Jacek Bartyzel (red.)

Podstawą ich działania, politycznej aktywności był i jest kwadrylemat: Dios, Patria, Fueros, Rey. Byli i są wierni Bogu, Ojczyźnie, Prawom i Wolnościom Realnym, Królowi. Tylko podkreślanie roli króla, legitymizmu i legalizmu jako zagadnień związanych z panowaniem królewskim, z prawowitością władzy królewskiej odróżnia ich od klasycznych republikanów typu Cycerona. Osoba króla, legitymującego się „starożytnym” prawem do tronu, a właściwie - w ich rozumieniu - pochodzeniem swego urzędu i władzy od Boga, jest dla nich osobowym zwornikiem i zarazem gwarantem suwerenności Ojczyzny, obrony Ojczyzny i niezbywalnych praw jednostki ludzkiej. Historia ich myśli i ruchu, historia sporów intelektualnych i wojen, jakie prowadzili na przestrzeni ostatnich prawie 200 lat, jest tematem tej książki. Publikacja ta jest zarazem swoistym kalendarium, w którym niezwykle skrupulatnie zapisano historię oporu tradycji wobec rewolucji, wierności Bogu zderzonej z wiarołomstwem nawet wobec człowieka. Czytelnika Polskiego zainteresuje niewątpliwie i pobudzi do refleksji kwestia pewnej odmienności losów dwóch - nie tak dawno jeszcze - arcy-katolickich narodów Europy: hiszpańskiego, któremu też poświęcona jest ta książka, i polskiego. Wydaje się, że narracja autora pozwala zrozumieć polskiemu czytelnikowi, dlaczego dla karlistów, tradycjonalistów hiszpańskich tak ważny był król, podczas gdy w tradycyjnej Polsce raczej prawo do uczestniczenia w jego elekcji; dlaczego dla Hiszpanów wiara katolicka i wierność jej była i jest zasadniczym powodem usprawiedliwiającym oddanie życia, a dlaczego w przypadku niegdysiejszych Polaków wiara była mniej istotna niż wolność Ojczyzny; dlaczego wreszcie obie te nacje zarówno ceniły sobie i były gotowe oddać życie w obronie realnych wolności i swobód broniąc ich przede wszystkim przed uroszczeniami własnej władzy - króla z urodzenia lub z wyboru. Obcując z niniejszym dziełem, jak pisał profesor Jan Kieniewicz w swej recenzji: …mamy do czynienia z wybitną monografią przygotowaną przez znawcę europejskich nurtów zachowawczych. [Jest to] doskonałe wprowadzenie do hiszpańskiej myśli zachowawczej, ujętej na tle europejskim. Wynika to nie tylko z erudycji autora, ale także z precyzji jego myślenia. Na świetnie dobranych przykładach pokazuje istotę postawy zachowawczej i dowodzi jej znaczenia w panoramie hiszpańskiej myśli politycznej. Szereg ważnych zjawisk z dziejów Hiszpanii zyskuje w ujęciu autora nowe i bardzo ciekawie zaprezentowane ujęcie. (…)Są jednak poważne powody, by monografię Jacka Bartyzela przedstawić (…) czytelnikom polskim. (…) jego intencją było ukazanie karlizmu jako ruchu i doktryny na wskroś kontrrewolucyjnej. A to jest sprawa wymagająca wielkiej uwagi, ze względu na całkowicie odmienne doświadczenia polskie. Z perspektywy polskiego poznawania Hiszpanii bardzo istotne znaczenie ma także zwrócenie uwagi na tradycję las Espanas, czyli koncepcji przeciwstawnej nowoczesnemu nacjonalizmowi”.

Podstawą ich działania, politycznej aktywności był i jest kwadrylemat: Dios, Patria, Fueros, Rey. Byli i są wierni Bogu, Ojczyźnie, Prawom i Wolnościom Realnym, Królowi. Tylko podkreślanie roli króla, legitymizmu i legalizmu jako zagadnień związanych z panowaniem królewskim, z prawowitością władzy królewskiej odróżnia ich od klasycznych republikanów typu Cycerona. Osoba króla, legitymującego się „starożytnym” prawem do tronu, a właściwie - w ich rozumieniu - pochodzeniem swego urzędu i władzy od Boga, jest dla nich osobowym zwornikiem i zarazem gwarantem suwerenności Ojczyzny, obrony Ojczyzny i niezbywalnych praw jednostki ludzkiej. Historia ich myśli i ruchu, historia sporów intelektualnych i wojen, jakie prowadzili na przestrzeni ostatnich prawie 200 lat, jest tematem tej książki. Publikacja ta jest zarazem swoistym kalendarium, w którym niezwykle skrupulatnie zapisano historię oporu tradycji wobec rewolucji, wierności Bogu zderzonej z wiarołomstwem nawet wobec człowieka. Czytelnika Polskiego zainteresuje niewątpliwie i pobudzi do refleksji kwestia pewnej odmienności losów dwóch - nie tak dawno jeszcze - arcy-katolickich narodów Europy: hiszpańskiego, któremu też poświęcona jest ta książka, i polskiego. Wydaje się, że narracja autora pozwala zrozumieć polskiemu czytelnikowi, dlaczego dla karlistów, tradycjonalistów hiszpańskich tak ważny był król, podczas gdy w tradycyjnej Polsce raczej prawo do uczestniczenia w jego elekcji; dlaczego dla Hiszpanów wiara katolicka i wierność jej była i jest zasadniczym powodem usprawiedliwiającym oddanie życia, a dlaczego w przypadku niegdysiejszych Polaków wiara była mniej istotna niż wolność Ojczyzny; dlaczego wreszcie obie te nacje zarówno ceniły sobie i były gotowe oddać życie w obronie realnych wolności i swobód broniąc ich przede wszystkim przed uroszczeniami własnej władzy - króla z urodzenia lub z wyboru. Obcując z niniejszym dziełem, jak pisał profesor Jan Kieniewicz w swej recenzji: …mamy do czynienia z wybitną monografią przygotowaną przez znawcę europejskich nurtów zachowawczych. [Jest to] doskonałe wprowadzenie do hiszpańskiej myśli zachowawczej, ujętej na tle europejskim. Wynika to nie tylko z erudycji autora, ale także z precyzji jego myślenia. Na świetnie dobranych przykładach pokazuje istotę postawy zachowawczej i dowodzi jej znaczenia w panoramie hiszpańskiej myśli politycznej. Szereg ważnych zjawisk z dziejów Hiszpanii zyskuje w ujęciu autora nowe i bardzo ciekawie zaprezentowane ujęcie. (…)Są jednak poważne powody, by monografię Jacka Bartyzela przedstawić (…) czytelnikom polskim. (…) jego intencją było ukazanie karlizmu jako ruchu i doktryny na wskroś kontrrewolucyjnej. A to jest sprawa wymagająca wielkiej uwagi, ze względu na całkowicie odmienne doświadczenia polskie. Z perspektywy polskiego poznawania Hiszpanii bardzo istotne znaczenie ma także zwrócenie uwagi na tradycję las Espanas, czyli koncepcji przeciwstawnej nowoczesnemu nacjonalizmowi”.

(...) Autor przedstawia krytyczną analizę i interpretację demokratycznego pojmowania świata przez ludzi, (...) przedstawiając sprzeczności zawarte w modelu ustroju demokratycznego i negatywną ocenę demokracji nacjonalistycznej i demokracji chrześcijańskiej.

Bezpieczeństwo jest pojęciem abstrakcyjnym i zarazem subiektywnym, bo dotyka sfery odczuć i psychiki ludzkiej. Nauka próbuje je jednak precyzować i systematyzować. Ze względu na przedmiot wyodrębnia się więc bezpieczeństwo polityczne, militarne, ekonomiczno-społeczne i kulturowe. Z kolei w sensie podmiotowym można mówić o bezpieczeństwie państwa, narodu, społeczeństwa, wewnętrznym i zewnętrznym, międzynarodowym... Trzeba jednak pamiętać, że podział ten nie jest wyczerpujący, oraz że poszczególne typy wzajem się przenikają, uzupełniają, nakładają na siebie. Czytelnik znajdzie w książce szereg problemów omówionych właśnie ze względu na ich wpływ na szeroko i w różnych aspektach ujmowane bezpieczeństwo, my zaś skupimy się na jednym z jego aspektów, mianowicie na wykorzystywaniu kwestii bezpieczeństwa w walce o głosy wyborców. Szczególnie ostatnio stał się to problem bardzo modny (z rozwojem tego „trendu” możemy się zapoznać w tekście Joanny Rak), a hasło „bezpieczeństwo” weszło na stałe do programów polityków. Jeden kandydatów w wyborach prezydenckich 2015 roku połączył je nawet ze zgodą, w efekcie powstało hasło jego kampanii „Wybierz zgodę i bezpieczeństwo”. Problem nawet nie w tym, że pojawili się zaraz złośliwcy, którzy dokonali swoistej dekonstrukcji tego hasła twierdząc, że gdy tylko „Bezpieczeństwo” powyrywa ludziom paznokcie, natychmiast zapanuje zgoda na wszystko, aby tylko ustał związany z tym »bul«”, ale w tym, że nie jest sztuką uzyskać poczucie bezpieczeństwa w atmosferze zgody, tymczasem scena polityczna może nie jest scena permanentnej wojny wszystkich ze wszystkimi, czy chociażby głównych partii ze sobą, ale jest sceną sporu o wspólne dobro i metody dochodzenia do niego. I tym sporom właśnie winno towarzyszyć poczucie bezpieczeństwa, aby koncepcje wspólnego dobra, drogi i ścieżki dochodzenia do niego mogły być przez obywateli omawiane i wybierane w sposób wolny i świadomy, bez strachu, przymusu, konieczności wyboru mniejszego zła itp. Autorzy zebranych w książce tekstów są politologami. Zajmują się bezpieczeństwem z punktu widzenia charakterystycznego dla nauk politycznych. Interesują ich polityczne aspekty bezpieczeństwa, znaczenie bezpieczeństwa dla polityki i polityczności, wpływu szeroko pojętej polityki na stan i poczucie bezpieczeństwa. W książce znajdziemy więc tekst poświęcony bezpieczeństwu w myśli T. Hobbesa (Łukasz Święcicki), ale także roli religii i tradycji dla poczucia bezpieczeństwa kulturowego (Jacek Bartyzel). Problematykę religii, tradycji i władzy jako narzędzi polityki bezpieczeństwa omawia Adam Wielomski. Bezpieczeństwem kulturowym zajmują się Konrad Hennig i Ryszard Polak. Eugeniusz Ponczek z kolei omawia rolę polityki historycznej, a tekst Maryli Fałdowskiej i szkic Lecha Wyszczelskiego pozwolą nam poznać znaczenie tajemnicy katyńskiej dla bezpieczeństwa ideologicznego PRL i „Anty-Katynia” dla kwestii bezpieczeństwa narodowego współczesnej Polski. O ekonomicznych aspektach bezpieczeństwa traktują teksty Marcina Jendrzejczaka, omawiającego prokapitalistyczną, antykomunistyczną i antysocjalistyczną myśl Michaela Novaka, oraz poświęcony agraryzmowi, neoagraryzmowi i ekohumanizmowi szkic Arkadiusza Indraszczyka. Prawnymi aspektami stanu wojennego i stanu wojny w polskim prawie ustrojowym zajmuje się Paweł Bała, a Joanna Rak analizuje typologie bezpieczeństwa na podstawie wystąpień sejmowych premierów III RP.

Najnowsza książka prof. Jacka Bartyzela odnosi się do zagadnienia trzech znanych pojęć wymienionych w tytule. Pytaniem jest również kwestia powinowactwa i związku tych pojęć. Często utożsamia się ze sobą dwa pierwsze pojęcia, a nawet używa się określenia prawicy skrajnej lub ekstremistycznej na opisanie nacjonalizmu. Przykładem takiego kardynalnego pomieszania pojęć jest określanie nazizmu mianem ruchu prawicowego czy skrajnie prawicowego, podczas gdy wywodzi się on z ideologii narodowego socjalizmu i tkwi korzeniami w lewicowym marksizmie. Niezwykle interesujące jest śledzenie za autorem wzajemnych relacji ideowych i politycznych między częścią ugrupowań i ruchów nacjonalistycznych a zwolennikami monarchii. Trzy tytułowe pojęcia pojawiają się często w dyskursie społecznym i politycznym, i już choćby z tego powodu wymagają doprecyzowania zakresów użycia. Jednym z tematów tej książki jest właśnie precyzacja treści i zakresów tytułowych pojęć. Autor przypomina więc podstawowe znaczenia danego pojęcia, jego powszechność oraz stopień zgodności konkretnego wariantu z jego istotą identyfikowaną przez analizę historyczno-semantyczną. W ten sposób „przypadkiem głównym” prawicy, jako pojęcia zrodzonego w ogniu konfrontacji Rewolucji z Kontrrewolucją, staje się kontrrewolucyjna prawica tradycjonalistyczna; „przypadkiem głównym” nacjonalizmu – osiągający najwyższy poziom teoretyzacji „nacjonalizm integralny” Action Française i pokrewnych jej kierunków, jak portugalski Integralismo Lusitano; a „przypadkiem głównym” monarchizmu – legitymizm syntetyzujący w sobie ujęcia polityczne, jurydyczne, filozoficzne i teologiczne typowe dla tej opcji.

Podstawą ich działania, politycznej aktywności był i jest kwadrylemat: Dios, Patria, Fueros, Rey. Byli i są wierni Bogu, Ojczyźnie, Prawom i Wolnościom Realnym, Królowi. Tylko podkreślanie roli króla, legitymizmu i legalizmu jako zagadnień związanych z panowaniem królewskim, z prawowitością władzy królewskiej odróżnia ich od klasycznych republikanów typu Cycerona. Osoba króla, legitymującego się "starożytnym" prawem do tronu, a właściwie - w ich rozumieniu - pochodzeniem swego urzędu i władzy od Boga, jest dla nich osobowym zwornikiem i zarazem gwarantem suwerenności Ojczyzny, obrony Ojczyzny i niezbywalnych praw jednostki ludzkiej. Historia ich myśli i ruchu, historia sporów intelektualnych i wojen, jakie prowadzili na przestrzeni ostatnich prawie 200 lat, jest tematem tej książki. Publikacja ta jest zarazem swoistym kalendarium, w którym niezwykle skrupulatnie zapisano historię oporu tradycji wobec rewolucji, wierności Bogu zderzonej z wiarołomstwem nawet wobec człowieka. Czytelnika Polskiego zainteresuje niewątpliwie i pobudzi do refleksji kwestia pewnej odmienności losów dwóch - nie tak dawno jeszcze - arcy-katolickich narodów Europy: hiszpańskiego, któremu też poświęcona jest ta książka, i polskiemu. Wydaje się, że narracja autora pozwala zrozumieć polskiemu czytelnikowi, dlaczego dla karlistów, tradycjonalistów hiszpańskich tak ważny był król, podczas gdy w tradycyjnej Polsce raczej prawo do uczestniczenia w jego elekcji; dlaczego dla Hiszpanów wiara katolicka i wierność jej była i jest zasadniczym powodem usprawiedliwiającym oddanie życia, a dlaczego w przypadku niegdysiejszych Polaków wiara była mniej istotna niż wolność Ojczyzny; dlaczego wreszcie obie te nacje zarówno ceniły sobie i były oddać życie w obronie realnych wolności i swobód broniąc ich przede wszystkim przed uroszczeniami własnej władzy - króla z urodzenia lub z wyboru. Obcując z niniejszym dziełem, jak pisał profesor Jan Kieniewicz w swej recenzji: ...mamy do czynienia z wybitną monografią przygotowaną przez znawcę europejskich nurtów zachowawczych. [Jest to] doskonałe wprowadzenie do hiszpańskiej myśli zachowawczej, ujętej na tle europejskim. Wynika to nie tylko z erudycji autora, ale także z precyzji jego myślenia. Na świetnie dobranych przykładach pokazuje istotę postawy zachowawczej i dowodzi jej znaczenia w panoramie hiszpańskiej myśli politycznej. Szereg ważnych zjawisk z dziejów Hiszpanii zyskuje w ujęciu autora nowe i bardzo ciekawie zaprezentowane ujęcie. (…)Są jednak poważne powody, by monografię Jacka Bartyzela przedstawić (…) czytelnikom polskim. (…) jego intencją było ukazanie karlizmu jako ruchu i doktryny na wskroś kontrrewolucyjnej. A to jest sprawa wymagająca wielkiej uwagi, ze względu na całkowicie odmienne doświadczenia polskie. Z perspektywy polskiego poznawania Hiszpanii bardzo istotne znaczenie ma także zwrócenie uwagi na tradycję las Espanas, czyli koncepcji przeciwstawnej nowoczesnemu nacjonalizmowi".

W tomie pierwszym Encyklopedii Politycznej, Czytelnik otrzymuje zestaw haseł opisujących główne kategorie myśli politycznej: pojęcia, doktryny i formy ustroju. Przyjmując za oczywiście wyróżnione pojęcie polityka, w pierwszym rzędzie dano tu hasła opisujące podstawowe typy refleksji politycznej oraz działy (dyscypliny i subdyscypliny) nauki o polityce, jak: filozofia polityki, etyka polityczna, geopolityka, historia doktryn politycznych, metapolityka, politologia, socjologia polityki, teologia polityczna i teoria polityki. Ważkim uzupełnieniem w tej mierze jest grupa pojęć związanych z bliźniaczym dla filozofii polityki działem filozofii prawa (pozytywizm prawniczy, prawa człowieka, prawo, prawo naturalne). Obszerną grupę haseł stanowią typy ustrojów politycznych, jak: cesarstwo, demokracja, dyktatura, monarchia, politeja, republika, rząd mieszany, teokracja, tyrania, również tych, które równolegle mają sens socjologiczny (arystokracja, feudalizm, ochlokracja, oligarchia, plutokracja) albo ideologiczny.

Z formalnego punktu widzenia sinarquismo istnieje - pod nazwą Unión Nacional Sinarquista (Narodowy Związek Synarchistyczny) - od 23 V 1937 roku, jednakże jego korzenie, tkwiące w podziemnej organizacji pod nazwą Legion(es) , a następnie La Base, są o co najmniej pięć lat starsze. UNS został założony w szczególnie dramatycznym okresie historii Meksyku, kiedy to - po upadku powstania ludowego, zwanego cristiadą, oraz wejściu w fazę szczytową procesu instytucjonalizacji Rewolucji Meksykańskiej - Kościół katolicki w tym kraju, już faktycznie zdelegalizowany wskutek drakońskich przepisów konstytucji z 1917 roku oraz wydanych w latach 20. rozporządzeń wykonawczych, znalazł się na krawędzi instytucjonalnej zagłady. Utworzony w ścisłym porozumieniu z hierarchią kościelną i przez nią kontrolowany, synarchizm był pomyślany jako droga wyjścia meksykańskiego katolicyzmu z tego katastrofalnego położenia. Przyjęta przez synarchizm formuła obywatelskiego ruchu społecznego, manifestującego publicznie swoje żarliwie katolickie przekonania, przesiąknięta była mistyką społeczną, ""apokaliptycznym"" mesjanizmem i gotowością do męczeńskiej ofiary z życia. W szczytowej fazie rozwoju ruchu, tj. w latach 1940-1942, pod kierownictwem charyzmatycznego Salvadora Abascala Infante (1910-2000), umundurowane, zdyscyplinowane i fanatyczne wręcz kadry UNS - czujące się ""Milicją Ducha"" prowadzącą ""świętą wojnę"" z komunizmem i judeomasonerią - sięgnęły, według niektórych szacunków, ponad pół miliona członków.

Spierania się z takimi postaciami, jak Aleksander Hall, Robert Gwiazdowski, Janusz Zabłocki, Janusz Korwin-Mikke, Andrzej Maśnica, Tomasz Gabiś, o.Ludwik Wiśniewski, Marek Jurek, Paweł Milcarek, ks, Rafał Trytek, Tadeusz Matuszkiewicz, Jan Elgengard czy Adam Wielomski, to umysłowa przyjemność i wielki pożytek dla mnie samego, bo bez wątpnienia i sam nauczyłem się wiele od swoich adwersarzy, i oni zmusili mnie do pełniejszego wyartykułowania własnych intuicji. Rzecz jasna, w niektórych wypadkach czułem się zmuszony reagować na zwykłą ignorancję, umysłową ciasnotę czy zdecydowany brak dobrej woli. Nie ma tu potrzeby wskazywać tu nikogo palcem, uważny czytelnik z pewnością sam dostrzeże o kim mowa.

W zakresie przedmiotowym, w niniejszym tomie znajdują się - by ująć rzecz najzwięźlej - hasła biogramy odpowiednio wyselekcjonowanych, następujących postaci: patriarchów, sędziów, królów, kapłanów i proroków biblijnych oraz interpretatorów Prawa mędrców egipskich, założyciela zoroastryzmu oraz twórców indyjskich i chińskich systemów religijno-filozoficznych...