Książka prezentuje dorobek konferencji "Kierunki zmian w opiece nad dzieckiem. Perspektywa europejska" poprzedzającej przekazanie zadań opieki nad dzieckiem do systemu pomocy społecznej. W opracowaniach przygotowanych przez polskich specjalistów i ekspertów European Scientific Association for Residential and Foster Care omówiono najbardziej znaczące tendencje w opiece nad dzieckiem w Polsce i krajach Unii Europejskiej. Książka jest adresowana do wszystkich zaangażowanych we wdrażanie reformy systemu opieki, pracowników socjalnych, wychowawców i studentów specjalizujących się w opiece nad dzieckiem. W opracowaniach uwzględniono stan prawny z 1 stycznia 2001 r.

Zgodnie z informacją zawartą w podtytule niniejszej publikacji jest ona poświęcona wybranym autorom, tekstom, tematom i zjawiskom z zakresu polskiej literatury dziecięcej. Literatura ta z końcem drugiej dekady XXI wieku nie budzi już takich kontrowersji co do jej statusu artystycznego, jak miało to miejsce w początkach jej rozwoju przypadającym na wiek XIX. Znamienne w tym względzie może być wyznanie pisarki dziecięcej Zofii Urbanowskiej z roku 1885: „Piśmiennictwo dla dzieci nie wiadomo czemu uważane jest za niższy stopień pisarstwa: utalentowani i wyrobieni pisarze uważają to pole za niegodne pracy, a ci, którzy próbują dopiero skrzydeł – omijają je starannie”. Pogląd ten utrzyma się jeszcze w kolejnym stuleciu mimo wielorakich przeobrażeń literatury dla młodego odbiorcy i zdecydowanego podniesienia jej rangi. To właśnie wiek XX, zwany „stuleciem dziecka”, był nie tylko czasem rozwoju nauk psychologiczno-pedagogicznych zmieniających optykę dziecka w kierunku jego nobilitacji, ale też – co się z tym wiąże – okresem intensywnego rozwoju literatury dziecięcej oraz kształtowania się jej teorii. (...) Niniejsza publikacja nie jest ani opracowaniem historycznoliterackim, ani teoretycznoliterackim, choć jedne i drugie elementy dochodzą w niej pośrednio do głosu. Stanowi ona zbiór kilkunastu szkiców poświęconych różnym autorom, tekstom, tematom i zjawiskom literackim, skupionym wokół problematyki zasygnalizowanej w tytule i rozważanej w rozdziale pierwszym, choć nie zawsze mówi się w nich wprost o głębi i pozornej naiwności przywoływanych tekstów dziecięcych. Spójność rozważań wydaje się jednakże oczywista, ponieważ działania analityczno-interpretacyjne skupione na wybranych utworach zostały ukierunkowane w głównej mierze na wykazanie ich walorów uniwersalnych (głębi) i cech swoistych, „dziecięcych” (pozornie naiwnych). (Ze Wstępu) Spis treści Wstęp Naiwność czy głębia? – o literaturze dziecięcej Baśń Heleny Modrzejewskiej – fenomen artystycznym Maria Dąbrowska – Zofia Żurakowska. Próba paraleli Niezwykła bajka Bernarda Świerczyny Wojenna robinsonada w powieści pt. Na Zagubionem Teodory Banasiowej Kraków w jagiellońskiej dylogii Czesławy Niemyskiej-Rączaszkowej Malowana awantura Marii Terlikowskiej na tle twórczości pisarki Oswajanie świata. O poetyce tomiku wierszy dziecięcych Tadeusza Kubiaka Zadziwienie światem – dziecięca poezja ks. Jana Twardowskiego i jej odbiór Paremiologia dla najmłodszych w wierszach Wandy Chotomskiej Czarodziejskie powiastki Joanny Papuzińskiej Obrazowanie paidialne w dziecięcej liryce Karoliny Kusek W krainie wyobraźni. Walory edukacyjne opowiastek dla dzieci Danuty Muchy Język dziecka jako kod poetycki wierszy dziecięcych O wyobraźni uczniów – szkolne próby poetyzowania Walory audialne poezji dziecięcej (impresje) Indeks nazwisk

Piętnaście lat po przyłączeniu Górnego Śląska do Polski redaktorzy „Wiadomości Literackich” postanowili poświęcić mu całe pismo. W czterdziestym ósmym numerze z 1936 roku swoje wyobrażenie na temat tej ziemi zaprezentowali czytelnikom m.in. Ksawery Pruszyński, Stanisław Przybyszewski, Maria Dąbrowska, Pola Gojawiczyńska. Wśród wybitnych przedstawicieli dwudziestolecia międzywojennego zaproszonych do wygłoszenia swojej opinii była także Wanda Melcer, która stwierdziła, że: Ta cała piękna i bogata kraina, razem ze swoimi przedziwnymi ludźmi, razem ze swoją strukturą społeczną, razem z konwencją genewską, z kilometrami swoich skomplikowanych granic, ze swoimi okresowymi obywatelami, ze swoimi sekciarzami, kwiatami, zwierzętami i węglem, to kraina wielkiej przygody. Śląsk to miejsce „bogate”, „dziwne”, „skomplikowane”. Niezwykłość jest jedną z jego największych zalet, sprawia, że to „kraina wielkiej przygody”. Silesia Superior porusza wyobraźnię. Emil Zegadłowicz pisał o jej „dwóch odrębnych obliczach: jednym istotnie zielonym, drugim istotnie czarnym”. Ferdynand Goetel kopalnię w Mysłowicach przedstawiał jako „monumentalną budowlę”, która „przypomina jak gdyby wielki statek oceaniczny o licznych pokładach”. Co sprawiało, że w wyobraźni pisarza skojarzenia arktyczne przylegały do industrialnej przestrzeni? Z jakiej przyczyny Jarosław Iwaszkiewicz, tworząc fotograficzne impresje ze Śląska, przyrównywał hutę do „siedmiostrunnej, pomylonej, jakiejś harfy pod niskim jesiennym niebem”? Dwie osobowości twórcze zastosowały odmienną metaforykę do opisu tej samej przestrzeni. Autor Sławy i chwały notował: „Gdy stoję tak i patrzę, biorę ten pejzaż w siebie […]”. Uwaga ta pozwala przesunąć akcent z miejsca na podmiot to miejsce obserwujący. To on, wraz ze swoim bagażem doświadczeń, wpływa na sposób przedstawienia przestrzeni. Spis treści Wstęp Poeta ziemi O liryce Wilhelma Szewczyka „Alchemia ziemi” O poezji Bolesława Lubosza Ślady z miejsca urodzenia O poemacie Pod Akropolem Tadeusza Kijonki „Pierwsza rana” O doświadczeniu sacrum w liryce Tadeusza Kijonki „Język ostatniej szansy” O poezji Feliksa Netza Poeta nieustający O liryce Stanisława Krawczyka Tropy wyobraźni Przyroda w twórczości Jerzego Lucjana Woźniaka „Wieloimienne krainy wygnania” O wyobraźni poetyckiej Edwarda Zymana Narodziny Poetycka kosmogonia Tadeusza Sławka Bliskość w obcości Podmiot i czytelnik w poezji Andrzeja Szuby (W)cielenie S/słowa O poetyckiej misji ks. Jerzego Szymika Zakończenie Bibliografia Nota bibliograficzna Indeks osobowy Summary Zusammenfassung

Książka Moniki Ładoń ujawnia wszystkie cechy jej pisarstwa naukowego: autentyczną fascynację człowiekiem i przygodami jego ducha i ciała, literatura jako zapisem tego podwójnego — może nawet bardziej cielesnego niż duchowego — ludzkiego doświadczenia, etyczna wrażliwość i intelektualna uczciwość w podejmowaniu tematów granicznych i stabuizowanych, do jakich należą chorowanie i umieranie, rzetelna wiedze literaturoznawcza, warsztatowa sprawność, umiejętność zastosowania koncepcji wykrystalizowanych w zachodniej humanistyce do analiz literatury polskiej. Posiada ponadto jeszcze jedną ważną cechę, obecną wprawdzie już we wcześniejszych pracach Autorki, lecz traktowana dotąd raczej jako efekt uboczny jej aktywności intelektualnej, a mianowicie: żywioł literackości. (Z recenzji wydawniczej dr hab. Agaty Zawiszewskiej, prof. UŚ) SPIS TREŚCI CHOROBA JAKO LITERATURA. ROZWAŻANIA WSTĘPNE Wokół Susan Sontag. Czy metafora może zabić? Zdrowie i choroba. Lektury i inspiracje GRUŹLICA Jedzenie i głód. Zamieranie głosu gruźlika Sanatoryjne ucztowanie Muzyka trawionego ciała „Skarb z gruźliczej pieczary”. Dziennik z łoża śmierci Williama Soutara Przygody ciała Stan znużenia Osobne pokoje. Soutar — Salis Gruźlica jako stylizacja. Hotel de Dream Edmunda White’a Pochwała literackości . Gruźlicze sny (o potędze) Od gruźlicy do AIDS NOWOTWÓR Kobiecość w lustrze nowotworu. O zapiskach chorobowych Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej Na psa urok Pieśń (dla) macicy Rozpad ciała, rozpad pisma „Moje życie utajone to — rak”. Doświadczenie choroby w Dziennikach Anny Kowalskiej Ściana choroby Na fałszywych papierach Lektura w chorobie. Krystyny Kofty Lewa, wspomnienie prawej Lektury i czas Żałoba po piersi Onkocelebrytka ZAWAŁ „Rana w sercu”. O zawałowych esejach Jana Kotta Narząd i symbol Między chorobami Od bólu do orgazmu Po-zawale Próg śmierci „Pół-cmentarna tabliczka”. Wokół Zawału Mirona Białoszewskiego Karta chorób Zawałowy czyściec Szpitalne peregrynacje Od „raportu o zdrowieniu” do „raportu o zdychaniu” „Zawał jako przymiarka”. Listy do Eumenid Mirona Białoszewskiego Wobec gatunku(ów) Ciało w szpitalu Sercowisko ZDROWIE CZY CHOROBA? NA MARGINESACH KLASYFIKACJI CHORÓB „Pismo kliniczne” Marii Dąbrowskiej W pułapce ciała Dom i lecznica Pismo choroby Pacjentka — diagnosta. O jednym wątku korespondencji Marii Dąbrowskiej i Jerzego Stempowskiego Lekarz i farmaceuta Strategie chorowania „Być kronikarzem własnego zaniku”. Lektura dzienników Jerzego Pilcha Maski ciała „Motyw choroby” Przeciw chaosowi

O radości pisania najcelniej powiedziała w swoim wierszu Wisława Szymborska. Jest to radość wynikająca z kreowania światów, owego „wydania drugiego, poprawionego”, zależnego od wyobraźni twórcy. Ktoś, kto próbował pisać, czuje na czym polega możność utrwalania, „zemsta ręki śmiertelnej”. Radość pisania wynika też z władzy, którą pisarz sprawuje nad kreowanym światem, z nazywania, oczyszczania się lub z odwagi pokonywania nieśmiałości, poruszania tematów tabu. Jest w tej radości rodzaj pychy i próżności. Natomiast radość czytania wiąże się z pokorą, podziwem dla innych, wdzięcznością za to, że ktoś nazwał, co czuję, odkrył i moje światy, wiódł mnie na wyspy szczęśliwe, pomagał rozumieć. Uwielbiam się dzielić książkami, rozmawiać o nich, polecać te, które mój świat uczyniły bogatszym. A szczytem marzeń jest taka sytuacja, kiedy spotykam kogoś, kto w podobny jak ja sposób odczuwa, te same książki czytał i w kręgu ich wartości pozostał. Tajemne porozumienie polega wówczas na tym, by przywołać jakąś literacką sytuację, jednym zdaniem, słowem, i już wiedzieć, co za nią stoi, rozumieć wszystko bez zbędnych wyjaśnień. Jestem pewna, że dobro, którym się dzielę, na pewno się mnoży. To tak, jak z przyjaźnią i dobrymi uczuciami w sobie. Ze Wstępu Spis treści Wstęp. Wariatka, która czyta I. O poetach i poezji 1. Halina Poświatowska. O szmince w kieszeni i poetce, która wiedziała, że tam ją noszę 2. Facet od Reduty kontra facet od Mironczarni 3. Wisława Szymborska. Na poczekaniu, natychmiast, nareszcie i gdzie indziej 4. O Wisławie Szymborskiej szeptem 5. Anne Sexton. Wyfrunąć ze swojej głowy 6. Anna Czekanowicz. Pewnego dnia pokochasz ciemność 7. Emily Dickinson. Święta Panna Nikt z Amherst 8. Brodski wiedział wiele, trzeba mu zaufać 9. John Donne. W sypialni księdza dziekana 10. Jerzy Szymik. Spotkanie w słowie 11. Niecne wykorzystywanie Konstandinosa Kawafisa 12. Rainer Maria Rilke. A matka dała mu na imię Maria 13. Renata Putzlacher. Pomiędzy miłością a miłością, czyli Narodziny + Życie + Śmierć 14. Allen Ginsberg. Coś niezwykłego w tej duszy 15. Zbigniew Joachimiak. Brakujący klawisz Keitha Jarretta 16. Ewa Filipczuk z zapałkami 17. Barbara Doniec. Totalna klęska przymiotników 18. Krystyna Lars zaprasza do nieba cały świat 19. Styczeń w marcu 20. Stanisław Krawczyk. Poeta od placków ziemniaczanych (1938–2015) 21. Wincenty Różański. To wiatr wszystko poplątał (1938–2009) 22. Majka Aulich już nie zatelefonuje, przejeżdżając przez Katowice (1948–2018) / 100 23. Tadeusz Kijonka. Zawsze Śląsk (1936–2017) 24. Krzysztof Gąsiorowski. Poezja to rzecz na serio(1935–2012) II. O prozie 1. Adolf Rudnicki. Kochać za bardzo (...)

Ta książka jest o polskiej historii i polskiej współczesności, o narodowych urojeniach i fobiach, o prawdzie i manipulacji, o wolności i sprawiedliwości w słowach i wolności i sprawiedliwości rzeczywistej. O tym, jak sobie urządziliśmy własny dom. O tym także, jak współżyjemy z innymi, jak i gdzie powinniśmy szukać naszego miejsca w rodzinie państw Europy i świata. [...] Przebieg życiowej drogi autora musiał sprawić, że w jego książce nie ma śladu ani bezpłodnej nostalgii za przeszłością, ani frustracji nieudacznika. Ale też nie są to tylko akademicko chłodne rozważania socjologa i polityka — jego erudycyjny, świetnie udokumentowany komentarz do przeszłości i współczesności jest pełen emocji i polemicznej pasji, na równi z poczuciem odpowiedzialności za słowo emanuje zeń poczucie swoistej obywatelskiej misji. Warto nad tym wnikliwym i żarliwym komentarzem z uwagą się pochylić. Grzegorz Wiśniewski Komentarz do przeszłości i współczesności Spis treści Komentarz do przeszłości i współczesności Słowo wstępne Memento dla wszystkich Część I . Zakłamana muza Klio Polacy o Polakach A to ci historia Ale historia, także wg „Gazety Wyborczej” Matka Boska Ostrobramska Solidarité Rozrachunki porocznicowe Polski Marzec Glosa po Dniu Zwycięstwa Gdy rozum śpi Renta historyczna i podobne idée fixe Prawdziwa historia, zabójcza polityka Część II . Rugi prawdy, logiki i reszty Tylko my obliczem naszego czasu Ulica Św. Komuny Paryskiej Powrót do źródeł Skojarzenia Fałszywe słowa Koszałki-opałki. Nie tylko na lato Michnika widzenie świata Nienawistnej codzienności korzenie Część III . Wolne i pono mądre media Szczególny obraz świata „Gazety Wyborczej” Granatowe na szarym w TVN Majówka a la polonaise „Cóż tam, panie, w polityce?” Wspomnienia ze współczesności Część IV . Na 100-lecie Niepodległości Drogi ku niepodległości cz. I Drogi ku niepodległości cz. II Drogi ku niepodległości cz. III Drogi ku niepodległości cz. IV Sprawa Polski na Wschodzie Siedem grzechów towarzysza Ziuka Jak dawniej było?

Szkice o polszczyźnie (refleksje po dwóch dekadach XXI stulecia) Merytoryczna ocena tejże całości Języka niegiętkiego... autorstwa Macieja Malinowskiego – nie budzi żadnych moich zastrzeżeń. Bardzo wysoko oceniam językoznawcze kompetencje autora, jego erudycję, tok poszczególnych wywodów, zawierających niezbędny bagaż erudycyjny, ale podanych przystępnie, klarownie, a i dowcipnie, co nie jest bez znaczenia dla opracowań popularnonaukowych, przeznaczonych dla szerszego kręgu czytelników. Co najważniejsze zaś – niezwykle trafny jest dobór tematów we wszystkich rozdziałach książki. Obejmuje on swym zakresem rzeczywiście najbardziej newralgiczne, dyskusyjne i aktualne problemy poprawnościowo-komunikacyjne współczesnych Polaków, co z pełną odpowiedzialnością stwierdzam jako osoba od ponad pięćdziesięciu lat mająca wgląd w stan świadomości językowej naszego społeczeństwa. Odnoszę te słowa do absolutnej większości zagadnień – takich chociażby, jak: drzewo – drewno, ubogacać, frajer, facet, zadziać się, współpracownica, dowcipas, sort, grillowanie, milenialsi, smog, biurwa, spolegliwy, cudzysłów, postacie – postaci, włączyć – włączać, tata, śmiali się, być zaopiekowanym, procent, konopie, ogórek, mecz, okres czasu, tę, innym razem, odnośnie do czegoś, mnie – mi, przy pomocy – za pomocą, proszę pani – proszę panią, wykupywać, mleć – mielić, (...), Piłsudski, w Wiedniu, moskwianin, ulica Święty Marcin, Pjongczang, Westerplatte, nauka, boisko, Murzasichle, Giedroyc – Giedroyć, dorzynanie watahy, jakby... Z tymi właśnie dylematami użytkownik polszczyzny obcuje na co dzień, to one są stałym powodem poprawnościowych rozterek, a i źródłem historycznojęzykowych poszukiwań, w których pomocą służą takie opracowania, jak to.

Wtajemniczenie Zaczęło się od trzech litografii Alberta Littmanna przypadkowo odnalezionych przez Pawła Knotela, a opublikowanych w 1908 roku. Dla mnie stały się czymś w rodzaju wziernika, przez który mogłem obejrzeć Katowice sprzed półtora wieku. Na podglądaniu nie poprzestałem bo każdy z tych obrazów to nie tylko okno na świat czy dziurka od klucza, ale również… zasłona! Do miłośników sztuki i kolekcjonerów domowych dekoracji trafiły w roku 1866, a więc w gorących miesiącach modernizowania administracyjnej maszynerii przeobrażającej wiejską gminę we wspólnotę municypalną. Nie kuszą reporterską sensacją, ale zachęcają do rekonstrukcji towarzyszących im wydarzeń. Przypominają architekturę, garderobę i rekwizyty tamtej epoki. Są cegiełką do ich legendy i garstką złotego runa wyszabrowanego z sezamów niepamięci. W ciemnych kątach muzealnych magazynów doczekały III tysiąclecia. Od Autora Spis treści Wtajemniczenie Bogucice 1734 Kościoł św. Szczepana i Doroty / Sanktuarium i probostwo / Parafia / Najstarsza nekropolia Katowic / Burzliwe życie wedutysty / Orantka u stop krzyża Wełnowiec 1808 Huta „Hohenlohe” / Park i pałac / Mistrz biedermeierowskich pejzaży / Wszystko przez tych Francuzow! / Przeprowadzka / Reportaże spod rylca / Na ścieżkach kariery / Na skraju Wełnowca / W czasach księcia Augusta / Między pruskim młotem a ruskim kowadłem / Wełnowiec 1840 (...) Katowice 1850 Osada nad Rozdzianką / Narodziny „Ferdynanda” / Magiczny wdzięk sielanki / Zapomniane Eldorado / W zaciszu mieszczańskiego domu / Ogromna, straszna i lodowata / Najstarsza widokowka świata / Z ołowkiem i pędzelkiem / Pod własnym szyldem / Złoty mit Karkonoszy / Narodziny turystyki i pamiątkarstwa Świątynia starokatolikow (...) Ulica Przemysłowa (...) Chaussestrasse czyli Warszawska 1866 (...) Huta „Jakub” (...) Kopalnia Ferdynand (...) Huta Marta (...) Amerykański młyn parowy (...) Dworzec kolejowy (...) Huta Katowicka (...) Spis ilustracji (...)

Książka ta składa się z części rozdziałów mojej obszernej publikacji zatytułowanej Paralogie. Postmodernistyczne dyskur­sy w kulturze rosyjskiej lat 1920–2000, która ukazała się w Moskwie w roku 2008, a także z kilku nowych rozdziałów napisanych stosunkowo niedawno. Zajmuję się rosyjskim postmodernizmem już ponad dwa­dzieścia lat i moje wyobrażenia o tym, czym on właściwie jest, a także sam mój stosunek do postmodernizmu w ogóle zmieniał się wielokrotnie. Piszę tę przedmowę w czasach zadziwiającego powrotu zainteresowania postmodernizmem na całym świecie, a w szczególności w Rosji. Zjawisko to coraz częściej jest utożsamiane z ofensywą politycznych sy­mulakrów nazywanych dzisiaj „post-prawdą”, zwycięstwem konserwatywnego populizmu, nacjonalizmu i ksenofobii, łamaniem podstawowych zasad demokracji — i to nawet w krajach szczycących się wieloletnią demokratyczną histo­rią — oraz tryumfami polityków, których jedyną ideologią stał się nieskrywany cynizm. SPIS TREŚCI MARK LIPOWIECKI Przedmowa do polskiego wydania (przełożył Piotr Fast) ROZDZIAŁ I Dyskurs paralogiczny (przełożyła Katarzyna Syska) ROZDZIAŁ II Alegoria autora: Trudy i dni Swistonowa Konstantina Waginowa (przełożył Piotr Fast) ROZDZIAŁ III Alegoria pisma: Wypadki Daniiła Charmsa (przełożył Piotr Fast) ROZDZIAŁ IV Alegoria Innego: Lolita Vladimira Nabokova (przełożyła Katarzyna Syska) ROZDZIAŁ V Iteracja: strategia pustego centrum (konspekt) (przełożył Paweł Łaniewski) ROZDZIAŁ VI Kto zabił Wieniczkę Jerofiejewa? Transcendencja jako problem (przełożyła Katarzyna Syska) ROZDZIAŁ VII Misteria/mysteries języka: poetyckie kartoteki Lwa Rubinsztejna) (przełożył Piotr Fast) ROZDZIAŁ VIII Trop Sorokina: karnalizacja (przełożył Piotr Fast)

Prezentowana praca może zostać odczytana jako kolejna pozycja o specyfice pogranicza. Termin «pogranicze» staje się ostatnio pojęciem szczególnie modnym, używanym w celu opisania różnych aspektów kultury. Niektórzy literaturoznawcy zaczynają dostrzegać wpływ tego podejścia na kształtowanie się współczesnej humanistyki. Niniejsza praca to nie kolejna pozycja na temat pogranicza kulturowego, lecz ukazanie dotychczasowej wiedzy na temat kultury regionu górnośląskiego w perspektywie współczesnej wielonarodowej literatury tożsamościowej. Spis treści Wstęp Rozdział 1. ?? „Mach den Ort aus, machs Wort aus”. Granice Górnego Śląska??18 1.1. Pojęcie regionu? 1.1.1. Regionalizm a regionalizacja? 1.1.2. Polska krajem regionów — podział administracyjny kraju? 1.2. Region pogranicza kulturowego i euroregion? 1.3. Nazwa „Górny Śląsk”/„Śląsk”. Pole semantyczne terminu? 1.3.1. Etymologiczne wyjaśnienie terminu „Górny Śląsk”? 1.3.2. Nazwa „Górny Śląsk”? 1.4. Określenie granic regionu Górnego Śląska? 1.4.1. Historyczne granice Górnego Śląska? 1.4.2. Geograficzne granice Górnego Śląska? 1.4.3. Propozycje mieszkańców wytyczenia granic Górnego Śląska? 1.4.4. Granice Górnego Śląska proponowane przez instytucje ruchu regionalnego Rozdział 2. „Pieśń pogranicza w swej istocie jest wielogłosowa. [...] wyłania się z wielu, brzmi pomiędzy [...]”. Idee pogranicza? 2.1. Pojęcie granicy? 2.2. Definicje pogranicza? 2.2.1. Kresy a pogranicze — kwestie definicyjne? 2.3. Odmiany i formuły pogranicza. Klasyfikacje typów pogranicza? 2.4. Pogranicze w rozumieniu terytorialnym? 2.4.1. Pogranicze stykowe? 2.4.2. Pogranicze przejściowe? 2.5. Pogranicze w aspekcie społeczno-kulturowym? 2.5.1. Pojęcia związane z pograniczem społeczno-kulturowym: wielokulturowość i akulturacja? (...)

Walter Whitman (1819–1892) – amerykański poeta i prozaik, uważany za jednego z prekursorów współczesnej literatury amerykańskiej. Urodził się na farmie w okolicy miasta South Huntington, na Long Island w stanie Nowy Jork. W 1823 rodzina Whitmanów przeprowadziła się na Brooklyn. Do szkoły uczęszczał tylko przez sześć lat. Potem pracował w kancelarii adwokackiej jako chłopiec na posyłki, uczył się drukarstwa i praktykował jako zecer w różnych drukarniach, w 1936 roku objął posadę nauczyciela w wiejskiej szkole na Long Island. Dużo czytał, m.in. Homera, Dantego i Szekspira. Był też publicystą, redaktorem i wydawcą różnych pism w Nowym Jorku, m.in.: „Daily Eagle”, „The New York Democrat”, „The New York Mirror” i „Brooklyn Freeman”, a w Nowym Orleanie: „The Crescent”. Spis utworów Widowisko na Brodwayu (A Broadway Pageant) Na początek, jako preludium, pieśni (First O Songs for a Prelude) Urodzajnej ziemi, którą maszerowali (To the Leaven`d Soil They Trod) Powrót bohaterów (The Return of the Heroes) Piosenka w porze bzów (Warble for the Lilac-Time) W ostatnim hołdzie (Outlines for a Tomb) Mistyczny trębacz (The Mystic Trumpeter) Pieśń-zagadka (A Riddle Song) Prochy żołnierzy (Ashes of Soldiers) Myśli (Thoughts) Zielone obozy (Camps of Green) Teraz, moje dawne pieśni, żegnajcie, żegnajcie (Now Precedent Songs, Farewell) Głos Śmierci (A Voice from Death) Po prostu być (To Be at All) Myśli – 6: „To o czym piszę” (Thoughts – 6: „Of What I Write”

Spis treści Wstęp Rozdział 1 Od dziś panna Anna Rozdział 2 W drewnianym kościele Rozdział 3 Cisza Rozdział 4 Od wczoraj Psyche Rozdział 5 W kamiennym mieście Rozdział 6 Pierwsze odgłosy Rozdział 7 Pogromczyni od jutra Rozdział 8 Przebudzenie Rozdział 9 W stronę otchłani Rozdział 10 Pojutrze i kolejne dni oraz kilka nocy Rozdział 11 Wniebowstąpienie Rozdział 12 Rozmowa z obrazem

Encyklopedia zawiera ponad 1400 haseł napisanych przez 250 wybitnych polskich znawców problematyki: z różnych dziedzin: nauki, medycyny, polityki społecznej, kultury, historii, literatury. Wiedza zawarta w tekstach haseł będzie przydatna: osobom starszym i ich opiekunom (np. apraksja, grupy samopomocy i pomocy wzajemnej), pracownikom służb społecznych (np. bezdomność ludzi starszych, modele opieki senioralnej), działaczom organizacji pozarządowych (np. czas wolny ludzi starszych, sport i aktywność sportowa ludzi starszych), nauczycielom i wychowawcom (potrzeby i postawy osób starszych, starość, choroba i niepełnosprawność jako lokalne problemy społeczne i in.), młodzieży szkolnej (projekty społeczne na rzecz osób starszych, społeczna rola babci i dziadka i in.), osobom duchownym (np. ars bene moriendi sztuka dobrego umierania, człowiek stary w Kościele), działaczom samorządowym (np. centrum seniora, Długofalowa Polityka Senioralna), służbom porządkowym (człowiek stary w sytuacji przemocy, komunikacja z osobami z otępieniem, nadużycia wobec osób starszych i in.), działaczom kultury (np. platońska wizja starości, starość w filmie, w judaizmie, w Biblii, w filozofii), wszystkim osobom współtworzącym środowisko w którym żyją i żyć muszą osoby starsze lub niepełnosprawne (edukacja zdrowotna osób starszych, gerohigiena, orzekanie o niepełnosprawności, poradnictwo, pomoc społeczna i in.).

Strofy błysków myśli Bolesław Bieniasz urodził się w Krakowie w 1943 r. Gra skrzypcowa stała się motywem przewodnim jego drogi życiowej. Na przestrzeni lat zajmował się pedagogiką, pracował w zespołach symfonicznych, kameralnych oraz w Archiwum Dźwiękowym RTBF. Jako solista wystąpił m.in. w salach koncertowych Polski, Belgii, Francji, Holandii, Rumunii i Rosji. Kilku kompozytorów poświęciło mu swe utwory. Owocem jego zainteresowań muzyką etniczną stał się cykl kompozycji na skrzypce solo pt. Lumière du passé, opartych na dawnych melodiach z kręgu tradycji ustnej. Ekspresja słowa wypełnia drugi nurt działalności artysty. W jego dorobku literackim znajdują się wiersze, nowele, przekłady, prelekcje, artykuły, recenzje i komentarze radiowe. B. Bieniasz pisuje również w języku francuskim. Jego poetycki portret kompozytora G. Mahlera został wymieniony na łamach wiedeńskiego pisma „Internationale Gustav Mahler Gesellschaft”. Źródła inspiracji niniejszego zbioru (ósmego z kolei) należy szukać w błysku skojarzeń. Notowane na gorąco, z biegiem czasu przybrały postać strof, w których ulotne obrazy Natury stapiają się z nutą refleksji. Bolesław Bieniasz mieszka w Belgii. Jest członkiem kilku związków twórczych: SABAM (Belgia), APAJTE (Paryż), Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie (Londyn) oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Polskich Dziennikarzy, Pisarzy i Artystów z siedzibą w Szwecji. Od Redakcji

Wiersze wigilijne nie są prostą realizacją bożonarodzeniowego toposu. Są liryczną opowieścią o narodzinach i śmierci. Wigilia zawsze jest okazją do przypomnień kogo z nami już nie ma. (...) Pastorałki Tadeusza Kijonki ukazują się, jakżeby inaczej, na wigilię 2018 roku. To drugie święta bez poety. Na świątecznym stole jeden talerz będzie, jak zawsze, oczekiwał na przybysza. Opłatek, sianko, świąteczna choinka i, miejmy nadzieję, pokój ludziom dobrej woli. Niech na tym stole znajdzie się miejsce i dla zbiorku poetyckiego. Niech wiersze raz jeszcze przemówią radością i goryczą – bo rodzi się „Nagie, głodne, bezbronne…/Jeszcze równe Bogu”, a już czujące „boską trwogę dziecka/Przed wszystkim co ziemskie”. Zaprośmy poetę do naszego wigilijnego stołu. /Z Posłowia/ Spis treści Lulajże, Jezuniu Co serce Nim stanie się ciemność Przed pierwszą gwiazdą Łuna Choinka Pasterka Tryptyk wigilijny Pasterka 1981 Przebudzenie Talerz Pastorałka załęska Pastorałka grudniowa Zwiastowanie Z koledą Łaska Z nadzieją Rorate Coeli Przeczucia Psy Czar Cicha noc Przez mgłę Betlejem Wigilia okupacyjna ‘44 Archipelag Kolęda rumuńska Objawienie Znasz-li… Lietuva, tevyne mano… W bieli Czarny opłatek Gdy nic nie pozostaje Kolęda Justusi Wigilia 1981 Psiak W błysku Zapisane Biały dym W łzach Linia życia W półmroku Zapaść [O Józefie…] Z twarzą w gwiazdach Posłowie Nota edytorska

Barbara Gruszka-Zych – poetka, dziennikarka, krytyk literacki. Wydała dwadzieścia tomików wierszy. Ostatnio Tacy kruchutcy (2017). Jej zbiorek Szara jak wróbel (2012) wybitny krytyk Tomasz Burek umieścił wśród dziesięciu najważniejszych książek, które ukazały się w Polsce po 1989. Opublikowała też zbiory reportaży Mało obstawiony święty. Cztery reportaże z Bratem Albertem w tle i Zapisz jako…, oraz książki wspomnieniowe: Mój poeta o Czesławie Miłoszu, a także Takie piękne życie. Portret Wojciecha Kilara o Wojciechu Kilarze. Jej wybory wierszy zostały wydane po litewsku i rosyjsku – w Kownie, Wilnie, Petersburgu. Spis treści: słońce na półce biblioteki... nie widzieliśmy się kilka lat... to jest tak zobaczyć się.. – oni już umarli – mówili o nas... w moje urodziny chodziłeś... W Neapolu umiera się każdej nocy... nawet nie wiem... ulica na zdjęciu jest tylko pretekstem... pamiętasz na tamtej stacji benzynowej pytaliśmy o drogę... każdy szczegół pamiętasz... W samochodzie jest droga... zawsze kiedy lecę samolotem wydaje mi się... tyle razy patrzyłeś mi w oczy... dopóki widzę że twoja ręka leży... Hamburg. Noc zapada czarna jak smoła... zapytałam czy lubi dotykać kobiety... z ręki do ręki każesz mi siąść na sobie... U Chandlera znalazłam fragment o nas... przyjechaliśmy nad ranem... za włosami co za spokój znów razem... Mijamy zieloną tabliczkę z nazwą miejscowości... w Półkotach przy jeziorze jest bania z drewnem... gdy oni odpłynęli zrobiło się zimno... nie tak jak ty Spałam w pokoju bez okien w piwnicy... włożyłam stopy do akwarium z rybkami... opowiadasz mi o parku bernardyńskim... mały chłopczyku... na ścianie wisi obraz... ojciec W klasztorze w San Giovanni Rotondo... ksiądz (...)

Spis treści Katechizmy śląskie. Wprowadzenie Katechizm od doktora Marcina Luthera według edycji z roku 1673 Transliteracja tekstu Katechizmu Addendum (Dopowiedzenie) Komentarz rzeczowo-językowy

Przeglądając starośląskie kancjonały polskie, bo takim określeniem opatrywali swe dokonania wydawcy z XVII i XVIII wieku – dostrzega się we wszelkich wypowiedziach oceniających owe przedsięwzięcia niezwykły szacunek i powagę, wręcz nobilitujące poszanowanie, jakim cieszył się Doskonały Kancjonał Polski zawierający w sobie pieśni, hymny i psalmy krześcijańskie z toruńskich, gdańskich, królewieckich starszych z nowszych kancjonałów zebrane i częścią poprawione, a z przydatkiem świeżo przetłumaczonych piosneczek, także katechizmu z modlitew Ś. nawet i rejestrów potrzebnych na chwałę, a kościołowi prawowiernemu na zbudowanie (Brzeg, 1673). Dzieło to niezwykłe, monumentalne, bo zawierające 647 pieśni, będących nieprzebranym źródłem i zasobem, z czasem przejmowanym przez kontynuatorów. (Ze Wstępu) Spis treści Starośląskie kancjonały Wprowadzenie Doskonały Kancjonał Polski według edycji z roku 1673 Przedmowa z Kancjonału doskonałego z roku 1673 /Fragment/ Transliteracja tekstu Kancjonału Pieśni adwentowe Pieśni o narodzeniu Syna Bożego Pieśni na nowe lato Pieśni na trzy króle Pieśni o dziecinnym wieku pańskim Pieśni o pracach a cierpliwości Pana Jezusa Krystusa Pieśni o męce Pana Jezusa Krysta Pieśni na wielki czwartek Pieśni na wielki piątek Pieśni o sławnym Pana Jezusa Krystusa Zmartwychwstaniu Pieśni o w niebowstąpieniu Pana naszego Jezusa Krystusa Clausula dla dziatek Pieśni o Duchu Świętym Pieśni o błogosławionej a najdostojniejszej Trojcy Świętej Pieśni o uczynkach opatrzności i dobrodziejstwach bożych Pieśni o anielech świętych Pieśni o kościele bożym Pieśni o słowie bożym Pieśni o cząstkach świętego katechizmu a naprzód o dziesięciorgu przykazaniu bożym Pieśni o wierze krześciańskiey Pieśni o modlitwie pańskiey Pieśń o chrzcie świętym Pieśni o wieczerzy pańskiey Psalmy dawidowe Pieśni o sądnym dniu Addendum (Dopowiedzenie) Komentarz językowy

Konrad Ludwicki prozaik i eseista. Autor kilku książek. Ostatnio wydał Pisanie jako egzystencja(lizm). Refleksja autotematyczna na marginesie „Księgi niepokoju” Fernanda Pessoi (Warszawa 2011) i Bóg – Zło – Modlitwa. Wokół „Uwag 1940-1942” Karola Ludwika Konińskiego (Kraków 2016). Tematem powieści Lakrimma jest defetystyczna miłość malarza Adama do młodszej i wrażliwej Ditty. W atmosferze muzyki oraz rozmów o sztuce tych dwoje ludzi przeżywa swe dylematy twórcze i uczuciowe. Sytuacje fabularne mają znamiona niemal uniwersalne, dzięki czemu z przeżyciami głównego bohatera utożsamiać się może bodaj każdy czytelnik. To drugie, po dziesięciu latach, wydanie tej książki.

This book is the fruit of more than forty years of my research connected with the description, analysis, comparison and systematisation of architectonic forms in terms of space. This research began in the 70s and first culminated in the thesis which established me as an assistant professor. Its title was “On the spatial structure of works of architecture: the methodological principles of description, analysis and systematisation of spatial arrangements”. It was published in 1979 in Zeszyty naukowe Politechniki Śląskiej w Gliwicach (The Scientific Bulletin of the Technical University in Gliwice). In the following years, I continued my research into the subject with various levels of intensity which resulted in several publications (Niezabitowski, 2004, 2005, 2009). These were mainly articles and conference lectures. The main plot – the structure of space in architecture and its hypothetical universality never ceased to appear throughout the research and, along the way, was enriched by new methodological approaches. (...)