Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego

Kolekcja Bouviera obejmuje prawie 800 glinianych lamp oliwnych pochodzących z Egiptu i starożytnego Bliskiego Wschodu. Znajdującą się dziś w Szwajcarii prywatną kolekcję zgromadził podczas wieloletniego pobytu w Aleksandrii w latach 30-tych XX w. szwajcarski profesor prawa Maurice Bouvier. Nie jest to wszakże zbiór odzwierciedlający jedynie gusta czy też zainteresowania ikonograficzne właściciela. Zestaw lamp zaprezentowany w katalogu stanowiącym trzon tej publikacji to niemal pełen wachlarz typologicznych serii znanych z Egiptu od czasów Fenicjan po sułtanat mamelucki w średniowieczu, uzupełniony o typy lamp pochodzące z Bliskiego Wschodu, zakupione przez Bouviera podczas podróży do Libanu i Syrii. Szwajcarska kolekcja jest dziś drugim co do wielkości zbiorem, jeśli chodzi o tę kategorię zabytków, po kolekcji Muzeum Benaki w Atenach. La collection Bouvier est le fruit d'une fascination pour un objet qui, pendant pres de deux millénaires, fut bien plus qu'un simple outil domestique indispensable. Lors de son séjour a Alexandrie dans la premiere moitié du XXe siecle, séduit par la beauté des formes et des décors de lampes a huile, Maurice Bouvier, professeur suisse de droit, constitua un corpus de pres de 800 lampes, en choisissant ses exemplaires avec méticulosité, afin de rassembler la plus large panoplie possible de types et de motifs décoratifs. Aujourd'hui, la collection suisse représente – en termes de richesse – le deuxieme corpus d'Europe de lampes d'Égypte et du Proche-Orient, apres celui conservé au Musée Benaki a Athenes. L'ouvrage que nous soumettons au lecteur est une pierre milliaire dans la recherche sur la lychnologie égyptienne, syrienne et libanaise. La présentation raisonnée du matériel offre en effet une synthese tant attendue de ce champ de recherche difficile et jusqu'a ce jour insuffisamment connu. Le corpus des lampes présentées dans le catalogue couvre toutes les grandes périodes historiques, tout en mettant en relief les spécificités locales de l'Égypte et du Proche-Orient, de l'époque phénicienne jusqu'a la période mamelouke. Il propose aux chercheurs et aux amateurs une approche synthétique et diachronique des lampes en terre cuite d'Égypte et du Proche-Orient, a travers une étude accompagnée de la plus exhaustive des bibliographies possibles et illustrée par des photographies d'exception, oeuvre de Marc Bouvier, petit-fils du collectionneur. L'étude des lampes est secondée d'une revue systématique des marques d'atelier qui figurent sur les bases et des motifs iconographiques ornant les disques, ce qui permettra d'étendre et d'approfondir les recherches sur l'ampleur de la production locale en Égypte ainsi que sur les sources d'importations des lampes et des motifs décoratifs. La bibliographie élaborée par l'auteur, couvrant l'ensemble de la littérature du sujet, sera sans aucun doute d'une grande utilité, et pour longtemps, pour tous ceux qui étudient cette catégorie d'objets provenant d'Égypte et du Proche-Orient.

Łacina pełniła w Polsce średniowiecznej rolę języka urzędowego, w którym sporządzano m.in. wpisy w księgach sądowych. Dla użytkowników była już jednak wtedy językiem wyuczonym. W zależności od typu tekstu źródłowego można w niej obserwować mniejsze lub większe odstępstwa od norm łaciny klasycznej, a w tekstach niższego rejestru, takich jak księgi sądowe, niekiedy także wpływy języków wernakularnych. Prezentowana praca pokazuje, w jakim zakresie język ksiąg ławniczych Starej Warszawy z drugiej połowy XV i pierwszej połowy XVI wieku odzwierciedla cechy typowe dla polskiej łaciny średniowiecznej, a w jakim – specyficzne przede wszystkim dla konkretnego pisarza. Przedmiotem zainteresowania jest również relacja między łaciną jako głównym językiem ksiąg a pojawiającymi się w nich wstawkami w językach polskim i niemieckim. Late-medieval Latin of court books from Old Warsaw The publication discusses the extent to which the language of court books from Old Warsaw from the second half of the 15th century and the first half of the 16th century reflects the typical characteristics of Polish medieval Latin and to what extent the specific features of the given writer. The relation between Latin as the main language of those books and Polish and German interpolations is also a matter of the author’s interest.

Przegląd Europejski 1/2019

Przegląd Europejski 2019/2

Przegląd Europejski 3/2019

Teksty zawarte w tomie okolicznościowym dedykowanym prof. Piotrowi Bielińskiemu na siedemdziesięciolecie urodzin dotyczą archeologii, ikonografii i kultu, ceramiki oraz innych aspektów kultury materialnej starożytnego Bliskiego Wschodu. Chronologiczne i geograficzne spektrum poruszanych w nich zagadnień odzwierciedla zainteresowania badawcze Jubilata związane przede wszystkim z epoką brązu na Bliskim Wschodzie, od północnej Mezopotamii po Półwysep Arabski. Autorzy ofiarowanych mu tekstów sięgają w nich jeszcze dalej, do Egiptu, Cypru i rzymskich prowincji południowo-wschodniej Europy. Choć większość kontrybucji dotyczy epoki brązu, są wśród nich również takie, które dotyczą okresu neolitu z jednej strony, poprzez czasy rzymskie po okres islamski z drugiej. Pięć spośród 42 tekstów porusza tematy związane ze stanowiskiem Tell Arbid – miastem w północnej Mezopotamii, które zostało poznane dzięki wykopaliskom Bielińskiego trwającym od 1996 do 2010 roku. Autorzy – członkowie misji tej wykopaliskowej – omawiają ceramikę (M. Momot, Ł. Rutkowski), także pod kątem jej związku z dietą starożytnych mieszkańców miasta (J. Piątkowska-Małecka i A. Smogorzewska), dane bioarcheologiczne na temat kobiet z Tell Arbid (A. Sołtysiak), a także pochówki dziecięce z okresu Niniwa 5 (D. Szeląg i Z. Wygnańska).

Prezentacja stopnia zaawansowania segregacji demograficznej, społecznej i etnicznej w Warszawie, Berlinie i Paryżu wraz z ich obszarami metropolitalnymi w kontekście zmieniającej się polityki mieszkaniowej. Autorzy, odwołując się do wyników wielowymiarowej analizy wykorzystującej mierniki segregacji oraz własnych obserwacji terenowych, omawiają hierarchizację kategorii ludności w największym stopniu podlegających procesowi segregacji na badanych obszarach. Badanie przeprowadzono w trzech skalach przestrzennych: obszaru metropolitalnego, miasta oraz wybranych dzielnic, ta ostatnia zaś posłużyła do zaprezentowania mikrosegregacji mieszkaniowej. Publikacja, dzięki zaprezentowaniu dobrych praktyk wykorzystywanych w przeciwdziałaniu skrajnym formom segregacji, zawiera rekomendacje dla polskiej polityki mieszkaniowej. Książka polecana badaczom miejskim, decydentom i praktykom odpowiedzialnym za prowadzenie polityki mieszkaniowej i społecznej oraz za przestrzeń miast, a także studentom kierunków społecznych i przestrzennych.

Są to wspomnienia Aleksandra Uszyńskiego, szeregowego żołnierza polskiego podziemia, uczestnika Powstania Warszawskiego, niemieckiego jeńca wojennego i politycznego emigranta w okresie powojennym. Szczerze oddają jego szczęśliwe dziecięctwo w wolnej Polsce, dramat wybuchu wojny, motywację wstąpienia do konspiracji, epizody z okresu służby w podziemnym wojsku oraz w Powstaniu Warszawskim. Opisane są również jego przeżycia z Francji, gdy musiał nadrabiać swe edukacyjne ograniczenia z okresu wojny i adaptować się do nowego dlań społeczeństwa. From insurgent Warsaw to France. History remembered (1927?1957) From insurgent Warsaw to France. History remembered (1927–1957) It is a memoir of Aleksander Uszyński, a rank-and-file soldier of the Polish underground army, a participant of the Warsaw Uprising, a German prisoner of war and a political emigrant in the post-war years. It frankly portrays his happy childhood in independent Poland, the tragedy of the outbreak of war, the motivation to join the underground, episodes of serving in the underground army and in the Warsaw Uprising. The memoir also describes his experiences in France when he had to make up for his educational limitations from the war time and adapt to a society that was new to him.

Wybór tekstów Rogera Chartier’a, historyka francuskiego, poświęconych historii książki i lektury. Rozprawy dotyczą przemian kultury piśmiennej i jej współczesnych adaptacji. Ponadto publikacja zawiera rozważania Chartier’a na temat procesów lekturowych w dobie tekstów elektronicznych, a także społecznych oddziaływań książki. Koncepcja historii lektury, jaką proponuje Roger Chartier, jest daleka od historii ?lozo?i, historii literatury czy historii idei, które głównym przedmiotem swego zainteresowania czynią teksty, ich strukturę i znaczenie. Wykracza także zdecydowanie poza tradycyjne badania z zakresu historii książki czy historii czytelnictwa, skoncentrowane wokół statystycznie rozumianych kwestii dotyczących tego, co i przez kogo było w danym okresie wydawane oraz czytane. Produkcja i obiegi książki, grupy czytelnicze i ich lektury – to wszystko interesuje oczywiście Rogera Chartiera, ale kluczowym zagadnieniem czyni on w swoich pracach kwestię dotyczącą tego jak czytano, czym były różnorakie, zmieniające się w czasie sposoby lektury – z tej perspektywy postrzega tamte, bardziej tradycyjnie ujmowane zagadnienia. Z posłowia Pawła Rodaka

Autorka wyróżnia i definiuje piętnaście typów przestrzeni publicznej, takich jak: quazi-plaza, miejsce do celebrowania, „oswojony” las, ukierunkowany teren rekreacyjny, zakątek „obywatelski”, zieleniec, dzika promenada, zakątek sąsiedzki i in. na podstawie badań prowadzonych w latach 2016–2018 w siedmiu miejscowościach gminy Izabelin (obszar metropolitalny Warszawy), korzystając z opracowanej przez siebie metody, którą omawia w publikacji. Prezentowane wyniki badań posłużyły do określenia potencjału analizowanej przestrzeni w ujęciu interdyscyplinarnym, łącząc zagadnienia związane z architekturą krajobrazu, urbanistyką, naukami przyrodniczymi i społecznymi oraz elementami ekonomiki przestrzeni. Zaproponowana metoda będzie z pewnością przydatna do celów projektowych, sporządzenia diagnozy istniejącej przestrzeni publicznej oraz opracowania typologii innych rodzajów przestrzeni publicznej. Publikacja o dużych walorach teoretycznych i aplikacyjnych, interesująca dla urbanistów, architektów krajobrazu, geografów, socjologów miast oraz studentów tych kierunków na różnych wyższych uczelniach, a także osób zatrudnionych w instytucjach zajmujących się organizowaniem wspólnej przestrzeni w miastach i na terenach podmiejskich. ****** Identifying types of public spaces The author distinguishes and defines fifteen types of public space, such as: quasi-plaza, a place to celebrate, a “tamed” forest, a targeted recreational area, a civic spot, a green space, a wild promenade, a neighbourhood spot and others, based on a study conducted in the years 2016–2018 in seven towns of the Izabelin commune (the metropolitan area of Warsaw), using a method devised by the author and discussed in the publication. The presented results of the study have been used to determine the potential of the analyzed space within an interdisciplinary framework, combining issues connected to architecture, landscape, urbanism, life and social sciences, as well as elements of the economics of space. The proposed method will definitely be useful for design purposes, diagnosing existing public space and developing typologies of other kinds of public spaces.

Publikacja dotyczy prapoczątków Uniwersytetu Warszawskiego, czyli historii Szkoły Rycerskiej (1765–1794). Przedmiotem badań są problemy życia codziennego kadetów i profesorów Korpusu Kadetów, zagadnienia uporządkowania topograficzno-architektonicznego terenu współczesnego kampusu głównego oraz modele nowoczesnego kształcenia w Szkole Rycerskiej. Autorzy rekonstruują również model ideowo-światopoglądowy zaproponowany przez twórców Szkoły. Podstawę źródłową badań stanowią zachowane, a niepublikowane wcześniej materiały archiwalne.

Kwartalnik Pedagogiczny 2019/3

Przedstawione w publikacji wyniki badań archeologicznych w jednej z dzielnic mieszkalnych na stanowisku Tell Arbid dostarczyły nowych danych na temat jednego z kluczowych momentów w rozwoju Syryjskiej Dżeziry (EJZ2–EJZ3, 2550–2350 p.n.e.) – okresu transformacji społeczno-gospodarczych a jednocześnie okresu najbardziej dynamicznego w rozwoju samego stanowiska. Rezultaty badań pozwoliły na lepsze poznanie jak funkcjonował dom i gospodarstwo domowe w średniej wielkości mieście z punktu widzenia kultury materialnej, organizacji społecznej, zasobów gospodarczych czy życia codziennego mieszkańców. The exploration of house and household—architecture, domestic features and artifacts—from a major site in the Syrian Jezirah at a key period in the development of the region (EJZ2–EJZ3, that is, 1550–2350 p.n.e.) has given a vivid picture of the life of an ancient community, its material culture, social organization, economic resources and daily activities at the time of its greatest development. Tell Arbid in northeastern Syria was a middle-sized town whose rise and expansion was particularly dynamic in the Ninevite V period (EJZ1–EJZ2), reflecting the robust urbanization processes that were part of a widespread socio-economic transformation of the region at the time. A study of the results of more than 10 years of archaeological investigation of Area D on Tell Arbid, focusing on the sphere of community life in one of the urban districts recognized in the town, has given new insight into the way of life of the inhabitants and the functioning of the house as an economic unit, as well as the nature of food preparation and home industries, recognizing in greater depth the social and economic structure of the community that once inhabited this town.

Prezentowana książka to pierwsze w języku polskim opracowanie poświęcone postaci Benjamina Disraelego, syna żydowskich imigrantów, w młodości dandysa o egzotycznym wyglądzie i popularnego literata, a później – charyzmatycznego męża stanu, przywódcy konserwatystów, który dwukrotnie sprawował urząd premiera w czasach największej świetności Imperium Brytyjskiego i przeprowadził wiele znaczących reform. Autor koncentruje się głównie na związkach między literaturą i polityką w barwnej biografii Disraelego. Jego kariera polityczna, trwająca w latach 1837-1880, nadal wywołuje wiele kontrowersji, prowokując debaty nie tylko wśród zawodowych historyków, jego twórczość literacka zaś uległa niemal całkowitemu zapomnieniu. Between literature and politics. Benjamin Disraeli and his times The book talks about the life, literary and political activities of Benjamin Disraeli, the son of Jewish immigrants, in youth a dandy with exotic looks, as well as a popular writer, and in the mature life a charismatic statesman who became the leader of the Conservative Party and held the office of the prime minister twice in times of the greatest splendour of the British Empire implementing many significant reforms.

Monografia omawia zagadnienia literacko-kulturowe, ważne postaci i fakty historyczne dotyczące lat 60. XIX wieku. Poprzez odwołanie się do różnych zjawisk ówczesnego piśmiennictwa i dzięki przypomnieniu wielu nieznanych tekstów wskazuje nowe perspektywy badawcze dla tego okresu, postrzeganego jako czas zmian i niepewności, zaprzepaszczonych możliwości, trudnych wyborów, weryfikacji wzorców literackich i postaw życiowych.

Numer stanowi kontynuację numeru 4/2018 zatytułowanego Wokół 1918 roku: środkowo- i wschodnioeuropejska poli-/kakofonia. Poświęcony jest mitom założycielskim (w rozumieniu P. Bourdieu) związanym z rokiem 1918, a stworzonym przez wspólnoty narodowe, które albo uzyskały niezależność państwową, albo bezskutecznie próbowały ją uzyskać, albo nie walczyły o jej uzyskanie, ale musiały zdefiniować swoje miejsce w zmienionym układzie sił politycznych po I wojnie światowej. Autorzy artykułów przyglądają się mitom, którymi przedstawiciele polskiej, ukraińskiej, żydowskiej, czeskiej i niemieckiej wspólnoty narodowej obudowywali przełom 1918 roku w tekstach literackich oraz innych manifestacjach dyskursywnych. Ponadto numer zawiera omówienie nowszych opracowań na temat niemieckiej okupacji Warszawy w latach 1915-1918.

Tematem przewodnim numeru jest architektura nowoczesna i współczesna. Znajdują się w nim artykuły polskich badaczy poświęcone m. in. kabalistycznym wątkom w projektach Daniela Libeskinda, stylowi neogotyckiemu w architekturze sakralnej XIX wieku, poszukiwaniu stylu narodowego w projektowaniu użytkowym na początku XX wieku, analizie architektury i urbanistyki w czasie II wojny światowej na ziemiach polskich, powojennej odbudowie Warszawy, nowym technikom i dostępnym materiałom w polskiej architekturze okresu odwilży, a także realizacjom sakralnym w pierwszych latach po wojnie. Zeszyt zawiera również teksty omawiające sposoby popularyzacji architektury modernistycznej na łamach polskich czasopism ilustrowanych dla dzieci i młodzieży oraz opisujące architekturę willową Poznania doby PRL.

Political and legal analysis of selected challenges of the contemporary democracies. Numer poświęcony jest wyzwaniom, które stoją przed naczelnymi organami państwowymi, w szczególności analizie problemów związanych z przystąpieniem Polski do strefy euro, instytucji impeachmentu, czy konstytucyjnymi uprawnieniami parlamentu szwedzkiego w zakresie podziału władzy. Zawiera również artykuły omawiające aktualne zagadnienia z prawa europejskiego, m. in. umowy handlowe "nowej generacji" oraz status prawny dronów.

Prezentowana książka to pierwszy pełny przekład polski Understanding Cultures through Their Key Words. English, Russian, Polish, German, and Japanese, wydanej przez Oxford University Press w 1997 roku, będącej próbą przekrojowego spojrzenia na kulturę (tradycje, wartości, sposób myślenia o świecie) różnych grup etnicznych poprzez języki używane przez te grupy. Najważniejsze założenie tej książki, jak i innych etnolingwistycznych książek Anny Wierzbickiej, jest takie, że kultura danego narodu odzwierciedla się w jego języku i że objaśniając kluczowe słowa danej kultury możemy zrozumieć tę kulturę. Książka zainteresuje studentów kierunków filologicznych i kulturoznawstwa, a także innych kierunków humanistycznych; z powodzeniem będzie ona służyć jako podręcznik akademicki.

Zbiór ponad trzydziestu studiów uznanych polskich naukowców (archeologów i historyków), poświęconych pamięci wybitnego archeologa, wieloletniego pracownika Polskiej Akademii Nauk i Uniwersytetu Warszawskiego, profesora Jerzego Kolendo. Tematyka artykułów jest bardzo szeroka – poruszone zostały zagadnienia dotyczące archeologii różnych regionów Polski (np. Mazowsza, Pomorza Zachodniego) i Europy (np. Sycylii, Dacji, Germanii). ****** Donum cordis. Studies in memory of Professor Jerzy Kolendo A collection of over thirty studies written by renowned Polish scholars (archaeologists and historians), dedicated to the memory of a distinguished archaeologist, working for a long-time at the Polish Academy of Sciences and at the University of Warsaw, Professor Jerzy Kolendo. The articles deal with a broad range of issues – those concerned with the archaeology of different Polish regions (e.g., Mazovia, Western Pomerania) and of Europe (e.g., Sicily, Dacia, Germania).