Strefa Schengen – wymiary: teoretyczny, polityczny, instytucjonalno-prawny Funkcjonowanie granic zewnętrznych UE The Schengen Area – theoretical, political, institutional and legal dimensions The functioning of the EU’s external borders Numer poświęcony zagadnieniom dotyczącym przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w Unii Europejskiej, w szczególności teoretycznym, prawnym, politycznym, ekonomicznych i kulturowym aspektom funkcjonowania strefy Schengen. W zeszycie poruszane są również problemy związane z migracjami. PARTNERZY

Edukacyjne narracje o polskim patriotyzmie – w stulecie odzyskania Niepodległości Odzyskanie niepodległości a nauki pedagogiczne, to temat przewodni numeru. O wielorakich aspektach polskiego patriotyzmu, różnych wyzwaniach edukacyjnych stojących przed Polską po odzyskaniu niepodległości piszą historycy wychowania, kulturolodzy, pedagodzy ogólni oraz poloniści. Teksty pokazują interdyscyplinarność problematyki niepodległości w kontekście nauk pedagogicznych, zarówno 100 lat temu, jak i obecnie. W zeszycie obok artykułów naukowych zamieszczone zostały wspomnienia i refleksje dotyczące okresu odzyskania państwowości.

Numer zawiera artykuły poświęcone kilku zagadnieniom, w tym: demokracji nieliberalnej, Europejskiej Inicjatywie Obywatelskiej, wybranym aspektom funkcjonowania parlamentów Andory, Belgii i Czech, prawom podstawowym i współpracy sądowej w UE, decydowaniu w Radzie UE oraz reakcjom na referendum niepodległościowe w Kurdystanie.

Numer poświęcony sposobom używania terminu „rasa” w kulturze polskiej w i początku XX wieku. Autorzy rozpatrują to zjawisko w 3 obszarach: w nauce, piśmiennictwie artystycznym, obejmującym również podróżopisarstwo i pamiętnikarstwo oraz w publicystyce politycznej. Wskazują m.in. na specyficzny charakter stosowania tego terminu, na co wpływ miały: wyjątkowość sytuacji politycznej Polski – brak państwa, a także spuścizna ideologii sarmatyzmu, która wskazywała na odrębność etniczną szlachty i chłopstwa. W zeszycie znalazły się też artykuły opisujące: rozwój negatywnego stereotypu „rasy” żydowskiej, który przybrał na sile na przełomie XIX i XX wieku, jak „rasa” uwodziła intelektualistów o bardzo różnych światopoglądach, związki między słowami „rasa” i degeneracja, postawę jaką wobec kategorii „rasy” przyjmowali XIX-wieczni polscy podróżnicy w zetknięciu z radykalnie odmiennymi kulturami.

Publikacja jest nowatorskim ujęciem zagadnienia procesów starzenia się zmysłów. Autorzy opisują zmiany następujące z wiekiem i obejmujące wzrok, słuch, zmysł równowagi, dotyk, smak i powonienie oraz problemy stomatologiczno-ortodontyczne i foniatryczne, a także przedwczesne starzenie się zmysłów w chorobach uwarunkowanych genetycznie. Dopełnieniem tych treści jest opis budowy i starzenia się mózgu oraz umysłu z perspektywy psychiatrii. Autorami tekstów są specjaliści z takich dziedzin, jak geriatria, laryngologia, logopedia, okulistyka, stomatologia i psychiatria. Publikacja skierowana jest do studentów medycyny i lekarzy wszystkich specjalności, spotykających się w swojej codziennej praktyce z zaburzeniami natury geriatrycznej, oraz do terapeutów, rehabilitantów, opiekunów i członków rodzin osób starszych. Będzie też cenną lekturą dla pracowników instytucji samorządowych tworzących programy odpowiadające na potrzeby systematycznie starzejącego się społeczeństwa.

Monografia zawiera artykuły prezentujące studia nad wybranymi przekładami Leśmianowskiej twórczości literackiej (funkcjonującej współcześnie – zwłaszcza w wersji poetyckiej – między innymi w językach angielskim, rosyjskim, ukraińskim, niemieckim, hiszpańskim, włoskim, słowackim, czeskim, niderlandzkim). Autorzy ukazują zagraniczne, historycznie weryfikowalne, pochodzące z różnych epok źródła inspiracji literackich Leśmiana oraz sytuujące jego spuściznę na międzynarodowym tle porównawczym, a także omawiają nawiązania do dzieł Leśmiana w sztuce oraz literaturze polsko- i/lub obcojęzycznej. Przedstawione w książce wyniki badań ukazują Bolesława Leśmiana jako twórcę najwyższej rangi nie tylko w wymiarze lokalnym, lecz także w skali europejskiej i światowej.

Biografia polistopadowego emigranta, jedynego cudzoziemca, który odegrał znaczącą rolę w londyńskim ruchu czartystów w latach trzydziestych XIX wieku. Jest pierwszą próbą odtworzenia losów tej barwnej postaci na wielokulturowym tle – od Rosji carskiej poprzez Francję orleańską i Egipt Mehmeta Alego, aż po liberalną Anglię. Pokazuje Beniowskiego jako człowieka konsekwentnie przez całe życie wspierającego idee demokracji, działającego na rzecz emancypacji Żydów, popularyzatora własnego system mnemotechniki (frenotypyki), wynalazcy w dziedzinie drukarstwa. This is the first reconstruction in either Britain or Poland of the life of Bartłomiej Beniowski, a Polish post-1831 émigré who was the only foreign refugee to play an identifiable role in early London Chartism. It places Beniowski’s Chartist record in the context of his earlier political affiliations, and explores his post-Chartist political allegiances. It investigates his success in 1840s London as a mnemonist who developed a system that he called “Phrenotypics,” and his invention in the 1850s of printing techniques which were taken up for commercial exploitation by a group of entrepreneurial Liberal M.P.s. It is the biography of an exceptional and colourful individual, acted out against a vast multi-cultural backdrop, from tsarist Russia to Liberal England via Orléanist France and Muhammad Ali’s Egypt. It reveals a life-long commitment to the cause of Polish independence, along with consistent advocacy of democracy and championship of the oppressed, including vocal campaigns for Jewish civil rights. It provides the narrative of a life that illustrates contemporary European political and social movements and their bearing on 19th-century British labour history.

Książka poświęcona jest problematyce rytualnych praktyk, które bułgarscy wierni podejmują w prawosławnych monasterach „dla zdrowia”. Czynności te obejmują m.in. inkubowanie, obmywanie się w leczniczych źródłach, kontakt z przedmiotami sakralnymi, Cyprianowe Modlitwy, sakrament namaszczenia olejami, spożywanie poświęconego pokarmu i składanie ofiar (kurbanów). Badaczka pokazuje, że moment uzdrowienia wierni utożsamiają z doświadczeniem pozytywnego działania na ich ciała „życiodajnych energii”. Autorka analizuje specyfikę tych praktyk zarówno w wymiarze synchronicznym, jak i diachronicznym, korzystając z wypracowanej w toku badań (post)sekularnej teorii antropologicznej. Z prawosławnej teologii oraz z tekstów bizantynistycznych wydobywa koncepcje ontologiczne, poszerzające możliwości interpretacyjne teorii antropologicznej, która aktualnie poszukuje narzędzi pozwalających na inne niż zachodniocentryczne rozumienie fenomenu „sprawczości” religijnych wizerunków i przedmiotów sakralnych. Jednocześnie analizuje bułgarski habitus religijny w szerokim kontekście, dostrzegając wielorakie wpływy kulturowe, jakim podlegał i aktualnie podlega.

Władysław Zahorski (1859–1927) – lekarz, działacz społeczny, współtwórca i prezes Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie – to postać bardzo ważna dla historii Wilna przełomu XIX i XX w. Pisane barwnym językiem jego wspomnienia, obejmujące dzieciństwo, lata nauki szkolnej i studiów oraz pierwszy okres pracy zawodowej, przynoszą nie tylko mnóstwo informacji użytecznych dla historyka, lecz – dzięki osobistym wynurzeniom oraz licznym anegdotom – mogą być interesujące także dla szerszego grona czytelników. Dzięki Zahorskiemu poznajemy dość powszechny, a dotąd raczej mało eksponowany w literaturze model kariery zawodowej przedstawiciela inteligencji z Ziem Zabranych: studia i dobrowolna praca w głębi Rosji. Niezwykle interesujące są rozdziały opisujące pobyt Zahorskiego na Uniwersytecie Moskiewskim, ukazujące życie codzienne polskich studentów, zawierające wiele nieznanych szczegółów z życia zarówno polskiej kolonii, jak i konkretnych osób. Równie frapujące są obserwacje Autora z okresu jego pracy zawodowej na Uralu. Refleksje i rozważania tworzą niezwykłą opowieść o egzotycznej przygodzie młodego człowieka, który z racji swego zawodu miał kontakt z przedstawicielami wszystkich warstw społecznych i różnych grup etnicznych. W pamiętniku pojawia się też wiele znanych postaci, z którymi Zahorski zetknął się zarówno w Rosji, jak i podczas wakacji spędzanych na Litwie. Tekst został opatrzony licznymi przypisami ułatwiającymi jego zrozumienie, a także wstępem, w którym zaprezentowano sylwetkę Autora oraz zarysowano tło dla jego opowieści. Dodatkowym walorem publikacji są liczne zamieszczone przez Zahorskiego fotografie, pocztówki, a nawet własne rysunki. ****** My memoir, Vol. 1 The memoir of Władysław Zahorski (1859–1927) – physician, social activist, cofounder and president of Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie (Society of Friends of Science in Wilno). The publication covers the period of his childhood, school years and studies at the University of Moscow, as well as his professional work in the heart of Russia, where Zahorski engaged with the representatives of all social classes and different ethnic groups. The diary also features many famous personages encountered by the author. The text has been thoroughly annotated and includes an introduction.

Celem rozprawy jest analiza i ocena koncepcji emocji Leona Petrażyckiego, jednego z najwybitniejszych polskich naukowców przełomu XIX i XX wieku. Refleksja nad emocjami była mu potrzebna do wytłumaczenia natury prawa. Jego ambicje były jednak większe – chciał wyjaśnić emocje w ogóle, czemu miało służyć naukowe opracowanie psychologicznej teorii tych zjawisk. Projekt Petrażyckiego został w prezentowanej książce ujęty w szerszej perspektywie – historyczno-filozoficznej i psychologicznej, jak również w kontekście teorii prawa. W rozdziale pierwszym autor omawia wybrane poglądy na temat emocji w historii filozofii. Rozdział ten stanowi niezbędne tło dalszych rozważań i dostarcza odpowiedniego materiału do oceny projektu Petrażyckiego. W rozdziale drugim badacz przedstawia motywacje badawcze Petrażyckiego i jego założenia metodologiczne, które zawierają uniwersalne postulaty odnoszące się do wszystkich nauk. Dotyczą one poprawnego tworzenia pojęć, twierdzeń i teorii naukowych. Ta część obejmuje też odpowiednie metody badania zjawisk psychicznych, w tym emocji. W rozdziale trzecim Autor analizuje różne propozycje klasyfikacji zjawisk psychicznych, krytyczne uwagi Petrażyckiego odnośnie do tych podziałów oraz jego własną propozycję klasyfikacji. Dzieli on wszystkie zjawiska psychiczne na dwie główne klasy: 1) zjawiska dwustronne, bierno-czynne, do których należą impulsje/emocje, oraz 2) zjawiska jednostronne; te ostatnie dzielą się na dodatkowe podklasy: a) jednostronnie bierne (przeżycia poznawcze i przeżycia uczuciowe) oraz b) jednostronnie czynne (przeżycia woli). W rozdziale czwartym Dąbrowski osadza teorię Petrażyckiego we współczesnej psychologii emocji, a częściowo też neuropsychologii. Zdaniem badacza emocje pełnią ważną funkcję ewolucyjną – przystosowują organizm do warunków życia. Stanowią też pierwotną podstawę rozwoju psychiki. Emocje wpływają na przebieg procesów neurofizjologicznych i różne formy myślenia. Najbardziej specyficzną cechą tak rozumianych emocji jest jednak motywacja – emocje motywują do działania. W ostatnim rozdziale – piątym – autor ukazuje związek między emocjami i prawem. Według Petrażyckiego źródłem prawa i moralności jest psychika człowieka. Wśród norm etycznych wyróżnił Petrażycki normy moralne i normy prawne. Te pierwsze mają charakter zobowiązujący, podczas gdy normy prawne – charakter zobowiązujący i uprawniający (imperatywno-atrybutywny).

Autor podejmuje zagadnienie zmian społeczno-politycznych w Hongkongu, będących efektem przejęcia suwerenności nad regionem przez Chińską Republikę Ludową. Ukazuje proces sinizacji Hongkongu, postępujący mimo ograniczeń, które zostały nałożone na władze centralne w Pekinie zgodnie z zasadą: „jedno państwo, dwa systemy”. Chiny zdają się bowiem nie ustawać w próbach ograniczania autonomii politycznej Hongkongu i zbyt daleko idących (w opinii władz ChRL) pomysłów politycznych hongkońskiego obozu prodemokratycznego. Publikacja dla badaczy systemów politycznych, a także wszystkich zainteresowanych aktywnością Chińskiej Republiki Ludowej. Pozwala lepiej zrozumieć Hongkończyków, którzy mimo pozornie oszałamiających sukcesów ekonomicznych są w dużej mierze niezadowoleni z obecnej sytuacji. Autor przedstawia model sinizacji politycznej, ukazuje obszar zmian oraz instrumenty podporządkowywania Hongkongu ChRL.

Szósty tom serii „From Queen Anne to Queen Victoria” zawiera artykuły dotyczące kwestii związanych ze sztukami wizualnymi i muzyką, religią, problematyką gender oraz zagadnieniami społeczno-politycznymi, pojawiających się w Wielkiej Brytanii w XVIII i XIX w. Autorzy podejmują nowe wątki w dyskusji lub kontynuują tematy poruszane w poprzednich tomach, często w szerszym kontekście naukowym, również w ujęciu komparatystycznym. ****** This sixth volume in the series From Queen Anne to Queen Victoria offers readers wide-ranging explorations of the society, literature and culture of 18th- and 19th-century Britain, with investigations of Victorian social problems, the visual and material culture of the Victorian period, and comparative studies of international and trans-national questions. Some themes and authors have long been well-known to the series, but this publication also contains new names and new ideas.

Autor podejmuje problem skali militaryzacji i dynamiki wzrostu wydatków wojskowych w subregionie Zatoki Perskiej. Przyczyny intensywnej rozbudowy potencjałów wojskowych przez poszczególne państwa, prowadzącej do nakręcania spirali zbrojeń, analizuje z perspektywy teorii regionalnych kompleksów bezpieczeństwa. Przyjęta hipoteza badawcza zakłada, że skala militaryzacji subregionu Zatoki Perskiej determinowana jest przez zespół trzech powiązanych ze sobą czynników: znaczną skalę napięć, konfliktów i obiektywnie istniejących zagrożeń dla bezpieczeństwa państw subregionu, subiektywną percepcję tych zagrożeń przez poszczególnych aktorów sekurytyzujących oraz czasową dostępność zasobów finansowych. Państwa subregionu Zatoki Perskiej zwiększają zatem swój potencjał militarny, ponieważ subiektywnie czują się zagrożone, a także dlatego, że dysponują niezbędnymi do tego zasobami.

Książka dotyczy sekurytyzacji polityki zagranicznej Izraela – od układów w Oslo do czasów współczesnych. Kontekstualizacji problemu badawczego służy teoria regionalnych kompleksów bezpieczeństwa. Dała ona możliwość zaprezentowania problemów bezpieczeństwa Izraela w czterech podstawowych wymiarach: globalnym, międzyregionalnym, regionalnym i wewnętrznym. Autor kieruje się przekonaniem, że Izrael sekurytyzuje przede wszystkim zagrożenia w regionie i jest gotowy do użycia środków nadzwyczajnych, starając się przekonać do nich własne społeczeństwo oraz szeroko rozumianą społeczność międzynarodową. Analizuje oficjalne wystąpienia izraelskich polityków i dyplomatów, wywiady oraz informacje prasowe z ich spotkań z politykami innych krajów. W badaniach wykorzystuje dorobek szkoły kopenhaskiej. ****** Securitization as a tool of foreign policy of Israel in light of regional security complexes theory The book is concerned with the securitization of the foreign policy of Israel. The regional security complexes theory serves to contextualize the problem, it allows the author to present the discussed issue in four basic dimensions: global, interregional, regional and internal. The author analyses official statements of Israeli politicians and diplomats, interviews and press information emerging after their meetings with politicians of other countries. He makes use of the theoretical findings of the Copenhagen school.

Pierwsza publikacja w języku polskim omawiająca twórczość Aldousa Huxleya (1894–1963), wybitnego brytyjskiego powieściopisarza i eseisty, autora >i>Nowego wspaniałego świata (1932) – antyutopii uważanej za jedno z arcydzieł XX wieku. Zarówno powieści, jak i utwory niebeletrystyczne Huxleya zostały przedstawione w świetle najnowszych badań literaturoznawców anglojęzycznych i polskich. Książka zawiera też dzieje tłumaczeń dzieł Huxleya na język polski i ich recepcji w Polsce oraz szczegółowe omówienie dwóch polskich przekładów Nowego wspaniałego świata. ****** Aldous Huxley’s Brave New Worlds and Their Reception in Poland The first Polish presentation of the whole literary output of Aldous Huxley (1894-1963), outstanding British novelist and essayist, the author of Brave New World (1932) – a dystopia considered to be one of the most important books of 20th century. The authors discuss Huxley’s novels and non-fiction, taking into consideration the most recent publications of both Polish and English-speaking literary scholars. The book also describes the history of Polish translations of Huxley’s works as well as their reception in Poland, paying particular attention to two Polish translations of Brave New World.

Zebrane w tomie rozprawy i wypowiedzi łączy nie tylko osoba autora i luźna wspólnota tematyki zaznaczona w tytule. Reprezentują one także pewien sposób uprawiania filozofii, odmienny od obu dziś panujących: pozytywistycznego i hermeneutycznego. Odzwierciedla się w nim pogląd autora na jej naturę. Drugie wydanie tomu esejów prof. Bogusława Wolniewicza (pierwsze w WUW). ****** Philosophy and Values I The articles and opinions collected in this volume are linked not only by the figure of the author and a broad similarity of themes indicated by the title. They also represent a specific mode of doing philosophy, different from the two presently dominant ones: positivistic and hermeneutic. The book reflects the author’s opinion of its nature.

Autor prezentuje wyniki badań własnych dotyczących typologii nieprzystosowania społecznego wśród więźniów. Podstawę teoretyczną podjętych badań stanowi Teoria Wykolejenia Społecznego autorstwa Czesława Czapówa, jednego z najwybitniejszych polskich pedagogów resocjalizacyjnych. Zastosowanie analizy czynnikowej ujawniło, że typy wykolejenia społecznego wyróżnione przez Czapówa (nihilistyczno-agresywny, nihilistyczno-wycofujący, dogmatyczno-ekspansyjny oraz dogmatyczno-restrykcyjny) nie są homogeniczne, a w obrębie każdego z nich funkcjonują poszczególne podtypy. Przeprowadzona analiza pokazała ponadto strukturę grupową więźniów w zależności od stopnia nasilenia poszczególnych rodzajów nieprzystosowania społecznego. Wyniki badań są zatem kontynuacją i rozwinięciem myśli Czapówa.

Publikacja poświęcona analizie zmienności parametrów fizycznych i mechanicznych osadów „zastoiska warszawskiego”, wiążąca zróżnicowanie właściwości geologiczno-inżynierskich z typami litogenetycznymi iłów warwowych, reprezentującymi różne strefy sedymentacji w jeziorze zaporowym. Badania, przeprowadzone przy użyciu nowoczesnych narzędzi służących do charakterystyki gruntów w warunkach in situ, dotyczyły iłów warwowych zlodowacenia północnopolskiego (wisły). Za pomocą nowatorskich metod autor dokonał weryfikacji stanu naprężenia oraz określił anizotropię wybranych cech mechanicznych. Bogaty zbiór danych, obejmujący liczne parametry, stanowi podstawę do wyznaczenia wartości charakterystycznych tych gruntów, z uwzględnieniem ich zróżnicowania facjalnego. ****** Variability of physical and mechanical properties of varved clays of Warsaw ice-dammed lake in light of in situ tests The publication presents an analysis of variability of physical and mechanical properties of Warsaw ice-dammed deposits. In this study, the engineering geological properties were correlated with the lithogenetic types of varved clays representing sedimentary zones of glaciolacustrine lake. The advanced tools for in situ soil characteristics were used. The research programme focused on the glaciolacustrine varved clays formed during the Last Glaciation (Vistulian). With the use of innovative, non-conventional methods, the stress state was verified and anisotropy of selected mechanical characteristics was determined. A comprehensive data set covers various parameters. It is the basis for establishing representative values of the studied soils taking into account their facial differentiation.

Autorka podejmuje temat uporczywego nękania (stalkingu) oraz innych form prześladowania emocjonalnego (mobbingu, bullyingu i molestowania seksualnego). Prezentuje wyniki ogólnopolskich, reprezentatywnych badań aktowych dotyczących stalkingu. Przedstawia usystematyzowane definicje psychologiczne i kryminologiczne zjawisk zaliczanych do przemocy emocjonalnej, a ponadto także ich historię i uwarunkowania kulturowe oraz informacje o skali występowania w Polsce i na świecie. Szczegółowo analizuje przepisy państw Unii Europejskiej kryminalizujące stalking oraz polskie przepisy karne i wykroczeniowe dotyczące uporczywego nękania, a także regulacje dotyczące mobbingu, molestowania seksualnego i bullyingu. Opisuje sylwetki sprawcy i ofiary przemocy emocjonalnej, ze szczególnym uwzględnieniem typologii sprawców i ofiar stalkingu. Odnosi się do reakcji (formalnej i nieformalnej) na stalking i inne czyny o charakterze przemocy emocjonalnej. ****** Stalking and other types of emotional violence: A criminological study The author addresses the topic of stalking and other forms emotional harassment (mobbing, bullying and sexual abuse). She presents the results of Polish research on stalking court records, systematized psychological and criminological definitions of phenomena classed as emotional violence, their history and cultural determinants, as well as information on the scale of occurrence of these phenomena in Poland and in other parts of the world. The author analyses regulations of EU countries criminalizing stalking and Polish criminal and misdemeanour laws concerned with stalking, as well as regulations concerned with mobbing, sexual harassment and bullying. She describes the profiles of perpetrators and victims of emotional violence, in particular taking into consideration the typology of stalking perpetrators and victims.

Autorka podejmuje temat relacji między państwem pochodzenia i diasporą z punktu widzenia teorii i koncepcji obecnych w naukach politycznych: podmiotowości politycznej, relacji władzy, wpływu, mobilizacji oraz funkcjonowania systemu politycznego. Monografia uzupełnia poważną lukę w badaniach nad polską emigracją, w których dominowała dotychczas perspektywa historyczna i socjologiczna, dodając do analizy fenomenu skupisk diasporycznych i ich związków z państwem pochodzenia ujęcie politologiczne. Diaspora jako wielka grupa społeczna ma zdolność i możliwości wpływu na państwo pochodzenia, zwłaszcza w momentach przełomowych – transformacji ustrojowej, kryzysów czy konfliktów. Takim czasem w historii Polski były wybory 4 czerwca 1989 roku oraz proces konsolidacji systemu prawno-politycznego III RP, w których aktywny udział mieli również Polacy mieszkający poza granicami kraju. W monografii autorka przedstawia także proces tworzenia i ewolucję polityki państwa polskiego wobec diaspory oraz jej aktywność podczas wyborów parlamentarnych i prezydenckich w następnych dekadach.