IPN

Książka Moniki Wiśniewskiej jest dobrą lekcją pozwalającą zrozumieć współczesność i nasze dzisiejsze zmagania o właściwe wychowanie i kształcenie dzieci, nie tylko przedszkolaków.

„Polskie Państwo Podziemne” to edukacyjna gra historyczna, której głównym zamierzeniem jest przedstawienie szerokiego spektrum działalności Polskiego Państwa Podziemnego poprzez wyeksponowanie portretów i biografii osób, które były czynnie zaangażowane w działalność konspiracyjną w ramach Polskiego Państwa Podziemnego. Nie zawężając optyki tylko i wyłącznie do sfery wojskowej, ale również uwydatniając pion administracji cywilnej. Gra typu memory składa się z kilku wariantów, które można swobodnie modyfikować i dostosowywać do poziomu graczy. Dodatkowym filarem warstwy merytorycznej jest dołączona broszura, na łamach której został zamieszczony esej historyczny poświęcony Polskiemu Państwu Podziemnemu oraz biogramy eksponowanych bohaterów. Poprzez dobór i staranną selekcję postaci gra wydatnie poszerzy wiedzę i wyobrażenie o szerokim spektrum działalności Polskiego Państwa Podziemnego młodszemu odbiorcy, a także posłuży nauczycielom na niwie edukacyjnej, jako atrakcyjne w formie i treści narzędzie kultywowania i popularyzacji rodzimej historii. Gra powstała w związku z 80. rocznicą utworzenia pierwszych struktur Polskiego Państwa Podziemnego, która przypada 27 września 2019 r. oraz ściśle wpisuje się w harmonogram rocznic związanych z wybuchem II wojny światowej. Wiek: 10+ Liczba graczy: 2-4 Czas gry 10-20 minut

Książka jest opracowanym dziennikiem por. Wiesław Szpakowicza – adwokata, działacza Obozu Narodowo-Radykalnego i Organizacji Polskiej, oficera Kwatery Głównej Sztabu Naczelnego Wodza WP (1939) i PSZ na Zachodzie, jednego z 316 spadochroniarzy Armii Krajowej, który zginął w niewyjaśnionych okolicznościach u wybrzeży Norwegii. Książka jest drugim, uzupełnionym wydaniem książki o tym samym tytule, wydanej w 2014 przez IPN Rzeszów.

Książka jest opracowanym dziennikiem por. Wiesław Szpakowicza – adwokata, działacza Obozu Narodowo-Radykalnego i Organizacji Polskiej, oficera Kwatery Głównej Sztabu Naczelnego Wodza WP (1939) i PSZ na Zachodzie, jednego z 316 spadochroniarzy Armii Krajowej, który zginął w niewyjaśnionych okolicznościach u wybrzeży Norwegii.Książka jest drugim, uzupełnionym wydaniem książki o tym samym tytule, wydanej w 2014 przez IPN Rzeszów.

Postać Józefa Piłsudskiego utożsamiana jest w zbiorowej pamięci Polaków najczęściej z czynem niepodległościowym, z etosem człowieka podziemnego, więźnia i zesłańca, z ideą walki zbrojnej i Legionami Polskimi, z odzyskaniem tak długo wyczekiwanej wolności i odrodzeniem ojczyzny, a wreszcie ze zwycięstwem nad bolszewikami i ocaleniem Europy przed czerwoną rewolucją. Mówiąc o Piłsudskim, mamy zazwyczaj na myśli człowieka czynu, męża stanu, polityka i wodza, rzadziej natomiast pisarza, choć przecież i w tej roli spełniał się przez całe swoje życie. Dowodem jego twórczych dokonań jest monumentalne dziesięciotomowe wydanie Pism zbiorowych (1937–1938), na które składają się teksty publicystyczne, relacje wspomnieniowe, studia historyczne i wojskowe, mowy, odezwy, rozkazy i korespondencje. Stanowią one wielką syntezę wcielanej w życie idei niepodległościowej, są odzwierciedleniem światopoglądu i systemu wartości Marszałka, jego myśli historiozoficznej i realizowanego przezeń programu społeczno-politycznego, jego osobistych przeżyć i doświadczeń znamiennych dla pokolenia pogrobowców powstania styczniowego, a zarazem nowych żołnierzy Niepodległej.

Włodzimierz Kapczyński (1929–2018) – w 1947 r. organizator grupy Związek Walki z Komunizmem, w 1948 r. aresztowany, skazany wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Katowicach na 7 lat więzienia, osadzony w Sosnowcu-Radosze, Wronkach, Potulicach, Raciborzu, Obozie Pracy Więźniów w Jelczu, zwolniony w 1953 r. na mocy amnestii. Od września 1980 r. w „Solidarności”; przewodniczący Komisji Zakładowej w Budostalu-4; w lipcu i grudniu 1981 r. delegat na I i II Walny Zjazd Delegatów (województwa katowickiego) Regionu Śląsko-Dąbrowskiego, członek Zarządu Regionu, delegat na I Krajowy Zjazd Delegatów, pracownik biura informacji i działu poligrafii. Od 1981 r. członek Związku Solidarności Polskich Kombatantów; współtwórca Związku Więźniów Politycznych PRL. 13 grudnia 1981 r. internowany w Ośrodku Odosobnienia w Katowicach, Jastrzębiu-Szerokiej i Uhercach, zwolniony w lipcu 1982 r. W latach 1982–1989 członek Regionalnej Komisji Wykonawczej, do końca 1988 r. szef kolportażu na północno-wschodnią część Regionu, organizator podziemnej poligrafii, m.in. druku pism „Regionalny Informator Solidarności”, „Głos Śląsko-Dąbrowski”, a także książek. W lutym 1989 r. uczestnik II Zgromadzenia Działaczy „Solidarności” Regionu Śląsko-Dąbrowskiego w Ustroniu-Polanie. W 2007 r. odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Odrodzenia Polski, a w 2016 r. – Krzyżem Wolności i Solidarności.

Prezentowany tom studiów koncentruje się wokół trzech wątków przewodnich: okresu 1917–1922 na obszarze byłego państwa carów; politycznych, społecznych i ekonomicznych konsekwencji obalenia monarchii w Rosji i utrwalenia w niej władzy bolszewików, i w końcu funkcjonowania rewolucji rosyjskich w dwudziestowiecznych społeczeństwach. Rewolucja oznaczała radykalne zerwanie z wcześniejszym okresem w rosyjskiej historii, odrzucenie podstaw cywilizacji europejskiej na gruncie prawa, praktyk politycznych, relacji społecznych. Istotną częścią tego przewrotu była przemoc, przyjęta przez sowieckie państwo jako instrument polityki wewnętrznej. Ciekawe jest zatem spojrzenie z różnych perspektyw badawczych na trwanie rewolucji rosyjskich w dwudziestowiecznych społeczeństwach (tworzenie mitu rewolucji, propagandę, rytuały rocznic, obecność rewolucji w kulturze – m.in. w filmie, literaturze, sztukach plastycznych, wreszcie współczesny stosunek do tego problemu na obszarze postsowieckim). Tom studiów jest pokłosiem międzynarodowej konferencji, przygotowanej jesienią 2017 r. przez Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Oddział Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu.

Profesor Jan Sehn (1909–1965), długoletni dyrektor Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie, położył wielkie zasługi dla rozliczenia zbrodni niemieckich w Polsce. Jako sędzia śledczy prowadził dochodzenia m.in. przeciwko komendantom obozu płaszowskiego Amonowi Göthowi i Auschwitz Rudolfowi Hößowi oraz Josefowi Bühlerowi, szefowi tzw. rządu Generalnego Gubernatorstwa. Zgromadzony wówczas materiał dowodowy jest dziś bezcennym źródłem wiedzy o niemieckiej okupacji. Sehn, autor pionierskiego opracowania Obóz koncentracyjny i zagłady Oświęcim, miał także udział w ukryciu i ocaleniu spuścizny katyńskiej zgromadzonej przez Jana Zygmunta Robla. Te i inne liczne jego osiągnięcia są dziś jednak prawie nieznane. Album przygotowany przez Filipa Gańczaka i Piotra Litkę ma szansę to zmienić. Zawiera on obszerny szkic biograficzny, przybliżający wszystkie najważniejsze etapy życia profesora – od edukacji w Mielcu i Krakowie, przez początki służby w sądownictwie i okupacyjną pracę w stowarzyszeniu restauratorów, aż po błyskotliwą karierę prawniczą i naukową po 1945 r. Nie pominięto spraw najtrudniejszych, jak relacje Sehna z władzą komunistyczną. Dużą wartością albumu jest również część ilustracyjna, zawierająca niepublikowane dotychczas zdjęcia i dokumenty. Znalazły się wśród nich chociażby arkusze ocen szkolnych przyszłego profesora, ale też wstrząsające relacje z pierwszych podróży Sehna do Oświęcimia w 1945 r.

Komiks opisuje dwie mało znane akcje polskiego podziemia niepodległościowego dokonane przez oddział AK por. Antoniego Hedy „Szarego” w Starachowicach i Końskich. W obydwu przypadkach bezpośrednią przyczyną ich przeprowadzenia były aresztowania członków organizacji i potrzeba ich odbicia z rąk okupanta. Obydwie też, co niezwykle istotne, zakończyły się sukcesem strony polskiej.

Anglojęzyczna wersja książki Polskie miesiące, poświęconej kryzysom społeczno-politycznym w PRL, począwszy od poznańskiego Czerwca ’56

Niniejszy album stanowi kontynuację pracy Białe Legiony 1914–1918, która ukazała się nakładem Instytutu Pamięci Narodowej w 2018 r. Narracja Białych Legionów 1914–1918 kończy się w maju 1918 r., kiedy żołnierze I Korpusu Polskiego pod dowództwem gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego zostali rozbrojeni przez Niemców. Kapitulacja Bobrujska nie była jednak kresem wysiłku żołnierzy polskich rozproszonych w dawnym Imperium Rosyjskim. Wręcz przeciwnie, stanowiła pewien początek. W albumie to punkt wyjścia do rozważań nad dalszymi losami bohaterów tych zmagań. Wielu dowborczyków nie pogodziło się z kapitulacją i nie złożyło broni w maju 1918 r. Żołnierze zamierzali kontynuować walkę o wolną Polskę, gdyż wierzyli w ostateczne zwycięstwo. To oni zainicjowali tworzenie niemal wszystkich – mniejszych i większych – polskich oddziałów wojskowych w różnych częściach Rosji: od Ukrainy po Syberię i od Morza Białego po Kaukaz. Celem koncentrujących się pod narodowym sztandarem żołnierzy tułaczy był powrót z bronią w ręku do ojczyzny i wyzwolenie jej spod okupacji niemieckiej. W większości wypadków spełnienie tych pragnień nie było jednak możliwe z uwagi na sytuację w ogarniętej wojną domową Rosji. Zanim pojawiła się szansa na powrót do kraju, oddziały polskie czekała krwawa przeprawa zbrojna z wrogiem groźniejszym niż Niemcy – z bolszewikami. Tak bowiem ułożyła się historia, że tworzone z myślą o walce przeciwko Niemcom wojsko polskie w Rosji, aby przetrwać, musiało włączyć się w działania rosyjskiej antybolszewickiej białej armii i wspierających ją państw ententy. Właśnie o dziejach tych zmagań opowiada niniejszy album.

Album jest prezentacją w większości niepublikowanych wcześniej zdjęć kpt. Karola Angermana, dokumentujących szlak bojowy jego i jego towarzyszy broni od grudnia 1940 r. do lutego 1944 r. Karol Angerman służył początkowo w Legii Oficerskiej w Al-Latrun w Palestynie skąd wraz z oddziałem przemieścił się do Egiptu. Następnie już w szeregach SBSK jako oficer ciężkiego warsztatu naprawczego brał udział w obronie Tobruku, bitwie pod Gazalą i innych walkach brygady w Afryce Północnej. Po wycofaniu do Palestyny brygada została przekształcona w 3 Dywizję Strzelców Karpackich wchodząca w skład Armii Polskiej na Wschodzie, dowodzonej przez gen. Władysława Andersa. Angerman wraz z jednostką stacjonował w Iraku, a potem w Palestynie, skąd w grudniu został przetransportowany do Włoch w okolice miasta Santa Teresa. Zdjęcia pokazują jego losy do lutego 1944 kiedy 3. DSK objęła front na czterdziestopięciokilometrowym odcinku od Piano del Monte do Castel San Vincenzo. Fotografie pokazują przede wszystkim rutynę żołnierskiej służby: codzienne obowiązki, ćwiczenia, oddziałowe uroczystości i defilady. Część z nich to pamiątki z wycieczek, na które żołnierze jeździli w czasie wolnym od służby. Zdjęciom towarzyszą teksty autorstwa Ewy Hoffman-Jędruch i Tomasza Stempowskiego. Pierwszy prezentuje losy Karola Angermana i szlak bojowy SBSK. Drugo oprócz przypomnienia przebiegu walk SBSK i 3DSK omawia rolę fotografii w działalności kulturalnej tych jednostek i życiu żołnierzy.

Polskie tajne służby powstawały już w czasie pierwszej wojny światowej. Restytucja państwa w 1918 roku, pomimo wielu trudności, umożliwiła ich znaczącą i szybką rozbudowę. Był to godny podziwu wysiłek organizacyjny i konsekwentna praca wielu oficerów, przy wsparciu polityków, przez wiele lat zaangażowanych w tworzenie tajnych struktur. Działalność wywiadu i kontrwywiadu Polski odrodzonej zasługuje na szczególne uznanie. Prezentowana praca, stanowiąca rezultat wieloletnich wnikliwych studiów grona wybitnych badaczy, to dzieło wnoszące duży wkład w poznanie jakże inspirującego intelektualnie obszaru badawczego. Książka jest przeznaczona nie tylko dla profesjonalistów, lecz także dla szerokiego grona miłośników historii, zainteresowanych chlubnymi i heroicznymi, a często dotąd nieznanymi, dziejami tajnych służb II Rzeczpospolitej.

„Od Maximis undique pressi do „Totus Tuus Poloniae populus. Metropolie mohylewska i wileńska w latach 1798-1992” jest zbiorem 11 artykułów, których tematyka dotyczy losów Kościoła rzymskokatolickiego w XIX i XX w., głównie na wschodnich ziemiach I Rzeczypospolitej. Katolikom, którzy w wyniku zaborów znaleźli się w granicach głównie prawosławnej Rosji, przyszło trwać w nietolerancyjnym i nieufnym systemie carskich rządów, dążących do pełnego podporządkowania Kościoła władzy. Rewolucja bolszewicka 1917 r. przyniosła kolejne represje i zniszczyła na podległych komunistom ziemiach nawet to, co udało się utrzymać i zbudować we wcześniejszych dekadach. Krótka chwila wolności i rozwoju, jakiego doświadczył Kościół na ziemiach wschodnich, które znalazły się w granicach II Rzeczypospolitej, zakończyła się w chwili wybuchu drugiej wojny światowej, okupacji sowieckiej i niemieckiej, a później wcielenia wschodnich województw do Związku Sowieckiego. Ale nawet w tych okolicznościach Kościół na wschodzie trwał, cichym męczeństwem swych wiernych dawał świadectwo głębokiej wiary i przywiązania do Kościoła powszechnego. To dzięki ludziom, których imiona i czyny staramy się przypominać w niniejszej publikacji, wiara katolicka przetrwała do lat dziewięćdziesiątych XX w., gdy upadek komunizmu i zmiany geopolityczne w Europie Środkowo-Wschodniej pozwoliły na odbudowanie struktur i powrót księży do odtwarzanych z dużym wysiłkiem parafii.

Książka opisuje najważniejsze wydarzenia z okresu transformacji ustrojowej i odsłania nieznane kulisy „przepoczwarzania” się aparatu bezpieczeństwa PRL w służby specjalne wolnej Polski. Na podstawie dokumentów zgromadzonych w IPN autor odtwarza ostatnie miesiące funkcjonowania Służby Bezpieczeństwa w Krakowie, przedstawia także charakterystyki jej najważniejszych funkcjonariuszy. Istotnym elementem publikacji jest analiza akt z kolekcji przewodniczącego komisji weryfikującej oficerów SB w Krakowie Zbigniewa Fijaka. Autor rozmawiał zarówno z nim, jaki i z jednym z członków tego gremium, dotarł też do jednego z najważniejszych funkcjonariuszy SB w mieście w latach osiemdziesiątych. Historyków i publicystów zainteresuje opis debaty, jaka na początku lat dziewięćdziesiątych przetoczyła się w prasie na temat weryfikacji oficerów SB i lustracji

Wspomnienia Aristiny Pop-Săileanu, spisane w formie wywiadu-rzeki i opublikowane w Rumunii w 2008 r., przybliżają temat antykomunistycznego ruchu oporu poza Polską. Książka składa się z trzech części. Pierwsza przedstawia życie autorki przed jej uwięzieniem i obejmuje m.in. opis pierwszych kontaktów z nieformalnym ruchem oporu w Rumunii oraz ukrywanie się przed organami bezpieczeństwa. Druga część poświęcona jest wspomnieniom z więzienia i warunkom, jakie tam panowały. Część trzecia przedstawia życie na wolności po uwolnieniu.

Monografia, której celem jest rekonstrukcja i naukowe opisanie struktury, obsady personalnej i funkcjonowania Wojskowego Sądu Rejonowego w Katowicach z uwzględnieniem analizy jego orzecznictwa, w całym okresie jego działalności, tj. w latach 1946–1955.

Publikacja składa się z 23 artykułów, w których autorzy w różny sposób podchodzą do analizy współpracy duchowieństwa z opozycją w latach 1976–1989.

Publikacja ukazuje: myśl polityczną obozu piłsudczykowskiego (w odniesieniu do zagadnień wewnętrznej i polityki zagranicznej II Rzeczypospolitej), aktywność tych środowisk na uchodźstwie oraz formy upamiętnienia postaci Komendanta w XX i XXI stuleciu.

Książka zawiera dwanaście relacji osób deportowanych na Syberię z powiatu Bielsk Podlaski w latach 1940–1941. Ukazują one losy przedstawicieli wszystkich przedwojennych warstw społecznych dotkniętych represjami – ziemian, leśników, policjantów, kupców żydowskich, nauczycieli, rzemieślników, zamożnych i biednych chłopów. Katolików, prawosławnych, wyznawców religii mojżeszowej. Mikrohistoria tego regionu służy jako studium przypadku pokazujące losy obywateli II RP pod okupacją sowiecką.