Libra Pl

Truchło to literacka opowieść o bieszczadzkim Krościenku nad Strwiążem, którego dawną społeczność tworzyli Polacy, Rusini, Żydzi i Niemcy galicyjscy w pobliskim Obersdorfie. Los w czasie II wojny światowej nie oszczędził zagubionej na końcu świata wioski, niosąc ze sobą wysiedlenia, wywózki i mord miejscowych Żydów. Po powojennej zmianie granic w 1951 r., do tej wypalonej dramatami ziemi zaproszono greckich uchodźców politycznych, którzy próbowali zbudować w Krościenku tymczasowy socjalistyczny raj na ziemi. Dzisiaj ślady po dawnej wielokulturowej historii Krościenka znajdziemy tylko na cmentarzach – greckim, ewangelickim, greckokatolickim i zbiorowej mogile nad Strwiążem. Autorka powieści Jola Jarecka urodziła się i dorastała właśnie tutaj, stając się nie tylko literackim kronikarzem tych dramatów i namiętności, ale jak pokazuje epilog – także ich uczestnikiem. JOLA JARECKA – ur. 1979. Pisarka, poetka, animatorka kultury, reżyserka teatralna. Zaprzedała duszę Bieszczadom i tu na końcu świata, w dawnym parku konnym stworzyła jedyne w swoim rodzaju kino studyjne. Zaprzedała duszę Bieszczadom, tu mieszka i tworzy, to one ją ukształtowały. Pisarka, poetka, animatorka kultury, reżyserka teatralna. Żyje na symbolicznym końcu świata w Zatwarnicy, gdzie kończą się drogi, a człowiek ma przed sobą tylko góry, dziką przyrodę i ślady minionej burzliwej historii. W 2017 r. nakładem wydawnictwa Libra PL ukazała się jej debiutancka powieść ,,Hylaty".

Nostalgiczna wędrówka po Łemkowszczyźnie, od najbardziej wysuniętych na zachód Jaworek po Komańczę na wschodzie. Cerkwie – skarby architektury sakralnej, słynne cmentarze wojenne, przyroda, także ta objęta ochroną w Magurskim Parku Narodowym, ale przede wszystkim ludzie i ich tradycja tworzą ten album.

Nostalgiczna wędrówka po Łemkowszczyźnie, od najbardziej wysuniętych na zachód Jaworek po Komańczę na wschodzie. Cerkwie – skarby architektury sakralnej, słynne cmentarze wojenne, przyroda, także ta objęta ochroną w Magurskim Parku Narodowym, ale przede wszystkim ludzie i ich tradycja tworzą ten album. Znakomite zdjęcia zostały okraszone bardzo osobistym tekstem Andrzeja Potockiego, który pisze m.in. tak: "Nad Łemkowszczyzną znów świeci słońce. Łemkowie, niegdyś wypędzeni z Beskidu, odrodzili swoją ojcowiznę. Wbrew przeciwnościom losu trwa ona w ich mowie, w piśmie, w zwyczajach, w cerkwiach. Pozostała ich chlebem powszednim, o który codziennie modlą się do Pana. Łemkowszczyzna nie zginęła i nigdy nie zginie, bo jest przede wszystkim w ludziach, którzy ją umiłowali".

Kalendarz Bieszczady 2020 zachwyca wspaniałymi ujęciami Łukasza Barzowskiego, Mateusza Matysiaka oraz Agnieszki i Włodka Bilińskich. Bieszczady to jeden z najbardziej atrakcyjnych zakątków naszego kraju. Mimo, że coraz bardziej ucywilizowany, nie traci na atrakcyjności, zachwycając o każdej porze roku. Wspaniałe góry, szumiące trawami połoniny,Jezioro Solińskie, wciąż dzika przyroda, ale też cerkwie – ślady dawnej wielokulturowej historii – to właśnie Bieszczady.

Cerkwie – wspaniałe zabytki budownictwa sakralnego wpisane nierozerwalnie w krajobraz Łemkowszczyzny, w swych wnętrzach kryją cenne, często kilkusetletnie ikony, stanowiąc dziedzictwo kulturowe jej dawnych i obecnych mieszkańców. W kalendarzu znajdziemy fotografie cerkwi w Uściu Gorlickim, Powroźniku, Bartnem, Wołowcu, Szczawniku, Komańczy, Kwiatoniu, Kotani, Świątkowej Małej, Bielance, Ropicy Górnej oraz Owczarach. Kalendarium zawiera najważniejsze święta cerkiewne.

Łemkowszczyzna po obu stronach Karpat to próba przedstawienia historii tego fragmentu Europy, począwszy od czasów jego zasiedlania po połowę XIX w. To historyczno-kulturowa wędrówka, w której przeczytamy o początkach tutejszego osadnictwa i teoriach z nim związanych, wędrujących figurach Matki Bożej, beskidzkim zbójnictwie, jak również o konfederacji barskiej, która czczona przez Polaków, zupełnie inaczej jawiła się Łemkom. Mało znanym, opisanym w książce, epizodem jest udział Rusinów Karpackich w powstaniach kuruców – zbrojnych oddziałów powstańczych walczących od 1671 do 1711 r. przeciw panowaniu Habsburgów. Sporo miejsca poświęcono tu prawie stuletnim zmaganiom między prawosławiem panującym od początku lokacji wsi, a grekokatolicyzmem wprowadzonym postanowieniem unii brzeskiej w 1596 r. Obszernie opisano tu także wspaniałe łemkowskie ikony i architekturę łemkowskich cerkwi, nierozerwalnie związanych z kulturą Łemków i krajobrazem gór przez nich zamieszkiwanych. O autorze: Stanisław Kryciński – (ur. w 1954 r.) z wykształcenia inż. chemik, z zamiłowania – historyk i krajoznawca. Uwielbia zwiedzać wszelkie zakątki Polski i krajów ościennych – a najbardziej te mało uczęszczane. Szczególnie fascynuje go południowo-wschodnia Polska, której uroki od dziesiątek lat niestrudzenie opisuje za pomocą pióra i obiektywu. Autor licznych opracowań, m.in.: Cerkwie drewniane w Karpatach (1979), Nadsanie, cz.1 ,,Gmina Czarna” (1986), Pogórze Przemyskie, (1992, 2014), Bieszczady. Słownik historyczno-krajoznawczy. Część I – gmina Lutowiska (1995), oraz Część II – gmina Cisna (1996 i 2007), Przemyśl i Pogórze Przemyskie (1997, 2007), Cerkwie w Bieszczadach (1995 i 2005), Przedwojenna architektura żydowska. Najpiękniejsze fotografie (2014). Nakładem Libry PL ukazały się do tej pory: Bieszczady. Tam gdzie oczy poniosą (2013), Bieszczady. Tam gdzie diabły, hucuły, ukraińce (2013) oraz Bieszczady. Od Komańczy do Wołosatego (2014).

Obecnie w województwie (podkarpackim) nie ma ani jednej gminy żydowskiej. Pozostało jednak wiele zabytków kultury żydowskiej oraz miejsc Holocaustu. Społeczność żydowska została unicestwiona przez Niemców w czasie II wojny światowej. Przetrwali ten nieludzki czas nieliczni, przechowani przeważnie przez polskie rodziny, i ci, którzy przeżyli zsyłkę, deportowani przez reżim sowiecki w głąb Rosji. Oceny zachowań Polaków i ich stosunek do Żydów w czasie II wojny światowej są przedmiotem wielu polemik naukowych. Równie skrajne różnice zdań dotyczą Żydów, którzy w różnych sytuacjach znaleźli się na terenach Polski okupowanej przez Niemcy i Związek Sowiecki. To, że zdarzały się po obu stronach kryminalne przypadki, nie ulega wątpliwości. Ważny jest jednak kontekst i skala tych zachowań. W książce koncentruję się na opisie zdarzeń, a nie na ich ocenie. Nie sposób jednak nie pamiętać, że w tamtym czasie Żydzi nie byli traktowanijak nasi starsi bracia w wierze, a postrzegano ich, jako przedstawicieli narodu odpowiedzialnego za śmierć Chrystusa. (...) W ostatnim okresie pojawiło się sporo publikacji, w tym monografii poszczególnych miejscowości, gdzie na ogół problem lokalnej historii Żydów jest traktowany marginalnie lub nawet zupełnie pomijany. Można wręcz odnieść wrażenie, iż niekiedy lokalna społeczność wstydzi się wspólnej, polsko-żydowskiej przeszłości, że chce o niej jak najszybciej zapomnieć. Ale jednocześnie wychodzi sporo wartościowych publikacji o samych Żydach, o ich wkładzie w nasz narodowy, polski pejzaż kulturowy. O stopniu trudności odtworzenia historii Żydów może świadczyć fakt, jak bardzo rozbieżne są dane szacunkowe o ich liczbie, podawane przez autorów poszczególnych publikacji naukowych, a także liczbie np. zachowanych nagrobków na poszczególnych cmentarzach. W znacznej mierze dane te weryfikowałem osobiście, zwłaszcza, że wiele nekropolii żydowskich zostało w ostatnim okresie uporządkowanych, co w wielu przypadkach pozwoliło m.in. na dokładne przeliczenie nagrobków. Niniejsze opracowanie, podobnie jak to pierwsze z roku 2004, w żadnej mierze nie pretenduje do miana pracy naukowej. Jest to raczej zebranie rozproszonych informacji o historii lokalnych społeczności żydowskich, jakie funkcjonowały w pejzażu kulturowym na tym terenie. (fragment wstępu)

Nowe poprawione wydanie bestsellerowej książki, historyczno-kulturowej wędrówki po Bieszczadach od Komańczy, przez masyw Chryszczatej, Otryt – do Wołosatego. Przedstawia dzieje osadnictwa nad Osławą, losy Galicyjskiej Cesarsko-Królewskiej Kolei Żelaznej, którą to podróżował dzielny wojak Szwejk, a także działania wojenne w okolicach Przełęczy Łupkowskiej w 1939 r. Przywraca pamięci bieszczadzkie losy Wincentego Pola, Kazimierza Józefa Turowskiego i Jana Kantego Podoleckiego – trzech dziewiętnastowiecznych patriotów polskich związanych z Bieszczadami. Przeczytamy w niej o guru polskich zegarmistrzów, thonetach z Kalnicy, Gedroyciach z Żubraczego, nadosławskich Łemkach i Bojkach z Wołosatego, a w końcu o ,,twórcy” Biesa i Czadów – legendarnym Marianie Hessie. Jest tu także mowa o końcowym akordzie bieszczadzkiej działalności UPA, kiedy to kompania „Hromenki” po przebiciu się przez obławę, ruszyła w udany ,,rajd” przez Czechosłowację, by osiągnąć amerykańską strefę okupacyjną w Niemczech. Dla tego wszystkiego tłem są oczywiście wspaniałe góry i tajemnicze doliny – pełne pamiątek po ich dawnych mieszkańcach. Pamięć o nich zawiera się też w dawnych nazwach, o których sporo w tej publikacji.

Rafał Dominik – pisarz łączący w swej twórczości pierwiastki Oty Pavla, Bogumila Hrabala i Charlesa Bukowskiego. W jego opowiadaniach znajdujemy perełki, przez które śmiejemy się szczerym śmiechem i płaczemy rzewnymi łzami, łączą się w nich absurd i dramatyzm, a przede wszystkim zaduma nad człowieczym losem... Spowiednik ,,Dziewięciu Wspaniałych”, ale też ich następców, którzy na arenie ciśnieńskiego cyrku dzielnie walczyli i walczą z własnym życiem, nadziejami i upadkami...

LWÓW. PIERWSZE MIESIĄCE 1940 ROKU. NAJGORSZY CZAS OKUPACJI SOWIECKIEJ. W MIEŚCIE PANUJĄ: GŁÓD, TERROR, I STRACH… Trwają aresztowania, zaczynają się masowe deportacje... Wszelkie próby oporu są brutalnie pacyfikowane. Udręczeni i prześladowani mieszkańcy próbują jednak normalnie żyć. Wtedy pojawia się dwóch niezłomnych – Karol doświadczony oficer przedwojennej ,,dwójki”, dla którego nie ma rzeczy niemożliwych i jego młodszy kolega z lat szkolnych Rafał – inteligent, syn lwowskiego adwokata, a obecnie pracownik firmy zajmującej się parcelacją „pańskiej” ziemi pod przyszłe kołchozy. Spoufaleni z lwowskimi batiarami, zaangażowani w skomplikowane romanse, żyją szybko i niebezpiecznie, każdego dnia stawiają czoła Sowietom, rozpracowując równocześnie złowrogie plany ukraińskich nacjonalistów. Pierwsza część sagi ,,Lwowskie losy” to wielowątkowa powieść, która przenosi nas w wir wydarzeń w okupowanym Lwowie. Barwne postaci, piękny język lwowskiego bałaku, lawina wątków – to wszystko sprawia, że czyta się ją jednym tchem. JAN BIL urodził się w 1955 roku we Lwowie i mieszkał tam przez 35 lat. W tym czasie ukończył dwie „polskie” (radzieckie, z polskim językiem wykładowym) szkoły, a następnie polonistykę w Wilnie i wrócił do lwowskiej „10” (czyli szkoły im. Marii Magdaleny), żeby uczyć tam, gdzie kiedyś jego uczono. W roku 1990 wyjechał ze Lwowa do Warszawy, aby sześć lat później obronić pracę doktorską (UW) poświęconą twórczości Mariana Hemara. W Warszawie był zatrudniony jako polonista w kilku szkołach, pracownik Kancelarii Prezydenta RP, autor i lektor tekstów w Radio ,,Bajka”, a obecnie (niezbadane są wyroki boskie) jako wykładowca oraz... pracownik firmy ochroniarskiej. Do „aktywów literackich” można zaliczyć kilkadziesiąt wierszy wydrukowanych w almanachach poezji, prasie krajowej i zagranicznej. Tańce ze śmiercią powstawały przez kilkanaście lat, jako hołd ,,lwowskiego dziecka” dla ukochanego miasta i rodziców, którzy we Lwowie świadomie pozostali.

Trójkąt bieszczadzki… to historyczno-antropologiczna monografia stosunków polsko-ukraińskich w powiecie leskim w latach 1944–1947, zawierająca niepublikowane dotąd fotografie, dokumenty, archiwalia i relacje. Autor stosując nowatorską metodę badawczą, rozprawia się z mitami narosłymi wokół konfliktu w Bieszczadach. Bezkompromisowo demaskuje zbrodnie UPA i wojska polskiego na ludności cywilnej. Dociekliwość Autora, drobiazgowe przedstawienie poszczególnych, zdarzeń, składających się na konfrontację stron konfliktu (napady, pacyfikacje, mordy, potyczki) pozwala mu zejść poniżej wiedzy zrutynizowanej i obecnej w powszechnej świadomości, po to by dotrzeć do warstwy sterującej lub odpowiadającej za ich przyczynę i przebieg. Książka ta pokazuje spiralę przemocy, zbrodnie ,,panów wojny”, strach i bezsilność ludności cywilnej, rozpad lokalnej, tworzonej przez setki lat sieci relacji międzyludzkich. Od Wydawcy Bohaterem tej mikrohistorii stała się […] społeczność lokalna Bieszczadów uwikłana w wielką historię, niczym w pułapkę. Działania podejmowane przez ludzi do niej należących były chaotyczne, czasami wręcz konwulsyjne. Stąd nie zabrakło w książce odniesień do codzienności, do strachu, beznadziei, cierpienia, czy nienawiści, do odwagi, poświęcenia i miłości. Chcąc przetrwać, ludzie zmuszeni zostali do bezustannego podejmowania trudnych wyborów. Nawet jeśli oznaczać miały one brak działania, stawały się brzemienne w skutki, prowadząc niekiedy do unicestwienia. fragment wstępu Jarosław Syrnyk (1970 r.), historyk, doktor habilitowany (2010 r.), profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Wrocławskiego, pracownik naukowy IPN we Wrocławiu. Autor monografii historycznych (m.in. Ukraińskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne 1956–1990, wyd. 2008; Nadzór specjalny. Analiza historyczno-antropologiczna działań organów bezpieczeństwa w kwestii tzw. nacjonalizmu ukraińskiego na Podkarpaciu w latach 1947–1989, wyd. 2015), kilkudziesięciu artykułów naukowych i popularnonaukowych, redaktor i współredaktor naukowy zbiorów studiów. Specjalizuje się w interdyscyplinarnych badaniach obejmujących problematykę narodowościową. Wiele prac poświęcił analizie działalności organów bezpieczeństwa Polski Ludowej oraz wpływu władzy na funkcjonowanie zbiorowości i jednostek. W ostatnim czasie coraz częściej podejmuje badania w zakresie antropologii historycznej oraz metodologii historii. Jego rodzice pochodzą z powiatu leskiego, z Weremienia i Średniej Wsi. Stąd też, na początku maja 1947 r., zostali w ramach akcji „Wisła” wysiedleni na przeciwległy kraniec Polski, do dwóch różnych miejscowości leżących na skraju Pojezierza Drawskiego.

Sto lat temu, w 1918 roku Polska odzyskała Niepodległość. Cieszyła się nią krótko, aby pogrążyć się na kilkadziesiąt lat w mrokach II wojny światowej i komunizmu. W tych czasach zniewolenia Narodu i walki z wiarą, nadzieję budziła postawa jednostek wybitnych, wiernych tradycji chrześcijańskiej, która kształtowała pokolenia Polaków. 1 lutego 1918 roku, koło Zbaraża na Kresach Wschodnich przyszedł na świat Ignacy Tokarczuk (zm. 29 grudnia 2012 r.), Równolatek Polski Niepodległej. Potrafił stawić czoła totalitaryzmom, które ogarnęły naszą ojczyznę, a dzięki takiej postawie niezłomnego charakteru księdza biskupa Ignacego Tokarczuka, możliwy był wybuch Solidarności i odważna droga do pełnej suwerenności Narodu. Niezłomny Pasterz Diecezji Przemyskiej dbał nie tylko o jej rozwój i budowę nowych kościołów, ale szczególnie umacniał ducha głębokiej wiary w jedność Kościoła z Narodem. Był drogowskazem dla wątpiących i szukających pokrzepienia w codziennej walce z systemem komunistycznym. Jak czytamy w Uchwale Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej: ,,W latach 70. XX wieku kuria biskupia w Przemyślu była miejscem spotkań opozycji demokratycznej i niepodległościowej. W latach stanu wojennego pomagała rodzinom internowanych i była enklawą niepodległej Polski, kultury niezależnej oraz ośrodkiem wsparcia Polaków zaangażowanych w działalność antykomunistyczną [...]. Ojciec Święty Jan Paweł II pisał do Arcybiskupa: >>Stałeś się dla Kościoła przemyskiego, a także dla Kościoła w całej Polsce, nieustraszonym świadkiem prawdy ewangelicznej, niezłomnym obrońcą […] praw ludzi wierzących do wyrażania swych przekonań religijnych […]. Byłeś rzecznikiem narodu walczącego o swą suwerenność w starciu z systemem państwa totalitarnego<<. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w 100. rocznicę urodzin księdza arcybiskupa Ignacego Tokarczuka – metropolity przemyskiego, nieustępliwego obrońcy praw wiernych Kościoła katolickiego i jednego z duchowych przywódców pokojowych zmagań narodu polskiego o niepodległość Ojczyzny, ogłosił rok 2018 Rokiem Arcybiskupa Ignacego Tokarczuka”.

Leksykon osobliwości krajoznawczych Podkarpacia jest zbiorem niemal 230 opowieści o zamkach i pałacach, kościołach i cerkwiach, kapliczkach i innych zabytkowych budowlach, miastach i wsiach, rezerwatach przyrody i osobliwościach natury, obiektach lub zdarzeniach dziwnych i tajemniczych, a także postaciach związanych z regionem i rzadko odwiedzanych miejscach skrywających się w jego zakamarkach.Znalazły się tu opisy wspaniałych budowli i obiektów będących dumą regionu, ale też małych, z pozoru błahych, oddających jego klimat i charakter, bogactwo przyrody oraz różnorodność dziedzictwa kulturowego. To ponad 300 fotografii i 50 map i planów. * Stanisław Kłos (ur. w 1935 r.) – nestor polskiego krajoznawstwa. Wieloletni działacz turystyczny i regionalista. Od 1957 r. związany z PTTK, w kilku kadencjach rzeszowskiego oddziału, przewodnik terenowy i beskidzki, zasłużony instruktor krajoznawstwa Polski. Autor wielu opracowań z dziedziny literatury turystyczno-krajoznawczej: przewodników, folderów, tekstów do albumów i map związanych z regionem Podkarpacia oraz licznych artykułów publikowanych w różnych czasopismach. Działalność pisarską zapoczątkował pod koniec lat 60. XX w.

Nowy mini przewodnik po Bieszczadach z tekstem Wojciecha Zatwarnickiego. W wersji polskiej i angielskiej. Opis 88 bieszczadzkich miejscowości pod względem historycznym i turystycznym,najciekawsze szlaki, miejsca warte zobaczenia, bieszczadzkie mini-muzea, propozycje dla aktywnych i miłośników sportów zimowych, informacje praktyczne, bieszczadzkie imprezy cykliczne, mapka Bieszczadów, mnóstwo ciekawostek – wszystko to na zaledwie 88 stronach naszego przewodnika.

Tom nostalgicznych bieszczadzkich wierszy Jana Szelca […]Poezja Jasia to samodział utkany na osnowie bieszczadzkich widoków przetykanych nitkami babiego lata. Chodził po ludziach, co Bieszczad mieli za wszystko i gadał do nich wierszem o bezwioskowych smutkach nanizanych na smyczki traw. Wiele z tych wierszy musiało w Jasiu długo dojrzewać, zanim w dojrzałym kształcie spłynęły na papier. Wydaje się, że słowa, że ludzka mowa są zbyt kalekie, by opowiedzieć tamten Bieszczad, a jednak Szelcowi się udało. „Mycykowy Dział” jest w istocie jego wydumanym rajem, ale już opuszczonym przez pasterzy i ich stada, dlatego jego kwietne łąki porastają grzechem pierworodnym. Tylko w pa-mięci można go opowiedzieć i przywołać jak senną marę. […] Ze wstępu Andrzeja Potockiego

Książka „Balkony dawnego Rzeszowa” chce zwrócić uwagę, mieszkańców naszego miasta i przybywających tutaj gości, na piękno rzeszowskich balkonów, krat i bram – czyli metalowych detali architektonicznych. Rzeszów dopiero w XIX w. stał się miastem, w którym budowano piętrowe kamienice i okazałe gmachy i wtedy pojawiły się bardzo różne i ciekawe balkony. Warto pospacerować ulicami starego Rzeszowa i odszukać te zabytki, których fotografie znajdujemy w tej książeczce.

Opowieści i legendy z pogranicza polsko-ruskiego Opowiadam ten najmniejszy z Beskidów w 178 legendach i opowieściach i nie jest on wcale taki mały jakby wynikało to z nazwy. Jest ogromny poprzez swoją niezwyczajną historię, Przez wieki był ojcowizną Polaków, Łemków, Żydów, Dolinian, Pogórzan i Zamieszańców, a nawet Cyganów. Wszyscy oni budowali w nim swoją doczesność ufni w opiekę bożą, ale niosąc w sobie także wiarę w złe moce. Pięć legend zostało przetłumaczonych na język łemkowski, bo Beskid był ich Ojczyzną. Nie mieli innej, aż do czasu, kiedy odmówiono im prawa do własnej tożsamości. Zbierając i opracowując te legendy i opowieści przemierzyłem wielokrotnie Beskid od Przełęczy Łupkowskiej aż po Krynicę. To były jedne z najciekawszych podróży mojego życia.

Zbiór nastrojowych wierszy poświęcony bieszczadzkim Madonnom. Wierszom towarzyszą tłumaczenia na język ukraiński oraz wizerunki bieszczadzkich Matek Bożych. Jak pisze Autor: ,,Początkowo napisałem ten tomik w hołdzie Opiekunkom bojkowskiego ludu, które wraz z nim opuściły Bieszczady, wyrzucone ze świątyń w mozolnym trudzie pobudowanych, lecz przecież nie usunięte z serc, jeśli już nie dawnych mieszkańców, to na pewno tych, którzy przyszli tutaj po nich i zasiedlili tę nieludzką ziemię na nowo. One bez domu, bez grona schodzących z gór wiernych, bez litanii próśb i dziękczynnych modlitw, bez tej najprostszej, ale może najbardziej prawdziwej wiary – pomimo wszystko przetrwały w Bieszczadach, bo znalazły tych, którzy w swoich artystycznych peregrynacjach ocalili je dla następnych pokoleń.

Jedną z pierwszych ważnych decyzji narzuconego Polakom przez Józefa Stalina Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego było podpisanie 9 września 1944 r. z rządem Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej umowy o wymianie ludności. Początkowo miano ją zakończyć do lutego następnego roku, ale układ był wielokrotnie przedłużany i ostatecznie protokół kończący akcję wymiany podpisano dopiero 7 maja 1947 r. Przewidywał on możliwość dobrowolnego wyjazdu z Polski wszystkich osób narodowości ukraińskiej. Zdecydowana większość nie chciała jednak dobrowolnie opuszczać rodzinnych domostw i ruszać w nieznane, do czego terrorem zniechęcało też podziemie UPA. Od września 1945 r. trzy dywizje Wojska Polskiego zaczęły więc pod przymusem wysiedlać ludność ukraińską początkowo z czterech powiatów ówczesnego województwa rzeszowskiego – leskiego, lubaczowskiego, przemyskiego i sanockiego, gdzie podziemie ukraińskie było najsilniejsze. Akcję tę przeprowadzono w brutalny sposób, strzelając do uciekających, bijąc opierających się i siłą zmuszając do podpisania deklaracji przesiedleńczych. Wiosną 1946 r. przesiedleniem objęto także Ukraińców z powiatu jarosławskiego oraz powiatów hrubieszowskiego, tomaszowskiego i włodawskiego w ówczesnym województwie lubelskim. Ogółem z 22 powiatów południowo-wschodniej Polski wyjechało prawie pół miliona osób narodowości ukraińskiej, z tego ćwierć miliona deportowano siłą. Książka jest pierwszą naukową monografią tego przesiedlenia, przedstawia także losy przesiedlonych w pierwszych latach życia na sowieckiej Ukrainie.

Zdzisław Skrok – archeolog, podróżnik, popularyzator nauki i publicysta. Jest autorem książek zawierających eseje historyczne i archeologiczne, m.in. Podolska legenda (2007), Wielkie Rozdroże. Ćwiczenia terenowe z archeologii wyobraźni (2008) Mądrość prawieków (2009), Wymowność rzeczy (2012), Czy wikingowie stworzyli Polskę? (2013). W Okruchach Atlantydy zabiera nas w podróż na Kresy, na początku lat 90. minionego stulecia. Podróż w poszukiwaniu szlachty zagrodowej na Wileńszczyźnie i Polesiu, czartów na Białorusi, polskich śladów na Podolu, Vincenzowskiej prawdy starowieku w Czarnohorze, ale też iście awanturniczych przygód w Gorganach i Bieszczadach Wschodnich. ,,Były to podróże swobody, choć na granicach upadłego imperium nadal szczerzyły kły druciane sistiemy, wyżki i pasy codziennie bronowanej ziemi. Wszystko tam było dla mnie nowe, zaskakujące ale w jakiś sposób też znajome, bliskie, nasze. Rozpoznawane w ruinach dworów i zamków, w cmentarnych nagrobkach, w mowie ludzi którzy przetrwali czas zagłady i doczekali sczeźnięcia Bestii. Była to też kraina nie znająca jeszcze pojęcia turystyki masowej, zorganizowanej, prawie pozbawiona lokalnych środków transportu i bazy noclegowej, w rzadko dostępnych sklepach oferująca jedynie chleb i wódkę. Co akurat na nas, wytrenowanych w gospodarce pustych haków, nie robiło wrażenia&amp;amp;quot;