„Wszelkie «omówienie» czy też «wprowadzenie do» tej powieści musi przypominać próbę zapakowania wieloryba do puszki po sardynkach. Moby Dick to […] zarazem epika najwyższych lotów, podejmująca wiele wątków mitologicznych i biblijnych. To utwór metafizyczny, prometejski, nihilistyczny, komiczny, tragiczny, mistyczno-erotyczny, nietzscheański […]” (fragmenty eseju Mikołaja Wiśniewskiego),br>

Biografia Klemensa von Metternicha (1773-1859), dyplomaty i wieloletniego kanclerza Austrii, jednej z najważniejszych postaci Kongresu Wiedeńskiego i głównego architekta porządku politycznego, któremu kres przyniosła dopiero I wojna światowa.Metternich urodził się w Koblencji, pochodził z nadreńskiej szlachty. Z myślą o karierze w dyplomacji studiował prawo w Strasburgu i Moguncji. W 1795 ożenił się z wnuczką ówczesnego kanclerza Austrii Wenzela Antona Kaunitza i zamieszkał w Wiedniu, co związało go z Austrią. Służbę dyplomatyczną rozpoczął w 1897 roku. Po misjach w Dreźnie i Berlinie został ambasadorem Austrii we Francji, potem ministrem spraw zagranicznych. Był jednym z głównych organizatorów Kongresu Wiedeńskiego, przyczynił się również do powstania Świętego Przymierza. W 1821 roku został kanclerzem Austrii. W czasie Wiosny Ludów uciekł do Londynu. Do Wiednia powrócił w 1851 roku, ale nie objął już żadnego stanowiska i nie odzyskał poprzedniej pozycji, choć nieoficjalnie doradzał cesarzowi i ministrom spraw zagranicznych.Uznawany za jednego z najbardziej uzdolnionych i skutecznych polityków w XIX wieku, Metternich kierował się dyplomatycznym realizmem i hołdował zasadzie zachowania równowagi sił w Europie. Po upadku Napoleona dążył do przywrócenia ładu politycznego bez dominującego mocarstwa. Ukoronowaniem jego starań był Kongres Wiedeński. Przez całe dekady Metternich zawierał pragmatyczne formalne lub nie koalicje z innymi państwami i jednocześnie dbał, by sprzymierzone kraje nie urosły zanadto w siłę, a inne nie zostały zbytnio osłabione. Prowadził politykę utrzymującą rozdrobnienie Niemiec i Włoch, przez lata uniemożliwiał powstanie Rzeszy Niemieckiej. Aranżował polityczne małżeństwa władców. Z niezwykłym talentem wykorzystywał sprzeczne interesy innych państw dla wzmacniania Austrii, niekiedy przypisując jej rolę mediatora.Obraz bohatera byłby niepełny bez wspomnienia o burzliwym życiu prywatnym i otoczeniu Metternicha. Franz Herre barwnie przedstawia młode lata przyszłego kanclerza, jego romanse oraz środowisko z którego się wywodził, czyli tracących znaczenie panów feudalnych gasnącego Cesarstwa.Biografia jednego z najpotężniejszych i kontrowersyjnych polityków swoich czasów, którego ocena do dziś budzi emocje, to również interesujący obraz ścierających się prądów konserwatywnych z coraz silniejszymi dążeniami narodowościowymi i rewolucyjnymi.

Jan Lechoń należał do założycieli grupy Skamander oraz kabaretu „Pikador”, już po swoim debiucie poetyckim uważany był za poetę wybitnego. Tragiczna śmierć w 1942 w Nowym Jorku podbudowała jego legendę. Przez wiele lat krzywdę jego twórczości wyrządziła komunistyczna cenzura – część jego wierszy objęta była całkowitym zakazem druku. Do dziś wiele utworów powszechnie znanych jest wyłącznie w okrojonych wersjach. Kasandra się myli, wybór wierszy Lechonia dokonany przez poetę i eseistę Wojciecha Wencla, jest przypomnieniem legendarnego twórcy, który cierpiał żyjąc w oderwaniu od polskiej kultury. Wybór ten jest również świadectwem tego, jak bardzo twórczość Lechonia przepełniona jest miłością do Polski.

Julia Hartwig była wspaniałą poetką, tłumaczką poezji francuskiej i amerykańskiej, autorką wielu niezwykłych książek; była też jedną z istotnych osób w polskim środowisku intelektualno-artystycznym przez ponad sześćdziesiąt lat, bo od 1956 roku. Tomik Inna wyspa jest wyborem wierszy ze wszystkich tomików jednej z najwybitniejszych poetek w historii polskiej literatury. Wyboru dokonała Anna Nasiłowska, profesor nauk humanistycznych, historyk literatury współczesnej, krytyk literacki, poetka i przyjaciółka zmarłej w 2017 roku poetki.

Cykl Juliana Wołoszynowskiego to nie tylko jeden z pierwszych literackich obrazów małej ojczyzny, ale prawdziwy gawędowy żywioł. Nie mogąc uwolnić się spod uroków stepu z wyjącymi wilkami i dumek, głównym tworzywem obu tomów swoich opowiadań podolskich autor uczynił wspomnienia z dzieciństwa spędzonego w „najpiękniejszej dolinie, jaką Bóg zarzucił w stepach Pobereża”. Podole Wołoszynowskiego jest krainą księżycową i stepową, gdzie co i rusz uchylają się drzwi do zdarzeń, postaci, zjawisk nadprzyrodzonych o proweniencji religijnej, mitycznej lub baśniowej. Jak pisał Bolesław Hadaczek „Cała kraina nurza się w poświacie pod boską latarnią księżyca cieniutkiego, szklanego i w pełni , który wsiada na chmury, po drzewach skacze jak zajączek, odmienia swe twarze i rozmawia z bohaterami. Pojawia się w entourage’u nocy słowiczej, wiosennej i letniej, jesiennej, rozgwieżdżonej, srebrzystej, szafirowej i „wydnej, choć hołki zbyraj”. „Przed wschodem Księżyca. Opowiadania podolskie” jest pierwszym zbiorczym wydaniem całego cyklu Juliana Wołoszynowskiego.

Hipodrom jest tomikiem poetyckim, który zaraz po ukazaniu się w Słowenii został okrzyknięty arcydziełem – między innymi tak o nim mówił Tomaž Šalamun. Wiersze Miklavža Komelja dotykają kwestii metafizycznych, a wręcz – paradoksalnie – świeckiej metafizyki, ale też jest w nich miejsce na rozważania polityczne, w których kwestia boskości rozważana jest równie skrupulatnie. Po dwunastu latach od jego wydania w końcu ukazuje się polski przekład, którego autorem jest utytułowany poeta Adam Wiedemann. Książka ta zawiera również kolorowe ilustracje samego autora.

Zainteresowanie sferami okultystycznymi w nazistowskich Niemczech nie jest rzeczą nieznaną. Pokutuje jednak przekonanie, że były to prywatne fascynacje Himmlera czy Goeringa. Eric Kurlander przeprowadził staranne badania docierając do nieznanych wcześniej materiałów źródłowych. Na tej podstawie kreśli niezwykle interesujący obraz daleki od dotychczasowej wiedzy potocznej. Pokazuje jak astrologia, kulty pogańskie, czarnoksięstwo, mity aryjskie czy przekazy o zaginionych królestwach i cudownych broniach były badane i wplątywane niejako w oficjalne życie państwowe III Rzeszy. I dzieje się to wszystko wobec oficjalnego potępienia praktyk ezoterycznych i „ludowego” okultyzmu z jednej strony, a z astrologami na etatach fabryk broni z drugiej. Kurlander ten niejednoznaczny świat zbadał – z pasją, talentem i rzetelnością historyka o nim opowiedział.

Biografia Michała Neya, marszałka Francji z czasów Napoleona, wsławionego osłoną odwrotu Wielkiej Armii z Rosji w 1812/1813 roku, a z drugiej fatalnymi błędami pod Waterloo. Michel Ney, syn bednarza z prowincjonalnego Sarrelouis, nie mający możnych protektorów ani wykształcenia, jest najlepszym dowodem prawdziwości dewizy Cesarza, że „każdy z żołnierzy nosi w tornistrze marszałkowską buławę”. Jednocześnie jest to jedyny z marszałków, o którego nominacji Napoleon dyktując wspomnienia na wyspie Św. Heleny mówił, jako o swoim błędzie, bo „był to tylko doskonały dowódca dywizji”. Ney z jednej strony był podziwiany przez żołnierzy za męstwo i po prostu szczęście wojenne, a z drugiej skłócony stale ze swymi kolegami – marszałkami. I tę jego niespokojną, zadziorną naturę człowieka zdolnego i upartego zarazem świetnie odmalował Bielecki, jeden z najlepszych polskich napoleonistów ostatniego półwiecza.

Fikcja jest opowieścią, która czerpie z pewnego „wyczerpania obrazów” w literaturze. Dariusz Bitner buduje swoją piętrową narrację w oparciu o obrazy, które czytelnicy łatwo skojarzą i przypiszą właściwym pisarzom lub utworom, jednocześnie nie odbierając nic oryginalności swojej powieści. Fikcja rozbawia czytelnika, aby chwilę później dać mu do myślenia. Nic to dziwnego w przypadku pisarza dojrzałego, jakim jest Dariusz Bitner, pisarza, który nigdy nie ścigał się z innymi o literacką sławę, lecz o literacki kunszt, literacką maestrię. Powieść od pierwszych stron hipnotycznie wciąga i zapewnia niespotykane wrażenia raz egzystencjalne, raz oniryczne, by chwilę później po prostu obyczajowe, całym korowodem oryginalnych postaci, sytuacji i różnobarwnym językiem. Fikcja jest powieścią odważną, inteligentną, zabawną, miejscami nieprzyzwoitą lub przygnębiającą obrazami ludzkich przeżyć i myśli. Tym wszystkim odświeża ona formułę powieści i zapewnia niepowtarzalne wrażenia czytelnikowi.

Jakiekolwiek próby streszczenia, interpretacji czy opracowania tej książki są skazane na niepowodzenie. Nie ma tu pustosłowia ani przegadania. W monumentalnym poetyckim tomie Głosy Bohdan Urbankowski kreśli wstrząsający obraz obozu koncentracyjnego KL Buchenwald. Dzięki temu, że oddaje głos nie tylko ofiarom, ale także i ich katom, jest to obraz jest obraz prawdziwy, ukazujący obozową rzeczywistość w wielu wymiarach, włącznie z ekonomicznymi zasadami funkcjonowania „przemysłu śmierci”. W tym celu Urbankowski sięga po cały arsenał gatunków literackich, ale że do opisania obozu, konwencja nie wystarcza, do rangi poezji podnosi również po formy tak „prozaiczne”, jak: nagrobny napis, donos czy dokument przewozowy. A wszystko to składa się na jeden z najbardziej wstrząsających dokumentów zbrodni w literaturze XX wieku. Głosy to najważniejszy obok Czerwonej mszy literacki utwór Urbankowskiego. Nie tylko z powodów biograficznych (ojciec był więźniem Buchenwaldu), ale przede wszystkim dlatego, że jest to zbiór, nad którym pracował (poprawiał, redagował, dopisywał kolejne wiersze etc.) ostatnie 50 lat. Książce towarzyszy płyta CD. Znajduje się na niej audiobook, do nagrania którego głosów użyczyli, m.in.: Michał Żebrowski, Wojciech Malajkat, Sylwia Gliwa, Piotr Machalica, Rafał Królikowski, Anna Bursztynowicz, Maria Pakulnis, Jerzy Zelnik i ś.p. Janusz Zakrzeński.

Druga część wielkiego tryptyku powieściowego Alejo Carpentiera, Podróż do źródeł czasu (której oryginalny tytuł dosłownie można rozumieć jako „Zagubione kroki”), eksploatuje stary mit poszukiwania zaginionego Eldorado, krainy szczęścia odległej od koszmarów cywilizacji. „Świat na tyle tylko istnieje – pisał Rajmund Kalicki – na ile odciska się w naszej duszy”. Można tę powieść - której bohater wędruje przez równiny, dżungle i epoki, przez płaskowyż, góry i odmęty czasu - rozumieć nie tylko jako „metaforyczną podróż od kultury ku naturze, od miasta ku przyrodzie […], ale jako wędrówkę w głąb siebie, w głąb duszy”.

Andrzej Łuczeńczyk jest pisarzem wielkim i jednocześnie pisarzem zapomnianym. Objawił się nagle w latach 80., zmarł we wczesnych 90. i pozostał niezbadany, niepoznany. Ludzie, którzy poznali go osobiście mówią o dziwnej aurze wokół niego, swoistej szorstkości. Jego literatura zaś z braku lepszego słowa określana jest często jako „męska”, nieprzystępna i mroczna. Twórczość Łuczeńczyka jest doskonałym przykładem tego, jak nowoczesne pojmowanie literatury grało z ideami literackiej nowoczesności. O jego twórczości można powiedzieć jedną pewną rzecz – wszyscy, którzy o niej pisali, nie potrafili określić, skąd o człowieka, który nie miał nic wspólnego ze światem sztuki czy literatury, tego typu talent. Jego życie i jego pisania skazało go w pewnej mierze na nieobecność lub marginalną obecność w świadomości czytelników, szczególnie na początku XXI wieku. Dzieła zebrane Andrzeja Łuczeńczyka są doskonałą okazją, by przypomnieć sobie cztery niewielkie książeczki wydane przez niego oraz szereg rozproszonych opowiadań. W tomie zawarte są również dwa teksty wcześniej niepublikowane.

Dziennik szalonego starca – jak wskazuje sam tytuł – jest zabawną, ale też wzruszającą powieścią o zmaganiach starego człowieka ze swoim ciałem. Tematem powieści jest walka ze starością i śmiercią, walka, która nadaje sens życiu, które przepełnione jest z kolei miłosnym uczuciem do własnej synowej. „Szalony starzec” jest swoistym epikurejczykiem, który nawet w cierpieniu i zbliżaniu się do śmierci potrafi odnaleźć sferę doznań pozytywnych. Kimś takim był również autor powieści – Jun’ichiro Tanizaki jeden z najważniejszych japońskich XX-wiecznych pisarzy, w Polsce znany m.in. z: Niektórzy wolą pokrzywy, Tajemna historia pana Musashiego oraz ważnego traktatu estetycznego Pochwała cienia. O swojej lekturze tej powieści tak napisał Jarosław Iwaszkiewicz: „Co mnie w tej opowieści zajęło i, można powiedzieć, przejęło, to analiza starczych doznań bohatera. Notatki jego dziennika odnoszą się do przeżyć, które nie są ani japońskie, ani polskie, ale są przeżyciami ogólnoludzkimi”.

Am jest powieścią w formie dziennika na łamach którego można prześledzić losy pobytu głównego bohatera w Stanach Zjednoczonych. Romansująca z nurtem autobiograficznym proza nie jest w tym przypadku zwyczajowym opisem zwiedzania i zwyczajowych obserwacji z tego wynikających. Pobyt w Stanach Zjednoczonych jest dla głównego bohatera pretekstem do wykroczenia poza figurę nowoczesnego akademika-gastarbeitera, pretekstem do zagłębienia się w ojczysty język na obcej ziemi i w siebie samego w nie do końca zrozumiałym otoczeniu. Czytelnik z wypiekami na twarzy śledzi ten skomplikowany proces, zagłębia się w jego dwuznaczności i niuanse.

O kulturze i rewolucji to zbiór tekstów tworzących opowieść o oglądanej z Polski epoce, w której porządek kultury fundujący cywilizację zachodnią podważany jest przez rewolucyjne prądy. Zdaniem autora to one przekształciły się w dominującą dziś w Europie ideologię, która bezwzględnie eliminuje swoich tradycyjnych przeciwników, likwiduje pluralizm i realną debatę oraz efektywnie homogenizuje naszą rzeczywistość. Ideologia ta jest miękką wersją totalitarnego ustroju, w której bezpośredni terror zastąpiony zostaje przez szczelny, regulujący wszystko system prawny i symboliczną przemoc prowadzącą do ośmieszenia, zdezawuowania i usunięcia z życia publicznego wszelkich, niemieszczących się w doktrynie treści. Szczególną uwagę autor poświęca filozofii, literaturze i historii, bowiem z ich perspektywy dopiero jesteśmy w stanie zrozumieć naszą współczesną codzienność.

Drohobycz to nowy tom wierszy znanego w Polsce ukraińskiego poety Serhija Żadana. Jest to również miasto dobrze znane każdemu czytelnikowi w Polsce – to w nim urodził się Bruno Schulz. Autor tomu we wstępie tak oddaje aurę tego wyjątkowego miejsca: „Natomiast Drohobycz… Drohobycz to miasto, które było miastem, kiedy miast prawie nie było. Ma ono miejską zabudowę. Czyli chaotyczną i nieuporządkowaną. Czyli najwygodniejszą dla mieszkańców. Czyli taką, która pozwala zabłądzić między dwiema ulicami i trzema kościołami. Bo jeśli w mieście nie można zabłądzić — no to w ogóle nie jest to miasto”. Ta magia towarzyszy lekturze wierszy w przekładzie Jacka Podsiadły. W skład tomu wchodzi 15 kolorowych grafik ukraińskiej artystki Olgi Czyhryk.

Po raz pierwszy Podróż ukazała się w roku 1958, w samym środku poststalinowskiej odwilży. Autor jednak powstrzymał się tu przed kreśleniem ówczesnego pejzażu polityczno-społecznego Polski i namalował uniwersalny portret ludzkiej duszy. Akcja w większości toczy się albo przed wojną, albo w jej czasie, a jeśli nawet po wojnie, to głównie we Włoszech – podczas tytułowej podróży. Zakompleksiony urzędnik Henryk Szalej po raz pierwszy w życiu wyjeżdża za granicę. Rzeczywista wyprawa w celu spotkania z niewidzianym od kilkudziesięciu lat młodszym bratem, który zrobił światową karierę reżysera filmowego, staje się dla bohatera okazją do podróży w głąb siebie. Podróż to misternie skonstruowany splot olśnień i rozczarowań: miłością, braterską przyjaźnią, życiem prywatnym i zawodowym, a także Włochami, które bohater przez całe życie idealizował. Bo jak pisze Dygat: „Są ludzie, którym szczęście mignie tylko na moment, na moment tylko się ukaże po to tylko, by uczynić życie tym smutniejsze i okrutniejsze”.

Czy żyjemy już w epoce postchrześcijańskiej, jak zdawał się to widzieć wątpiący Samuel Beckett, jeden z największych, a zarazem najbardziej radykalnych pisarzy XX wieku, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1969? Czy rzeczywiście Człowiek to bezdomny w kosmosie – istota porzucona, zapomniana, wyklęta, nad którą nikt nie czuwa? Czy Ziemia to raczej piekło, czy nie droga czyśćcowa prowadząca do Nieba? Czy los rodzaju ludzkiego to jedynie męczarnia, miotanie się w ciemności – krzyż pospolity, tortura, czy nie Krzyż Odkupienia? O tych fundamentalnych kwestiach dyskutują ze sobą Antoni Libera, pisarz, tłumacz i znawca Becketta, oraz Janusz Pyda (OP), dominikanin, wykładowca i duszpasterz akademicki. Pasjonujący dialog o sensie życia i świata poprzez interpretację najwybitniejszych dramatów autora słynnego Godota, które nakładem PIW ukazały się niedawno w dwutomowej edycji Utworów wybranych (2017).

Książka Henryka Litwina jest ze wszech miar udanym podejściem do zidentyfikowania głównych kierunków polityki papiestwa wobec Rzeczypospolitej oraz określenia jej miejsca i roli w działaniach Stolicy Apostolskiej na arenie międzynarodowej. Siłą rzeczy staje się nie tylko analizą relacji pomiędzy Santa Sede a Regno di Polonia, lecz także opowieścią o papiestwie, jego służbie dyplomatycznej i europejskiej polityce międzynarodowej. Autor ze znawstwem i rozmachem, często w sposób nowatorski, kreśli szerokie europejskie tło wydarzeń odnoszących się do Rzeczpospolitej, jednocześnie wiele uwagi poświęcając tym postaciom, które były głównymi bohaterami opisywanych zawirowań ówczesnej sceny politycznej – tak polskiej, jak i ogólnoeuropejskiej.

Co sprawia, że poeta, literaturoznawca i krytyk zaczyna pisać prozę? W dodatku prozę tak dojrzałą i nieoczywistą… Imigranci wracają do domu to więcej niż powieść – to jednocześnie opowieść, przypowieść i spowiedź. Bohater, Karol Tracz, to „człowiek naszych czasów”, anonimowy obywatel Zjednoczonej Europy. Wyemigrował z Polski po stanie wojennym i przez kilkadziesiąt lat wiódł w Niemczech życie przeciętnego przedstawiciela klasy średniej wciągniętego w wyścig szczurów. Pewnego listopadowego wieczora wylew i częściowy zanik pamięci obracają w gruzy dotychczasowe życie Tracza, a jego przekonanie, jakoby nasz dom był tam, gdzie żyjemy, pracujemy i zarabiamy na chleb okazuje się fałszywe. Proces rehabilitacji uruchamia wspomnienia zepchnięte w podświadomość i pomaga mu odkryć siebie na nowo…