Prezentowana praca stanowi próbę przedstawienia najważniejszych problemów dotyczących polityki komunistów polskich wobec Stolicy Apostolskiej między 1945 a 1974 r. Cezura początkowa wskazuje na datę ogłoszenia przez władze komunistyczne uchwały, że konkordat zawarty między Polską a Stolicą Apostolską przestał obowiązywać. W konsekwencji obie strony nie utrzymywały stosunków dyplomatycznych. Natomiast w 1974 r. nawiązano niepełne stosunki dyplomatyczne, gdyż powołano zespoły ds. stałych kontaktów roboczych. W badanym okresie można zaobserwować proces nawiązywania relacji dyplomatycznych: od zerwania stosunków, przez sondaże, nieoficjalne i półoficjalne rozmowy, do wreszcie oficjalnych negocjacji, mających na celu unormowanie relacji polsko-watykańskich.

Dziennik Staszka. Zapiski st. strz. z cenz. Stanisława Wolffa, żołnierza Zgrupowań Partyzanckich AK Ponury (15 czerwca 11 października 1943 r.)

Normatywy Wojskowej Służby Wewnętrznej (19571990) - Bartosz Kapuściak

Książka prezentuje dzieje utworzonej w 1940 r. Unii - organizacji polityczno-wojskowej, odwołującej się do katolickiej nauki społecznej oraz polskiego mesjanizmu. Liderzy Unii pragnęli, aby stała się ona zaczątkiem wielkiego ruchu ideowego reformującego Polskę, Europę, a nawet świat. Na kartach książki zostały omówione zarówno różne formy aktywności unionistów w okresie okupacji oraz w pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej, jak i kwestie programowe. Doktryna unionistyczna miała doprowadzić do ustanowienia nowego ładu międzynarodowego, opartego na moralności chrześcijańskiej, oraz sprawić, że ludzie raz na zawsze zerwą ze szkodliwymi ideologiami powodującymi chaos i wojny.Rolą monografii jest możliwie wyczerpujące omówienie działalności Unii oraz przedstawienie jej dorobku intelektualnego, który stanowi istotny wkład w rozwój polskiej myśli politycznej. Najbardziej aktywni w formowaniu doktryny unionistycznej byli Jerzy Braun, Kazimierz Studentowicz i Stanisław Bukowski. W szeregach Unii znaleźli się również inni znani i wybitni Polacy, m.in. Zofia Kossak-Szczucka i młody Karol Wojtyła.

MKZ Katowice NSZZ Solidarność powstał w wyniku strajku w Hucie Katowice we wrześniu 1980 r. Jego działacze doprowadzili do podpisania z komisją rządową porozumienia społecznego, czwartego po szczecińskim, gdańskim i jastrzębskim. Wkrótce MKZ Katowice stał się jednym z największych w kraju ośrodków regionalnych Związku. Jego przewodniczący Andrzej Rozpłochowski brał udział w pracach Krajowej Komisji Porozumiewawczej, której był współzałożycielem, a następnie został wybrany na członka Komisji Krajowej NSZZ Solidarność.Autorka prezentuje koncepcje programowe i taktykę działania MKZ Katowice, ukazując zakres wpływu regionalnej struktury na przyjęte przez Związek rozwiązania. Podejmuje też analizę kwestii radykalizacji ośrodka katowickiego w perspektywie SB i władz PRL, w której jego działaczy zaliczono do tzw. ekstremy Solidarności, wyjaśniając, czym była twarda linia Katowic.Debiut Historyczny Roku 2015Książka Radykałowie Solidarności. Kierownictwo MKZ Katowice w sporze o program i taktykę działania NSZZ Solidarność w latach 19801981. Seria: Monografie. Tom 144 - Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, IPN.

Bohater książki generał brygady Roman Władysław Szymański (18951974) należał do najwybitniejszych polskich żołnierzy i dowódców XX w. W dziejach Wojska Polskiego był jedynym oficerem, który nie tylko przeszedł na froncie przez wszystkie szczeble dowodzenia: od dowódcy drużyny, plutonu i kompanii (podczas I wojny światowej w Legionach Polskich), batalionu (w wojnie z bolszewicką Rosją w 1920 r.), pułku (w kampanii polskiej 1939 r.), po brygadę i zgrupowanie odpowiadające sile dywizji piechoty (w kampanii włoskiej 1944 r.), lecz także pełnił odpowiedzialne funkcje w sztabach i szkolnictwie wojskowym różnych szczebli, czego zwieńczeniem było stanowisko komendanta Wyższej Szkoły Wojennej w Wielkiej Brytanii w latach 19441946. Wiele lat po wojnie został na emigracji szefem Sztabu Głównego i zastępcą Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (choć bez wojska) oraz kanclerzem kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari w Londynie. Mimo to postać gen. Szymańskiego znana była dotąd nielicznej grupie historyków zajmujących się dziejami Legionów Polskich, armii II Rzeczypospolitej, Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie i drugiej wielkiej emigracji.Przedstawiona praca jest pierwszą w literaturze naukowej pełną biografią gen. Romana Szymańskiego, a przy tym pracą o charakterze pretekstowym, w której autor, prowadząc Czytelnika przez meandry życia bohatera i jego rodziny, chciał ukazać historię walki Polaków o wolną ojczyznę w ciągu niemal siedmiu dekad XX w. Realizując ten zamiar, autor przeprowadził szerokie poszukiwania materiałów źródłowych w licznych archiwach i bibliotekach w Polsce i za granicą. Z ważniejszych placówek krajowych wymienić trzeba Archiwum Akt Nowych, Bibliotekę Narodową w Warszawie, Bibliotekę Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego w Rembertowie. Za granicą kwerendę przeprowadzono w archiwum Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku i przede wszystkim w polskich placówkach londyńskich: archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego, Instytutu Józefa Piłsudskiego, Studium Polski Podziemnej i Biblioteki Polskiej, a także w zbiorach brytyjskich znajdujących się w Brytyjskim Archiwum Narodowym i archiwum Ministerstwa Obrony Wielkiej Brytanii. Nie do przecenienia okazały się też wykorzystane w pracy zbiory rodzinne oraz wywiady przeprowadzone z synem gen. Szymańskiego w Wielkiej Brytanii.Publikacja zawiera kilkaset fotografii, skanów dokumentów i zdjęć artefaktów zarówno ilustrujących koleje losu jej bohatera, jak i przedstawiających towarzyszy broni Szymańskiego oraz osoby, z którymi zetknął się podczas swojego życia.

Wspomnienia Józefa Bandzy ps. Jastrząb (1923-2016), od 1943 r. żołnierza 3. Wileńskiej Brygady AK, dowodzonej przez kpt. Gracjana Froga Szczerbca. Stał też na czele drużyny w 1. kompanii por. Romualda Rajsa Burego. Brał udział w operacji Ostra Brama. Został ciężko ranny pod Murowaną Oszmianką.W listopadzie 1944 r. aresztowany przez NKWD. Po ucieczce przystąpił do 1. szwadronu por. Zygmunta Błażejewskiego Zygmunta w 5. Wileńskiej Brygadzie AK mjr. Zygmunta Szendzielarza Łupaszki. Po rozwiązaniu brygady przeszedł do Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Na początku 1946 r. wrócił pod rozkazy mjr. Łupaszki. Został dowódcą patrolu dywersyjnego. W maju 1946 r. otrzymał awans na stopień porucznika czasu wojny. W lutym 1947 r. na mocy amnestii się ujawnił. Przez wiele lat był inwigilowany i prześladowany. W latach sześćdziesiątych został skazany na karę dożywocia. Lata 1960-1976 spędził w więzieniu.Józef Bandzo Jastrząb został pochowany na Cmentarzu Wojskowym przy ul. Powązkowskiej 43/45 w Warszawie w Kwaterze LB-X-4 (kolumbarium). Postanowieniem z 6 maja 2017 r. został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę i awansowany do stopnia podpułkownika

Drugi tom wydawnictwa zawierającego dokumenty sprawy obiektowej krypt. „Klan”, w ramach której Służba Bezpieczeństwa w Gdańsku od 14 listopada 1980 r. do 10 listopada 1983 r. inwigilowała NSZZ „Solidarność”. Niniejsza publikacja, która w całości została poświęcona jednemu z najważniejszych wydarzeń w historii związku – I Krajowemu Zjazdowi Delegatów. Obradował on w gdańskiej hali „Olivia” w dwóch turach: 5–10 września i 26 września – 7 października 1981 r

Likwidacja Służby Bezpieczeństwa od lat wzbudza silne emocje, które sprzyjają budowaniu dwóch skrajnych narracji. Jedna z nich głosi, że elita solidarnościowa miała w dużym stopniu związane ręce, była skrępowana sytuacją międzynarodową oraz oporem ze strony aparatu bezpieczeństwa. Według drugiej liderzy „Solidarności” narzucili sobie ograniczenia zgodnie z umowami zawartymi w Magdalence i przy Okrągłym Stole. Obie te narracje opierają się na uproszczeniach – snutych w oderwaniu od kontekstu, często zbudowanych na ahistorycznym rozumowaniu. Książka jest wynikiem syntetycznego spojrzenia na proces transformacji organów bezpieczeństwa w latach 1989–1990. Próbą zaprezentowania oceny z perspektywy trzydziestu lat, które upłynęły od opisywanych wydarzeń. Zamierzeniem autora było ustalenie i uporządkowanie podstawowych faktów, czasem ich zdemitologizowanie, zmierzenie się z wyobrażeniami na temat transformacji.

Zasadniczym celem niniejszego opracowania jest przedstawienie miejsca Episkopatu w stosunkach państwa i Kościoła w latach 1970–1989 i jego spojrzenia na rzeczywistość polityczną w okresie schyłku ideologii komunistycznej, który rozpoczął się wraz z objęciem władzy przez Edwarda Gierka4. Cezurą początkową jest 1970 r. – z dwóch bardzo istotnych powodów. W grudniu tego roku ster rządów w PRL przejęła nowa ekipa, z I sekretarzem KC PZPR na czele, bardziej pragmatycznym, skłonnym do rezygnacji z części dotychczasowych kanonów, co było nie do pomyślenia w czasach jego poprzednika. Ponadto w styczniu 1970 r. Episkopat zaczął funkcjonować na podstawie nowego statutu, przyjętego rok wcześniej (odnowiono wtedy wszystkie wewnętrzne struktury). Datą końcową analizy są częściowo wolne wybory do parlamentu z czerwca 1989 r., które były niewątpliwie punktem zwrotnym dla polskiej transformacji ustrojowej i oznaczały początek końca systemu komunistycznego w Polsce.

Porucznik Stefan Kobos „Wrzos” to pomnikowa postać wśród niezłomnych żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego. Jego działalność konspiracyjna od 1939 r. do chwili aresztowania w styczniu 1956 r. związana była z niewielką wsią Brzeziny na pograniczu powiatów tomaszowskiego i lubaczowskiego. Był jednym z najdłużej ukrywających się partyzantów podziemia niepodległościowego. Dla takich jak on działania wojenne nie zakończyły się wraz z kapitulacją III Rzeszy. Wejście na ziemie polskie Armii Czerwonej i przejęcie władzy przez komunistów skłoniło go do kontynuowania walki. Nie dał się zwieść fałszywym obietnicom amnestii z lat 1945–1947 i nie ujawnił się. Dla rządzących wtedy Polską był „bandytą” stojącym na czele kontrrewolucyjnej organizacji godzącej w ustrój „ludowego” państwa, a dla okolicznych mieszkańców, którzy przez lata udzielali mu schronienia i wsparcia, stał się symbolem wierności żołnierskiej przysiędze i ideałom niepodległej Rzeczypospolitej.

Przejmująca i szczera rozmowa z matką o synu Emilu. Emil Barchański jest najmłodszą ofiarą stanu wojennego. Gdy został zamordowany w czerwcu 1982 roku, był uczniem warszawskiego liceum, nie skończył jeszcze siedemnastu lat. Krystyna Barchańska-Wardęcka wspomina, jaki był jej syn, co go pasjonowało, o czym marzył i w jakich okolicznościach zaangażował się w walkę po stronie „Solidarności” w pierwszych miesiącach stanu wojennego. Szczegółowo opowiada o przeprowadzonej na wzór Armii Krajowej, brawurowej akcji Emila i jego kolegów na pomnik Dzierżyńskiego na placu Dzierżyńskiego (dziś Bankowym) w Warszawie, o aresztowaniu, esbeckich przesłuchaniach, rozprawach w sądzie, represjach i o tragicznych wydarzeniach nad Wisłą. To nie tylko wstrząsająca opowieść o komunistycznej zbrodni z lat osiemdziesiątych, która nie doczekała się sprawiedliwego wyroku, ale także o tym, co przeżywali rodzice po stracie jedynego dziecka. Te wspomnienia są cennym i ważnym świadectwem matki – uczestniczki i świadka tamtych wydarzeń. Ich lektura nikogo nie pozostawi obojętnym. Do tekstu wywiadu włączono jedyny ocalały fragment zapisków Emila Barchańskiego oraz około 70 fotografii z archiwum rodzinnego, w większości nigdy niepublikowanych.

Książka popularnonaukowa o losach Polaków w Związku Sowieckim w okresie od rewolucji październikowej 1917 roku do tzw. operacji polskiej NKWD przeprowadzonej w latach 1937–1938 przez państwo Stalina w ramach Wielkiego Terroru. Autorka przedstawia kolejne etapy szykanowania i eksterminacji rzeczywistych i domniemanych wrogów nowego ustroju, dzieje różnych środowisk społecznych i zawodowych, m.in. ziemian, chłopów i duchowieństwa, obficie cytując świadectwa uczestników wydarzeń, a także dokumenty archiwalne (publikowane w Rosji, a ostatnio przez IPN) oraz materiały z ówczesnej prasy. Poszczególne partie tekstu ilustrowane są zdjęciami katów i ofiar, miejsc pamięci o popełnionych masowych zbrodniach, reprodukcjami plakatów propagandowych, rozkazów i artykułów. Książka zawiera indeks osób i indeks miejscowości.

Wznawiając w setną rocznicę utworzenia pułku Dzieje ułanów jazłowieckich, których pierwsze wydanie ukazało się trzydzieści lat temu, pragnęliśmy przede wszystkim ponownie złożyć hołd ułanom ówczesnego mjr. Konstantego Plisowskiego, którzy na dalekim Kubaniu, w jakże trudnych warunkach, podjęli starania o wolną Ojczyznę, następnie z bronią w ręku najpierw wywalczyli sobie imię ułanów jazłowieckich, a później skutecznie obronili upragnioną przez wszystkich i niedawno zdobytą niepodległość. Oddajemy cześć kolejnym pokoleniom żołnierzy pułku, którzy w latach 1921–1939 służyli w jego szeregach, a w 1939 r. starali się spełnić nierealny w tamtych warunkach obowiązek obrony państwa. Pamiętamy również o tych, którzy na obczyźnie podjęli trud odtwarzania pułku oraz zachowania jego nazwy i barw, przeobrażenia go w formację pancerną, a później walczyli o niepodległość we Francji, w Belgii, Holandii i Niemczech, a gdy nie było im dane zakosztować owoców zwycięstwa, kontynuowali za granicą swoją misję bez munduru. Pragniemy przypomnieć młodszym pokoleniom dzieje pułku kawalerii, który w II Rzeczypospolitej miał najdłuższą nieprzerwaną historię, a ponadto jako jedyny pułk kawalerii polskiej został odznaczony za dwie kampanie konne.

W państwie rządzonym przez komunistów robotnicy mieli odgrywać szczególną rolę. Poprzez poparcie dla programu politycznego i aprobatę kolejnych inicjatyw rządzących, mieli legitymizować system władzy tworzony w Polsce w drugiej połowie lat czterdziestych XX w. Kontrolę i bezpośredni wpływ na rzesze zatrudnionych umożliwiła nacjonalizacja znacznej części zakładów przemysłowych, w wyniku której państwo stało się największym pracodawcą. Warto w tym kontekście spróbować odpowiedzieć na pytanie: czy w fabrykach istniała możliwość prezentowania postaw innych niż oczekiwane przez władze? Zawarta w niniejszej książce analiza zachowań pracowników, oprócz sytuacji politycznej, uwzględnia również ówczesne realia ekonomiczne oraz wieloaspektowe skutki zakończonej w 1945 r. wojny.

Historia powieści kryminalnej w Polsce Ludowej zdaje się wciągać bardziej niż niejeden kryminał napisany w komunistycznym czterdziestopięcioleciu. Były lata, gdy obowiązywał zakaz publikacji utworów tego gatunku. Były lata, w których jego odrodzenie stanowiło oznakę pozytywnych przemian społeczno-politycznych. Natomiast jego przekształcenie w sztampową powieść milicyjną świadczyło o stagnacji. I chociaż bywały kryminały lepsze i gorsze, zawsze cieszyły się ogromną popularnością wśród szerokich kręgów czytelników. W każdym razie najlepsze – Zygmunta Zeydlera-Zborowskiego, Jerzego Edigeya czy Joanny Chmielewskiej – nie ustępowały klasycznym pozycjom gatunku. Wiedza na ich temat na pewno jest nieodzowna do poznania czasów, w których one powstały. Dlatego warto sięgnąć po tę pierwszą pełną monografię historyczną im poświęconą.

Polityka gabinetu Arthura Neville’a Chamberlaina wobec Niemiec, a także próby nawiązania bezpośredniego porozumienia ze Zjednoczonym Królestwem miały istotne znaczenie dla Józefa Becka i jego współpracowników na długo przed nawiązaniem bliższej współpracy na linii Londyn–Warszawa na przełomie marca i kwietnia 1939 r. Książka stanowi zbiór trzech szkiców. Pierwszy z nich jest próbą krytycznej rekonstrukcji polityki rządu Chamberlaina do 15 marca 1939 r. Dwa kolejne koncentrują się na odbiorze brytyjskiego appeasementu wobec Niemiec – od kryzysu sudeckiego po złamanie układu monachijskiego – przez polską służbę dyplomatyczną. Przedstawiona czytelnikowi publikacja jest zredagowaną i uzupełnioną wersją pracy magisterskiej, która uzyskała drugą nagrodę w IX edycji konkursu im. Władysława Pobóg-Malinowskiego. „Cieszę się, że Wydawnictwo Instytutu Pamięci Narodowej opublikuje tę pracę. Przeczytałem ją z dużym zainteresowaniem i uważam, że będzie to książka cenna, która przyczyni się do wyjaśnienia jednego z ważnych aspektów genezy II wojny światowej. Stosunki między Warszawą a Londynem u schyłku lat trzydziestych były już wprawdzie przedmiotem badań, ale wciąż nie doczekaliśmy się gruntownej, obszernej, opartej na wyczerpującej kwerendzie źródłowej analizy tych relacji. Nie jest nią wprawdzie także monografia Marka Rodzika, niemniej […] stanowi poważny krok w tym kierunku”.

Publikacja zawiera 21 tekstów opisujących dzieje PSZ na Zachodzie. Autorzy opisali m.in.: funkcjonowanie obozu izolacyjnego w Rothesay; świadomość kadr 2. Korpusu, stosunek Włochów do tej formacji; okoliczności pozbawienia polskiego obywatelstwa gen. Władysława Andersa; powojenne losy żołnierzy PSZ

Album Węgrowskie drogi do niepodległości ukazuje historię Węgrowa i powiatu węgrowskiego z okresu odzyskiwania niepodległości przez Polskę oraz lat II Rzeczypospolitej. Karty albumu rozpoczynają się od czasu I wojny światowej i początków organizowania się społeczeństwa węgrowskiego pod okupacją niemiecką. Następnie ukazują szczególny dzień – 11 listopada 1918 r. – i zaprowadzenie polskiej władzy w Węgrowie. Zaznaczony został udział mieszkańców powiatu w szeregach Wojska Polskiego w wojnie o granice Polski. W kolejnych częściach pokazano dokonania samorządu miejskiego Węgrowa, powiatu i gmin oraz państwowych instytucji powiatowych. Oddzielny temat stanowi działalność szkół powszechnych w Węgrowie i powiecie oraz gimnazjum węgrowskiego. Ukazana została też działalność organizacji społecznych i instytucji wyznaniowych w powiecie. Album jest odpowiedzią na coraz większe zainteresowanie historią ujmowaną od strony rodziny, miejscowości, gminy, powiatu.

Przez całą dekadę lat siedemdziesiątych szeregi PZPR nieustannie rosły. W 1980 r. partia liczyła ponad 3 mln członków, którzy wstąpili do niej albo z pobudek ideowych, albo ze zwykłego konformizmu. Po Sierpniu ’80 okazało się jednak, że jest ona kolosem na glinianych nogach i nie potrafi się utrzymać u władzy bez użycia siły. Stan wojenny wcale nie wzmocnił PZPR, a końcówka lat osiemdziesiątych przyniosła jej dekompozycję, zakończoną rozwiązaniem w styczniu 1990 r. Książka drobiazgowo odtwarza erozję partii komunistycznej. Ukazuje ją zarówno z perspektywy całej Polski, jak i Gdańska – miasta, w którym w grudniu 1970 r. zbuntowani robotnicy podpalili siedzibę Komitetu Wojewódzkiego PZPR, a dziesięć lat później założyli NSZZ „Solidarność”. Jednocześnie to ponadczasowa opowieść o mechanizmach władzy i przestroga przed tym, jaki los spotyka zdemoralizowane elity polityczne, które lekceważą odczucia zwykłych obywateli.