Michnik Adam

W książce zostały zebrane teksty Adama Michnika publikowane na przestrzeni ponad 40 lat na łamach m. in. „Gazety Wyborczej”, „Zeszytów Literackich”, „Przeglądu Filozoficzno-Literackiego” lub jako wstępy i posłowia do książek innych autorów, bądź też powstałe na potrzeby okazjonalnych przemówień. Michnik odwołuje się do dorobku wybitnych intelektualistów i ludzi pióra: od św. Tomasza z Akwinu, przez Ionesco, Ciorana, Havla, po Słonimskiego, Czapskiego, czy Geremka, raz polemizując, innym razem wchodząc z nimi w dialog. Błyskotliwie analizuje wpływ Hitlera, Stalina, czy Benedykta XVI na bieg historii, kształtowanie się systemów wartości przez nich reprezentowanych i ich oddziaływanie na jednostki i społeczeństwa. Dywagując na najbardziej ważkie tematy: moralności, rewolucji, zdrady, odpowiedzialności, liberalizmu, chrześcijaństwa czy literatury przygląda się Michnik człowieczeństwu w najróżniejszych wymiarach, lecz zawsze w kontekście rzucających cień na wolność człowieka totalizmów.

Wznowienie od dawna nieobecnej na rynku książki z 1995 roku, w której Jacek Żakowski rozmawia z ks. Józefem Tischnerem, filozofem i autorem „Etyki Solidarności”, i redaktorem naczelnym „Gazety Wyborczej” Adamem Michnikiem. Obaj rozmówcy Żakowskiego opowiadają swoje biografie i przedstawiają skrajnie różne środowiska, z których się wywodzą, ale też próbują zrozumieć siebie nawzajem i współczesny świat. Okazuje się, że naczelnemu filozofowi Kościoła katolickiego, góralowi z Sądecczyzny, nie jest wcale daleko do naczelnej postaci antykomunistycznej lewicy laickiej. Obecne wydanie jest wzbogacone o niepublikowaną wcześniej rozmowę Żakowskiego i Michnika.

„Z dziejów honoru w Polsce” to wybór dzieł publicystów, filozofów i pisarzy XX w. bardzo celnie skomentowany przez autora. Są tam: Kula, Elzenberg, Malewska, Kott, Szczepański, Herling-Grudziński. Piszą o tym, jak się odnaleźć w nowym, niewspaniałym świecie. Jak po przegranej nie czuć się pokonanym, jak ochronić kulturę i siebie przed barbarzyńcami, jak zachować twarz. Ostatnia część eseju to wybór poezji Herberta, Miłosza, Norwida. Poeci i autor wyboru mówią o „tajemnicy ludzkiej godności, o spokoju w desperacji, nadziei w beznadziejności, o dumie potrzebnej i dumie niepotrzebnej, o pogardzie dla procederu szpiclów i katów, o geście solidarności z poniżonym i bitym". I o tym, że pociechy spodziewać się nie należy, a jedyną nagrodą będzie świadomość, że było się wiernym. O tym jest ta książka. Dramatyczne powojenne dylematy polskich intelektualistów wobec stalinizmu, pogodzenie się z historią, ugoda, opór, uwiedzenie komunizmem. Te pytania Adam cały czas stawia też sobie. Pisze przecież tę książkę w więzieniu… a wystarczyłoby kilka słów i mógłby się znaleźć na wolności. Czytałem tę książkę w Paryżu w 1985 roku ze ściśniętą krtanią. Seweryn Blumsztajn W czasach, gdy władze Rzeczypospolitej zamierzają każdemu obywatelowi wpisać do paszportu słowa: „Bóg, honor, ojczyzna”, warto przypomnieć, co Adam Michnik za komuny pisał o honorze. Karol Modzelewski Wydanie wznowione zawierające aneks – trzy szkice z „Wyznań nawróconego dysydenta” wydanych w 2003 r. nakładem wydawnictwa Zeszyty Literackie.

W cieniu Kremla spotykają się ikona polskiej opozycji i krytyk Putina nr 1. Czy metody polskiej opozycji czasów PRL-u uda się zastosować w putinowskiej Rosji? Na jakich warunkach można próbować porozumieć się z autorytarną władzą? Czy polska transformacja to również droga dla Rosjan? Jakie miejsce powinna zająć Rosja w Europie? Jak rozwiązać konflikt z Ukrainą? Czy lustracja jest niezbędna do zapewnienia społecznego pokoju? Adam Michnik, jeden z filarów antykomunistycznej opozycji w Polsce a dziś redaktor naczelny „Gazety Wyborczej” spotkał się z Moskwie z Aleksiejem Nawalnym, bezkompromisowym bojownikiem przeciwko korupcji i najważniejszą dziś postacią antyputinowskiej opozycji. Ich wspólna książka jest zapisem fascynujących rozmów o najważniejszych konfliktach, które rozrywają współczesną Rosję i świat.

Nadzieja może być oderwanym od rzeczywistości pobożnym życzeniem albo racjonalnym założeniem, że postulowane przemiany mieszczą się w granicach tego, co możliwe. Nadzieja idąca w parze z przekonaniem, że przez świadomą swego celu działalność możemy wpływać na bieg wypadków, jest generatorem wszelkiej pracy ideowo społecznej i związanych z nią poświęceń.

Eseje zawarte w tej książce - pisane językiem żywym, zaangażowanym - to ważne świadectwo współczesnej Rosji. Rosji Władimira Putina i - czy chce tego, czy nie - Michaiła Chodorkowskiego."" Andrzej Brzeziecki, redaktor naczelny ""Nowej Europy Wschodniej"" ""Nie wiem, jaka przyszłość czeka Rosję [.]. Jako niepoprawny antysowiecki rusofil - jestem optymistą. [.] Rosję czeka ciernista droga do demokracji, tak jak ciernistą drogę przebyły zachodnie demokracje. [.] Chodorkowski jest jednym z tych ludzi, którzy zmieniają świat, miast przystosowywać się do niego. Dlatego jestem pewien, że Chodorkowski należy już dziś do najwybitniejszych postaci w całej rosyjskiej historii. Szczęśliwy jest naród, który ma takich ludzi w swoim panteonie."" Adam Michnik, redaktor naczelny ""Gazety Wyborczej

(...) PAN Rywin zadzwonił do mnie. Mnie nie było. Odtelefonowałem. Rywin mi powiedział, że czeka na odpowiedź na swoją propozycję. Zaprosiłem go i w moim gabinecie redakcyjnym rozmowę z panem Lwem Rywinem nagrałem na ukryty magnetofon. (...)wysoki polityk SLD w wypowiedzi dla prasy uznał, że rozmowa zarejestrowana między mną a Lwem Rywinem była, jak to on określił, rozmową naganną, a nie przestępstwem. Cóż to znaczy?

Na tom „Takie czasy..." składają się teksty Adama Michnika publikowane w czasopismach „Kultura" („Analiza i perspektywy", 1983; „Grudniowe rekolekcje", 1984) i „Krytyka" („Luźne kartki", 1985) oraz w „Gazecie Wyborczej" w latach 1991-2008. Część pt. „Takie czasy... Rzecz o kompromisie" została przygotowana na podstawie edycji wydawnictwa „Aneks", Londyn 1985.

Dla mnie, Panie Generale, więzienie nie jest żadną szczególnie dotkliwą karą. Tamtej grudniowej nocy to nie ja zostałem proskrybowany, to wolność; to nie ja dziś jestem więziony, to Polska. Dla mnie, Panie Generale, karą byłoby, gdybym musiał na Pańskie polecenie szpiclować, machać pałką, strzelać do robotników, przesłuchiwać uwięzionych i wydawać haniebne wyroki skazujące. Szczęśliwy jestem, że znalazłem się po właściwej stronie: wśród ofiar, a nie wśród oprawców.

Jest to książka o naszych nadziejach, szansach i złudzeniach, o honorze i wierności. A także o własnym marzeniu, za którym - jak u Conrada - trzeba iść USQUE AD FINEM. Michnik poszukuje polskiego utraconego czasu. Jego ojczyzna to przestrzeń wolności zdobywana solidarnym wysiłkiem, o formule na tyle szerokiej, że jest w niej miejsce i ""na prawosławną cerkiew, i na katolicki kościół, i na protestancką kirchę, i na synagogę, i na meczet. I to wszystko razem jest dopiero Polską"". (...)

Cała filozofia Michnika streszcza się w tym jednym zdaniu: „Każdy akt oporu ocala jakąś sumę wolności, godności i prawdy. Ocala wartości, bez których żaden naród nie może egzystować". Nie jest to credo jednego człowieka, lecz całych zastępów: Sołżenicyna i Sacharowa, Hajka i Lipińskiego, Kisielewskiego, Kuronia czy Lipskiego i wielu innych. Credo wszystkich bojowników moralnego ruchu oporu. " Profil człowieka odważnego Jan Nowak-Jeziorański

"Michnik nie oszczędza tego środowiska (tzw. lewicy laickiej), z którego, jak pisze, sam wyrósł, i zdecydowanie odrzuca polityczny ateizm oraz antykościelny obskurantyzm lewicy. Pozycję wyjściową do ataku daje mu znakomite oczytanie w przedwojennych i powojennych wypowiedziach Kościoła oraz poszczególnych teologów (encyklika Mit brennender Sorge), ilustruje swą polemikę ważkimi cytatami z listów pasterskich Episkopatu Polski, zarówno w okresie stalinowskim, jak i w czasach późniejszych - enuncjacje te na pewno mało były znane ówczesnym zawodowym krytykom Kościoła." Fragment z przedmowy do książki autorstwa Stefana Kisielewskiego.