. Kinga Siewior ma znakomite rozeznanie w historii politycznej, życiu społecznym, kulturze i literaturze okresu powojennego i współczesności oraz równie imponującą erudycję teoretyczną. Z recenzji prof. dra hab. Wojciecha Browarnego Rozprawa Kingi Siewior jest rewelacyjna. Odkrywcza, choć poświęcona problematyce, która w ostatniej dekadzie doczekała się już kilkudziesięciu monografii; pożyteczna, mimo że autorka opowiada się po stronie komplikacji, a nie uproszczeń; wykraczająca poza literaturoznawstwo, choć ani temat, ani metoda nie wymuszały na autorce takiego poszerzenia. Z recenzji prof. dra hab. Przemysława Czaplińskiego

Praca zbiorowa komunizm. Idee i praktyki w Polsce 1944-1989 wnosi nowe i ważne przemyślenia na temat doświadczeń i rozumienia komunizmu w Polsce. Książka pomyślana jest w dużym stopniu jako polemika z dominującymi narracjami historycznymi i popularnymi, w których komunizm jawi się w kategoriach obcości: jako aberracja czy „czarna dziura” w historii Polski. Autorzy konsekwentnie i przekonująco dokonują dekonstrukcji tego typu narracji. W zamian proponują obraz komunizmu, który nie daje się łatwo podporządkować ustalonym kalkom, narodowo-centrycznym stereotypom czy też teoriom totalitarnym. Podejście autorów do komunizmu jako wielowymiarowego „projektu rewolucyjnego” stanowi nową i potrzebną perspektywę w obecnym stanie badań nad historią powojennej Polski. Ponadto książka ogaca interdyscyplinarny wymiar badań nad komunizmem poprzez stosowanie metod badawczych i koncepcji z zakresu studiów literackich i filmowych. Z recenzji wydawniczej prof. Małgorzaty Fidelis Opiniowany zbiór studiów (może raczej: wieloautorska monografia) sprawia świetne wrażenie; będzie to - po opublikowaniu - jedna z najważniejszych książek o ujmowanej w różnych aspektach rzeczywistości społeczno-kulturalnej PRL-u. Z recenzji wydawniczej prof. dra hab. Jerzego Smulskiego

Przedmiotem badania nie jest fakt historyczny, ale sposób jego językowej bądź wizualnej reprezentacji. Całość owych reprezentacji składa się na wirtualny świat, który oddziela nas od rzeczywistości zewnętrznej. O ile historyk stara się dotrzeć do owej rzeczywistości zewnętrznej, o tyle zadaniem literaturoznawcy jest analizowanie sposobu jej zapośredniczenia poprzez reprezentacje. Przedmiotem badania nie jest zatem historia PRL, ale sposoby reprezentowania owej historii w różnych formach gatunkowych, w różnych mediach i na różnych nośnikach, w rozmaitych rejestrach i stylach. Metody literaturoznawstwa i badań kulturowych zostały zastosowane tu do analizy przekazów niefikcjonalnych. Krzysztof Gajewski, dr, polonista i filozof zatrudniony w Instytucie Badań Literackich PAN. Opublikował książkę „Umysł wobec świata. Intencjonalność w filozofii Johna Searle’a” oraz kilkadziesiąt rozpraw i artykułów rozproszonych. Jego obecne zainteresowania badawcze skupiają się wokół krytyki dyskursu oraz antropologii mediów, wkraczając na tereny kulturowych studiów nad komunizmem, teorii postkolonialnej i krytyki mitograficznej.

Studia składające się na niniejszy tom zostały ułożone w kolejności, która sprawia, że tworzą one spójną narrację zarazem historycznoliteracką i komparatystyczną. Tym, co spaja książkę, są przede wszystkim jej młodopolscy bohaterowie, czołowi artyści tacy jak Miciński, Wyspiański i Berent. Wspólną podstawę przemyśleń i analogii współtworzą także twórcy europejscy i wielkie formacje kulturowe i estetyczne: od antyku, poprzez romantyzm do modernizmu. Stały kontekst stanowi również teatr - od teatru dawnego do najnowszego, z realizacjami teatralnymi Jana Klaty włącznie. Merytoryczna wartość książki Sabiny Brzozowskiej jest niewątpliwa i wysoka, a estetyczne doświadczenie lektury potęguje piękny i staranny język. Zarówno bogactwo języka interpretacji, jaki bardzo naturalny, własny rytm polszczyzny, jakim całość została napisana, pogłębiają odbiór. Z recenzji prof. dr hab. Anny Czabanowskiej-Wróbel

Najbardziej interesujące ironie występują jedynie na wolności. Trudno unieruchomić je w pojęciowej klatce, a wyłowione z życiodajnego kontekstu niemal natychmiast umierają. Polowanie okazuje się sztuką trudnych kompromisów: w kluczowym momencie, gdy pozytywne określenie wydaje się na wyciągnięcie ręki, przedmiot zwinnie wyślizguje się z definicyjnej sieci. Istnieje przy tym nieskończenie wiele ironii. Odmiana romantyczna, o której opowiada ta książka, nie tylko nie wykształciła stabilnego wzorca, ale wprost zaprzeczała możliwości formułowania pewnych i jasnych reguł sztuki. Dlatego romantyczne dzieła napisane pod patronatem Sokratejskiej muzy różnią się siłą oraz zasięgiem ironicznego rezonansu, a także zabarwieniem emocjonalnym czy ideowym. Fakt ten zachęca do rewizji ugruntowanego przekonania o nieironiczności polskiego romantyzmu. Maksymalne wyczulenie aparatury interpretacyjnej na efekt „transcendentalnej błazenady” pozwala dostrzec ciche życie ironii w nieoczywistych miejscach na literackiej mapie pierwszej połowy XIX wieku. A przy okazji odsłania szerszą perspektywę – oto widoczny staje się związek między romantyczną koncepcją estetyczną a niektórymi orientacjami badawczymi we współczesnej humanistyce oraz tendencjami w kulturze, również tej popularnej. Wojciech Hamerski – adiunkt w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autor książki Romantyczna troposfera powieści. Interpretacje prozy Kraszewskiego, Sztyrmera i Korzeniowskiego (2010), publikował m.in. w „Pamiętniku Literackim”, „Tekstach Drugich”, „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej”, „Wieku XIX”, „Przeglądzie Humanistycznym”. Współredagował tomy zbiorowe, m.in. Siła komentarza. Romantyzmy literaturoznawców (2010) i Romantyzm w lustrze postmodernizmu (i odwrotnie) (2014). Redaktor „Czasu Kultury”. Współautor antologii literackiej Co piłka robi z człowiekiem? Młodość, futbol i literatura (2012).

RE: IREDYŃSKI jest monograficzną wieloautorską REakcją intelektualną, formułowaną w warunkach określonych przez miejsca i czas przynależne interpretatorom, współautorom rozbudowanego dialogu, prowadzonego w kolejnych listach-esejach. Autorzy prowadzą ów dialog metodą analiz kontekstualnych, narzędziami komparatystyki, sytuując się na pozycjach badaczy literatury dokumentu osobistego, literaturoznawców, filmoznawców, historyków dramatu, teatrologów, choć także interpretatorów, którzy wyciągnęli konsekwencje z założeń kulturowej teorii literatury, co pozwala im na odświeżenie hermeneutycznych eksplikacji o perspektywę miejskogeograficzną, antropologiczną czy animalno-biologiczną. Książka będzie lekturą obowiązkową dla wszystkich, którzy nie tylko chcą poznać dzieło lredyńskiego, wspomóc swoje o nim myślenie profesjonalnymi interpretacjami, lecz także dla tych, którzy interesując się polską literaturą XX wieku, podejmują studia nad wybranymi aspektami życia literackiego i - szerzej - kulturalnego epoki, zanurzonego przecież w różnorodnych kompromisach, spolegliwych postawach i często z dużą łatwością praktykowanych konformizmach. Z recenzji wydawniczej prof. dra hab. Roberta Cieślaka

Nigdy jeszcze tak bardzo nie potrzebowaliśmy książki o gościnności jak obecnie, gdy etyka współbycia znajduje się w kryzysie na skalę niespotykaną od wielu lat. Język eliminacji, podziałów, budowania granic i burzenia mostów realnie wpływa na ustawodawstwo i zachowania nie tylko polskiej straży granicznej, co bezpośrednio przekłada się na przemoc wobec uchodźców, mniejszości etnicznych i adwersarzy politycznych. Wieloautorska monografia poświęcona dyskursom gościnności zawiera obszerne krytyczne analizy filozoficznych, społecznych i ekonomicznych uwarunkowań tzw. kryzysu uchodźczego, a jednocześnie zostały w niej omówione zagadnienia granic wyznaczonych inności w mniej oczywistych obszarach, jak chociażby dyscypliny naukowe czy pozycja krytyki literackiej. W Dyskursach gościnności nawiedzają nas też widma przeszłości, z mrokiem drugiej wojny światowej, kryzysami migracyjnymi z początku XX wieku oraz pochodem konkwistadorów w Ameryce Północnej. Osobne części tomu zbiorowego poświęcone zostały gościnności nieantropocentrycznej oraz szczegółowym interpretacjom literackim. Lektura monografii pomaga nie tylko zdiagnozować problemy, ale dodaje też otuchy i nadziei. Wiele autorek i autorów próbuje bowiem wskazać na te koncepcje filozoficzne, społeczne i ekonomiczne, które dostarczają wskazówek, w jaki sposób można obecny kryzys przezwyciężyć, odwołując się często do radykalnych nurtów myślenia. Z recenzji wydawniczej dr hab. Agnieszki Gajewskiej

Książka jest bogata w dobrane świadectwa koniecznej a zarazem nieuchronnie ułomnej i świadomej tego faktu współczesnej reprezentacji. Podejmuje temat jej niezbędnych prób w imponującym a przejrzystym wymiarze celnie trafionych zdarzeń: w Polsce, w Europie, w świecie. Przywołuje fakty i świadectwa od pierwszej wojny światowej, walk w międzywojennej Hiszpanii, poprzez obronę Warszawy w 1939 aż po podobnie graniczne sytuacje w toku całej drugiej wielkiej wojny. Przedstawia losy zniszczeń dokonanych w krajach, które walczyły ze sobą. Analizuje świadectwa losów gett, w Warszawie i Łodzi. Bada historie spotkań z martwym ciałem ludzkim. Te - nawet po ostatnie lata minionego wieku. (...) Każda część dzieła skonstruowana jest w ten sposób, by po dalekich antecedencjach rozważanego szczegółowo zagadnienia uruchomić, w nieodmiennej kolejności, analizę pisemnych oraz ikonicznych tekstów kultury, pierwszoplanowych dla Autora. Ta maestria wiązania form i etapów świadectw współczesnej mimesis w jej różnych postaciach i stylach: protokolarnym, poważnym i groteskowym oraz ich częstych splotach, które zresztą najmocniej działają, jest naukową, artystyczną i etyczną siłą pracy Leociaka. Prof. dr hab. Alina Brodzka-Wald