Jakiekolwiek próby streszczenia, interpretacji czy opracowania tej książki są skazane na niepowodzenie. Nie ma tu pustosłowia ani przegadania. W monumentalnym poetyckim tomie Głosy Bohdan Urbankowski kreśli wstrząsający obraz obozu koncentracyjnego KL Buchenwald. Dzięki temu, że oddaje głos nie tylko ofiarom, ale także i ich katom, jest to obraz jest obraz prawdziwy, ukazujący obozową rzeczywistość w wielu wymiarach, włącznie z ekonomicznymi zasadami funkcjonowania „przemysłu śmierci”. W tym celu Urbankowski sięga po cały arsenał gatunków literackich, ale że do opisania obozu, konwencja nie wystarcza, do rangi poezji podnosi również po formy tak „prozaiczne”, jak: nagrobny napis, donos czy dokument przewozowy. A wszystko to składa się na jeden z najbardziej wstrząsających dokumentów zbrodni w literaturze XX wieku. Głosy to najważniejszy obok Czerwonej mszy literacki utwór Urbankowskiego. Nie tylko z powodów biograficznych (ojciec był więźniem Buchenwaldu), ale przede wszystkim dlatego, że jest to zbiór, nad którym pracował (poprawiał, redagował, dopisywał kolejne wiersze etc.) ostatnie 50 lat. Książce towarzyszy płyta CD. Znajduje się na niej audiobook, do nagrania którego głosów użyczyli, m.in.: Michał Żebrowski, Wojciech Malajkat, Sylwia Gliwa, Piotr Machalica, Rafał Królikowski, Anna Bursztynowicz, Maria Pakulnis, Jerzy Zelnik i ś.p. Janusz Zakrzeński.

Druga część wielkiego tryptyku powieściowego Alejo Carpentiera, Podróż do źródeł czasu (której oryginalny tytuł dosłownie można rozumieć jako „Zagubione kroki”), eksploatuje stary mit poszukiwania zaginionego Eldorado, krainy szczęścia odległej od koszmarów cywilizacji. „Świat na tyle tylko istnieje – pisał Rajmund Kalicki – na ile odciska się w naszej duszy”. Można tę powieść - której bohater wędruje przez równiny, dżungle i epoki, przez płaskowyż, góry i odmęty czasu - rozumieć nie tylko jako „metaforyczną podróż od kultury ku naturze, od miasta ku przyrodzie […], ale jako wędrówkę w głąb siebie, w głąb duszy”.

Andrzej Łuczeńczyk jest pisarzem wielkim i jednocześnie pisarzem zapomnianym. Objawił się nagle w latach 80., zmarł we wczesnych 90. i pozostał niezbadany, niepoznany. Ludzie, którzy poznali go osobiście mówią o dziwnej aurze wokół niego, swoistej szorstkości. Jego literatura zaś z braku lepszego słowa określana jest często jako „męska”, nieprzystępna i mroczna. Twórczość Łuczeńczyka jest doskonałym przykładem tego, jak nowoczesne pojmowanie literatury grało z ideami literackiej nowoczesności. O jego twórczości można powiedzieć jedną pewną rzecz – wszyscy, którzy o niej pisali, nie potrafili określić, skąd o człowieka, który nie miał nic wspólnego ze światem sztuki czy literatury, tego typu talent. Jego życie i jego pisania skazało go w pewnej mierze na nieobecność lub marginalną obecność w świadomości czytelników, szczególnie na początku XXI wieku. Dzieła zebrane Andrzeja Łuczeńczyka są doskonałą okazją, by przypomnieć sobie cztery niewielkie książeczki wydane przez niego oraz szereg rozproszonych opowiadań. W tomie zawarte są również dwa teksty wcześniej niepublikowane.

Dziennik szalonego starca – jak wskazuje sam tytuł – jest zabawną, ale też wzruszającą powieścią o zmaganiach starego człowieka ze swoim ciałem. Tematem powieści jest walka ze starością i śmiercią, walka, która nadaje sens życiu, które przepełnione jest z kolei miłosnym uczuciem do własnej synowej. „Szalony starzec” jest swoistym epikurejczykiem, który nawet w cierpieniu i zbliżaniu się do śmierci potrafi odnaleźć sferę doznań pozytywnych. Kimś takim był również autor powieści – Jun’ichiro Tanizaki jeden z najważniejszych japońskich XX-wiecznych pisarzy, w Polsce znany m.in. z: Niektórzy wolą pokrzywy, Tajemna historia pana Musashiego oraz ważnego traktatu estetycznego Pochwała cienia. O swojej lekturze tej powieści tak napisał Jarosław Iwaszkiewicz: „Co mnie w tej opowieści zajęło i, można powiedzieć, przejęło, to analiza starczych doznań bohatera. Notatki jego dziennika odnoszą się do przeżyć, które nie są ani japońskie, ani polskie, ale są przeżyciami ogólnoludzkimi”.

Am jest powieścią w formie dziennika na łamach którego można prześledzić losy pobytu głównego bohatera w Stanach Zjednoczonych. Romansująca z nurtem autobiograficznym proza nie jest w tym przypadku zwyczajowym opisem zwiedzania i zwyczajowych obserwacji z tego wynikających. Pobyt w Stanach Zjednoczonych jest dla głównego bohatera pretekstem do wykroczenia poza figurę nowoczesnego akademika-gastarbeitera, pretekstem do zagłębienia się w ojczysty język na obcej ziemi i w siebie samego w nie do końca zrozumiałym otoczeniu. Czytelnik z wypiekami na twarzy śledzi ten skomplikowany proces, zagłębia się w jego dwuznaczności i niuanse.

O kulturze i rewolucji to zbiór tekstów tworzących opowieść o oglądanej z Polski epoce, w której porządek kultury fundujący cywilizację zachodnią podważany jest przez rewolucyjne prądy. Zdaniem autora to one przekształciły się w dominującą dziś w Europie ideologię, która bezwzględnie eliminuje swoich tradycyjnych przeciwników, likwiduje pluralizm i realną debatę oraz efektywnie homogenizuje naszą rzeczywistość. Ideologia ta jest miękką wersją totalitarnego ustroju, w której bezpośredni terror zastąpiony zostaje przez szczelny, regulujący wszystko system prawny i symboliczną przemoc prowadzącą do ośmieszenia, zdezawuowania i usunięcia z życia publicznego wszelkich, niemieszczących się w doktrynie treści. Szczególną uwagę autor poświęca filozofii, literaturze i historii, bowiem z ich perspektywy dopiero jesteśmy w stanie zrozumieć naszą współczesną codzienność.

Drohobycz to nowy tom wierszy znanego w Polsce ukraińskiego poety Serhija Żadana. Jest to również miasto dobrze znane każdemu czytelnikowi w Polsce – to w nim urodził się Bruno Schulz. Autor tomu we wstępie tak oddaje aurę tego wyjątkowego miejsca: „Natomiast Drohobycz… Drohobycz to miasto, które było miastem, kiedy miast prawie nie było. Ma ono miejską zabudowę. Czyli chaotyczną i nieuporządkowaną. Czyli najwygodniejszą dla mieszkańców. Czyli taką, która pozwala zabłądzić między dwiema ulicami i trzema kościołami. Bo jeśli w mieście nie można zabłądzić — no to w ogóle nie jest to miasto”. Ta magia towarzyszy lekturze wierszy w przekładzie Jacka Podsiadły. W skład tomu wchodzi 15 kolorowych grafik ukraińskiej artystki Olgi Czyhryk.

Po raz pierwszy Podróż ukazała się w roku 1958, w samym środku poststalinowskiej odwilży. Autor jednak powstrzymał się tu przed kreśleniem ówczesnego pejzażu polityczno-społecznego Polski i namalował uniwersalny portret ludzkiej duszy. Akcja w większości toczy się albo przed wojną, albo w jej czasie, a jeśli nawet po wojnie, to głównie we Włoszech – podczas tytułowej podróży. Zakompleksiony urzędnik Henryk Szalej po raz pierwszy w życiu wyjeżdża za granicę. Rzeczywista wyprawa w celu spotkania z niewidzianym od kilkudziesięciu lat młodszym bratem, który zrobił światową karierę reżysera filmowego, staje się dla bohatera okazją do podróży w głąb siebie. Podróż to misternie skonstruowany splot olśnień i rozczarowań: miłością, braterską przyjaźnią, życiem prywatnym i zawodowym, a także Włochami, które bohater przez całe życie idealizował. Bo jak pisze Dygat: „Są ludzie, którym szczęście mignie tylko na moment, na moment tylko się ukaże po to tylko, by uczynić życie tym smutniejsze i okrutniejsze”.

Czy żyjemy już w epoce postchrześcijańskiej, jak zdawał się to widzieć wątpiący Samuel Beckett, jeden z największych, a zarazem najbardziej radykalnych pisarzy XX wieku, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1969? Czy rzeczywiście Człowiek to bezdomny w kosmosie – istota porzucona, zapomniana, wyklęta, nad którą nikt nie czuwa? Czy Ziemia to raczej piekło, czy nie droga czyśćcowa prowadząca do Nieba? Czy los rodzaju ludzkiego to jedynie męczarnia, miotanie się w ciemności – krzyż pospolity, tortura, czy nie Krzyż Odkupienia? O tych fundamentalnych kwestiach dyskutują ze sobą Antoni Libera, pisarz, tłumacz i znawca Becketta, oraz Janusz Pyda (OP), dominikanin, wykładowca i duszpasterz akademicki. Pasjonujący dialog o sensie życia i świata poprzez interpretację najwybitniejszych dramatów autora słynnego Godota, które nakładem PIW ukazały się niedawno w dwutomowej edycji Utworów wybranych (2017).

Książka Henryka Litwina jest ze wszech miar udanym podejściem do zidentyfikowania głównych kierunków polityki papiestwa wobec Rzeczypospolitej oraz określenia jej miejsca i roli w działaniach Stolicy Apostolskiej na arenie międzynarodowej. Siłą rzeczy staje się nie tylko analizą relacji pomiędzy Santa Sede a Regno di Polonia, lecz także opowieścią o papiestwie, jego służbie dyplomatycznej i europejskiej polityce międzynarodowej. Autor ze znawstwem i rozmachem, często w sposób nowatorski, kreśli szerokie europejskie tło wydarzeń odnoszących się do Rzeczpospolitej, jednocześnie wiele uwagi poświęcając tym postaciom, które były głównymi bohaterami opisywanych zawirowań ówczesnej sceny politycznej – tak polskiej, jak i ogólnoeuropejskiej.

Co sprawia, że poeta, literaturoznawca i krytyk zaczyna pisać prozę? W dodatku prozę tak dojrzałą i nieoczywistą… Imigranci wracają do domu to więcej niż powieść – to jednocześnie opowieść, przypowieść i spowiedź. Bohater, Karol Tracz, to „człowiek naszych czasów”, anonimowy obywatel Zjednoczonej Europy. Wyemigrował z Polski po stanie wojennym i przez kilkadziesiąt lat wiódł w Niemczech życie przeciętnego przedstawiciela klasy średniej wciągniętego w wyścig szczurów. Pewnego listopadowego wieczora wylew i częściowy zanik pamięci obracają w gruzy dotychczasowe życie Tracza, a jego przekonanie, jakoby nasz dom był tam, gdzie żyjemy, pracujemy i zarabiamy na chleb okazuje się fałszywe. Proces rehabilitacji uruchamia wspomnienia zepchnięte w podświadomość i pomaga mu odkryć siebie na nowo…

Jarosław Abramow-Newerly, założyciel STS-u, dramaturg i powieściopisarz, zabiera czytelników w podroż do świata, którego już dziś nie ma. Opowiada o życiu codziennym okupowanej Warszawy, a konkretnie żoliborskiego osiedla WSM, ucieleśniającego wizję „szklanych domów”. Doskonale pamięta wszystkich, którzy przewinęli się przez podwórko na Krasickiego: bohaterów i kanalie, uczonych i szantażystów, tych którzy ukrywali Żydów i zwykłych szmalcowników. Wspomina rotmistrza Pileckiego i Janinę Bierutową. Opowiada historie duże (założenie i likwidacja getta, Powstanie Warszawskie) i całkiem małe (rowerowe szaleństwa, skoki z platformy tramwaju), przy okazji kreśli portrety matki, przed wojną aktorki teatrzyku „Baj”, oraz ojca, bliskiego współpracownika Janusza Korczaka, po wojnie pisarza.

Amerykański historyk, sam baptysta, dla czystości badań historycznych postanowił wreszcie rozprawić się z forsowaną w historiografii, przede wszystkim protestanckiej i lewicowej, antykatolicką narracją nie mającą żadnego pokrycia w przekazie źródłowym, a będącą jedynie odpowiedzią na jakieś polityczne czy wręcz ideologiczne zapotrzebowanie. Nie sposób omawiać wszystkich aspektów tego zjawiska, zatem Rodney Stark wybrał tylko te najbardziej charakterystyczne, dotyczące całego przekroju dziejów od starożytności rzymskiej, przez odkrycia geograficzne, tzw. Oświecenie, aż do czasów II wojny światowej. Wykład swój prowadzi ściśle logicznie, tezy są starannie udokumentowane, a jednocześnie całość wykładu oddana wartkim językiem, co jest zasługą i autora i polskiego przekładu. Książka jest swoistym przełomem w myśleniu o podstawowych zjawiskach w dziejach ostatnich 2 tysięcy lat.

Alfabetyczność jest swoistym kompendium, przedstawiającym szerokość pracy krytycznej Henryka Berezy, która z czasem ewoluowała w samodzielną twórczość literacką. Jest dowodem na to, że można oddać się literaturze całym sobą, niezależnie od konsekwencji, z czystej miłości do słowa. Jest również swoistym dziennikiem zmian, które zachodziły w literaturze polskiej powojennej do czasów najnowszych. Na łamach tej książki odnaleźć będzie można teksty poświęcone takim pisarzom jak: Jarosław Iwaszkiewicz, Jery Andrzejewski, Stanisław Piętak, Leopold Buczkowski, Marek Hłasko, Edward Stachura, Wiesław Myśliwski, Marian Pilot, Janusz Głowacki, Andrzej Łuczeńczyk, Janusz Rudnicki, Krystyna Sakowicz, Adam Wiedemann… i wielu innych. W skład tego tomu wchodzi prawie sto tekstów, część z nich publikowana była w książkach, w czasopismach, niektóre trafia do czytelnika po raz pierwszy.

Chantal Delsol celnie zauważa, ze Vladimir Tismăneanu kiedy mówi o diable, nie personifikuje zła, lecz ujmuje je w całej głębi jako zło ontologiczne. Systemy totalitarne zmuszały ludzi by żyli w jakimś sztucznym świecie, gdzie nie było możliwe porozumienie nawet z bliskimi, gdzie nie było miejsca na wolność myśli i sumienia. Autor stosuje tu pojęcie nihilizmu i jest przekonany, że jest to nihilizm diaboliczny, radykalnie negujący podstawy człowieczeństwa. To zbrodnia ontologiczna, diaboliczne pogwałcenie bytu. Autor wyciąga wnioski z potworności tej zbrodni: sądzi, że kategoria totalitaryzmu obejmuje zarazem nazizm i komunizm; ten ostatni, jako wcześniejszy w historii, był inspiracją pierwszego. A prawdziwym jego prekursorem był Lenin, a nie Stalin. Tismăneanu doskonale uchwycił też to, co stanowiło istotę rewolucji 1989 w krajach zdominowanych przez komunizm. Wówczas to społeczeństwa totalitarne zorganizowały anty-utopijną rewolucję, która postawiła sobie za cel powrót do stanu przed-utopijnego - powrót do rzeczywistego życia, "powrót do historii".

Krystyna Krahelska (1914-1944) jest jedną z legend Warszawy. Obecnie kojarzona głównie z powstańczej piosenki Hej chłopcy, bagnet na broń! oraz z „bycia” twarzą warszawskiej Syrenki – artystka Ludwika Nitschowa z inicjatywy prezydenta miasta Stefana Starzyńskiego przygotowała pomnik, który odsłonięty został w 1939 roku na trzy miesiące przed wojną. Wielowątkowa i skomplikowana biografia Krahelskiej, wraz z dramatyczną śmiercią w pierwszych godzinach Powstania Warszawskiego, przysłania to, że być może była ona przede wszystkim poetką. Poetką czułą na losy Polski, ale również bliską przyrodzie. Nie przyjdę po zmierzchu jest pierwszym tego rodzaju albumem, który przedstawia najważniejsze wiersze poetki oraz okrasza je bogato materiałem fotograficznym z epoki oraz skanami rękopisów wierszy, rysunków, listów „Wielkiej Damy Powstania Warszawskiego”.

Biografia siedmiogrodzkiego księcia z XV wieku Włada III zwanego Dracul (Diabeł, Czart) lub Tepes (Palownik) znanego z okrucieństwa. Bohater książki od razu kojarzy się, i słusznie, każdemu czytelnikowi z mitycznymi wampirami z tajemniczych zamków Karpat. Tak opisał ongi księcia Włada B. Stoker i tak zostało. Tymczasem był człowiekiem z krwi i kości, władcą w trudnych czasach zmagań z Austrią i Turcją. Niewątpliwie człowiekiem złym, pewnie w swym okrucieństwie szalonym, ale prawdziwym i osadzonym w obyczajach swojej epoki. Świetnie napisana opowieść o czasach późnego średniowiecza, o dziejach krwawego księcia i historii jego legendy.

Pierwszą częścią wielkiego tryptyku powieściowego Alejo Carpentiera jest jego debiut, Królestwo z tego świata (1949), zainspirowany pobytem na Haiti. Duszna i senna atmosfera wyspy doskonale współgra tu z barokowym stylem Carpentiera, twórcy teorii lo real maraviloso (rzeczywistości cudownej), która pozwala mu mieszać nadprzyrodzone z realnym, historię z mitem. Epizody z dziejów Haiti – przyjazd na wyspę siostry Napoleona, Marii Pauliny Bonaparte, i objęcie władzy przez Henri Christophe’a – zestawia autor z opowieścią o jednorękim François Mackandalu, „w którego moc wierzyły tysiące ludzi pragnących wolności”. Obdarzony zdolnością przemiany w zwierzęta stał się symbolem buntu i pocieszycielem uciemiężonych pokoleń. Możemy smakować wyrafinowany styl Carpentiera i bogactwo jego świata za sprawą świetnych przekładów Kaliny Wojciechowskiej.

„Całe moje życie brali pod mikroskop i nic się na nim nie wyznawali” – pisał z Moskwy w sierpniu 1941 roku Władysław Broniewski o półtorarocznym uwięzieniu przez NKWD. Jego duch mógłby dzisiaj powtórzyć to samo pod adresem biografów, a może i krytyków, gdyby do życia dołożył twórczość. Na jego poezji, choć niebędącej wyzwaniem dla teoretyków języka literackiego, w istocie swej łatwej, bo tworzonej z myślą o prostych ludziach i schlebiającej ich gustom, „wyznać się” trudno – pisze Jacek podsiadło we wstępie do nowego wyboru wierszy Władysława Broniewskiego. Podsiadło odmitologizuje Broniewskiego, przedstawia go ze strony mniej znanej, również przez wiersze niepublikowane za życia poety. Kolejny ważny tom w nowej serii PIW-u – Poeci2.

Biografia króla Bawarii Ludwika II Wittelsbacha, przyjaciela i mecenasa Wagnera, budowniczego fantazyjnych zamków w Alpach, ostatniego romantyka na tronie. Potoczyście napisane dzieje wrażliwego i inteligentnego władcy starającego się swoje dziedzictwo, królestwo Bawarii, utrzymać na coraz bardziej burzliwym morzu okresu jednoczenia się Niemiec pod żelazną dłonią Bismarcka. I choć w rezultacie ulega Prusakom, to nawet zmagając się z narastającym szaleństwem pozostawia po sobie trwałe pomniki w budowlach, muzyce i wreszcie bawarskiej samodzielności w ramach niemieckiego cesarstwa. Portret króla wielkiego i nieszczęśliwego, niesłusznie zapomnianego.