RAZUMOWSCY. Rodzina na carskim dworze 1730-1815.

Choć opowiedziana w tej książce historia brzmi jak bajka, wydarzyła się naprawdę: w latach trzydziestych XVIII wieku młody ukraiński pastuch, Aleksy Rozum, dzięki urodzie i pięknemu głosowi robi zawrotną karierę - trafia do Sankt Petersburga i zostaje faworytem, a później potajemnym małżonkiem carycy. Jego młodszy brat Kirył osiąga dzięki temu znaczne wpływy i wielkie bogactwo, z czasem stając się hetmanem Ukrainy, bratankowie zaś będą odgrywać wielką rolę w kształtowaniu rosyjskiej polityki wewnętrznej i zagranicznej. Lecz już w następnym pokoleniu ów potężny hrabiowski ród w Rosji zanika, a jego legendarne bogactwo przepada. Maria Razumovsky przedstawia fascynujące dzieje swoich przodków, sięgając do relacji świadków epoki, dokumentów historycznych i nowszych publikacji, zwłaszcza zaś do monumentalnego dzieła A.A. Wasilczykowa (który był jednym z prawnuków hetmana) pt. Siemiejstwo Razumowskich. Do powstania książki w wielkiej mierze przyczynił się również inny prawnuk hetmana, dziadek autorki, hrabia Camillo Razumowski von Wigstein, który przez całe życie zbierał obrazy, książki i pamiątki rodzinne. Reprodukowane tu obrazy pochodzą właśnie z cudem ocalałych wiedeńskich zbiorów hrabiego. Jak zastrzega autorka, książka nie rości sobie pretensji do przedstawiania wyważonego i kompletnego obrazu historycznych zdarzeń, lecz jest to możliwie jak najwierniej odtworzona kronika rodzinna. W tej rodzinnej historii można jednak prześledzić proces wyłaniania się warstwy rosyjskiego społeczeństwa, która przez dwieście lat - później już co prawda bez Razumowskich - przewodziła ogromnemu imperium, zapewniając krajowi postęp i pozycję w świecie. Po roku 1917 wypleniono ją w taki sposób, że w dzisiejszej Rosji niepodobna już sobie wyrobić pojęcia o jej znaczeniu.