Wydawnictwo Naukowe UAM

Monografia jest obszerną i zarazem nowatorską analizą dyskursu politycznego prowadzącego przez posłów polskiego Sejmu i niemieckiego Bundestagu, że szczególnym uwzględnieniem życzeń wypowiadanych przez parlamentarzystów w czasie obrad. Życzenia sa tu przez autorkę analizowane jako specyficzne akty mowy (zgodnie z teorią aktów mowy zaproponowaną przez badaczy anglosaskich: Austina i Searlea).

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu obchodzi w 2019 roku setną rocznicę powstania. Jubileusz ten stanowi okazję do przypomnienia historii starań wielu pokoleń Polaków o powołanie w tym mieście polskiej uczelni wyższej. Protokoły posiedzeń Senatu UP za okres 1919–1939, liczące łącznie ponad dwa tysiące stron rękopisów i maszynopisów, zgromadzone są w Archiwum UAM. Protokoły te dzielą się na 19 tomów, które odpowiadają kolejnym okresom akademickim. Planowana edycja źródłowa obejmować będzie łącznie trzy tomy. W pierwszym z nich znajdują się Protokoły posiedzeń Senatu UP od powołania Uniwersytetu do ukształtowania się podziału uczelni na pięć wydziałów, czyli lata 1919/1920–1924/1925. Dwa kolejne tomy obejmować będą pozostałe protokoły z lat 20. XX w., czyli okresu obowiązywania pierwszej ustawy o szkołach akademickich z 1920 r.16 oraz z lat 30. XX w., aż do wybuchu II wojny światowej, przedstawiające w większości działalność Uniwersytetu w oparciu o przepisy nowej ustawy o szkołach akademickich z dnia 15 III 1933 r. Publikowane w niniejszym tomie Protokoły posiedzeń Senatu z lat 1919–1925 stanowią cenny materiał źródłowy do badań nad najstarszym okresem w dziejach UP. Protokoły dokumentują między innymi proces tworzenia kolejnych wydziałów uniwersyteckich i ich przekształcania, aż po wypracowanie optymalnej struktury Uniwersytetu w 1925 r.

W monografii przedstawiono etapy rozwoju eseju o tematyce emancypacyjnej i feministycznej, uprawianego przez serbskie pisarki i intelektualistki w minionych dwóch stuleciach. Autorka w sposób diachroniczny analizuje pierwsze, skromne jeszcze, przykłady tego gatunku w XIX wieku, bada jego dojrzalsze formy po roku 1900, opisuje ewolucję w okresie międzywojennym aż do pełnych wirtuozerii utworów z przełomu XX i XXI stulecia. Studiami objęto dokonania kilku pokoleń eseistek: od Eustahiji Arsić, Milicy Stojadinović Srpkinji, Dragi Dejanović i Dragi Gavrilović, przez działalność Jelicy Belović-Bernadžikowskiej, Isidory Sekulić, Anicy Savić-Rebac, Kseniji Atanasijević, Julki Chlapec-Đorđević oraz Jeli Spiridonović-Savić, aż po piszące współcześnie – Svetlanę Slapšak i Brankę Arsić. „Mistrzynie myślenia” są pierwszą próbą przybliżenia dziejów eseju feministycznego (także w badaniach serbskich) jako ważnego ogniwa w procesie budowania kulturowej historii kobiet. Całości wywodu patronuje myśl Isidory Sekulić o izochimenach w literaturze, czyli liniach łączących podobne punkty na mapach życia literackiego i dyskretnie wiążących wszystko, co pokrewne i zależne w procesie literackim. Książka w przekonujący sposób pokazuje, że w minionych stuleciach esej stał się w Serbii istotnym instrumentem ekspresji wielu generacji kobiet, przyczyniając się do szerzenia idei emancypacyjnych i feministycznych.

Hermann Broch stwierdził, że literatura to niecierpliwość poznania, a pisarze próbują uchwycić wieloznaczną rzeczywistość w określony wzór, który pozwalałby uwierzyć, że jednak jesteśmy w stanie zrozumieć siebie i nasz świat. Wielu powie, że to niemożliwe. Takim niedowiarkom potrzeba dewizy kolejnego pisarza, Hermanna Hessego, który powtarzał, że aby dokonało się możliwe, trzeba ciągle próbować niemożliwego. Przecież tym literatura również jest: ćwiczeniami z niemożliwości. Zwłaszcza obecnie, kiedy jej kulturotwórcza rola gwałtownie traci na znaczeniu. Czy zatem źle się dzieje z literaturą? Niekoniecznie. Siedemnaście esejów, których tematem są najrozmaitsze zjawiska literackie XX i XXI wieku (m.in. twórczość E.A. Poego, R. Walsera, F. Kafki, H.P. Lovecrafta, Ph.K. Dicka, J.M. Coetzeego, J. Littella, K.O. Knausgarda, H. Murakamiego), przekonuje, że literatura w dalszym ciągu może pełnić rolę instytucji pedagogicznej. Że może być szkołą budowania świadomości, zwłaszcza w epoce, w której różne dziedziny życia, doświadczenia, wiedzy i nauki straciły ze sobą istotną łączność wskutek postępującej specjalizacji, nacjonalizmów, ideologii, wyznaniowości.

Prezentowany tom tekstów stanowi doskonałą egzemplifikację możliwości jakie pedagogika daje młodym naukowcom, ale też ich ogromnego potencjału w zakresie przyczyniania się do jej rozwoju. Teksty są zróżnicowane w swoje całości ale dają obraz pewnej intelektualnej wspólnoty, którą cechują jasno zdefiniowane cechy kognitywne i społeczne.

Stanisław Tarnowski odegrał wybitną rolę w zyciu kulturalnym Galicji w drugiej połowie XIX wieku i na początku XX wieku. Aktywny na wielu polach zajmował się eksponowane miejsca w galicyjskiej polityce, nauce i kulturze, piastując m.in. funkcje rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pozostawił po sobie obfity dorobek pisarski obejmujący publicystykę społeczno-polityczną, historiografię, historię i krytykę literatury. Ta książka traktuje o kilku dziedzinach twórczości hrabiego profesora, poświadczając nadzwyczajną aktywność intelektualną tego światłego konserwatysty.

Opracowanie zawiera opisy 47 doświadczeń z mechaniki, termodynamiki, elektryczności i magnetyzmu, drgań i fal oraz optyki, które zostały wybrane spośród doświadczeń wykonywanych w ramach Pracowni Podstaw Eksperymentu Fizycznego Wydziału Fizyki UAM. Stanowi kompendium wiedzy z zakresu prawidłowego postępowania podczas planowania i realizacji podstawowego eksperymentu fizycznego. Każde doświadczenie jest niezależne, a jego opis jest czteroczęściowy i zawiera: wprowadzenie (przedstawienie zagadnień niezbędnych do zrozumienia tematyki danego eksperymentu); pomiary (omówienie kolejnych etapów pomiarów wraz ze wzorami tabel); obliczenia (propozycja metod opracowania wyników pomiarów służących wyznaczeniu wartości mierzonych wielkości fizycznych wraz z ich niepewnościami pomiarowymi oraz wzorcowe tabele konieczne do obliczeń) i literaturę. Nowatorska forma dydaktyczna ułatwia zrozumienie badanego zjawiska fizycznego oraz dostarcza cennych informacji o sposobie prowadzenia pomiarów i analizie ich wyników. Skrypt nawiązuje też do znanego podręcznika Henryka Szydłowskiego „Pracownia fizyczna” tematami i sposobem przebiegu doświadczeń. Podręcznik przeznaczony jest dla studentów nauk przyrodniczych, w szczególności kierunków: fizyka, chemia, biologia i geologia oraz, dzięki przystępnej formie dydaktycznej, także uczniów szkół ponadpodstawowych.

Nie trzeba szeroko uzasadniać, że uwarunkowania ekspansji i konkurencyjności organizacji gospodarczych tkwią w otoczeniu makroekonomicznym oraz, dla działających na obszarze zjednoczonej Wspólnoty Europejskiej w środowisku regionalnym w rozumieniu regionu gospodarki światowej, jakim jest Unia Europejska. Dlatego Autorzy w przedstawionych tekstach podjęli próbę zdefiniowania oraz analizy międzynarodowej konkurencyjności gospodarki i regionu UE, a ponadto zaprezentowali determinanty i metody pomiarów konkurencyjności orz działania, których celem jest jej podniesienie. Analiza różnych obszarów oddziałujących na konkurencyjność i możliwości ekspansji organizacji gospodarczych.

Książka jest efektem projektu „Archiwum Badań nad Życiem Codziennym”, w ramach którego powstało internetowe archiwum gromadzące materiały z badań poświęconych życiu codziennemu w Polsce w ostatnich stu latach. Publikacja stanowi zapis tego, co było najważniejsze dla przedsięwzięcia: refleksję nad codziennością, nad tworzeniem archiwum i nad sposobami korzystania z niego. W pierwszej części opisano, w jaki sposób doszło do pojawienia się badań and codziennością w naszym kraju, jak rozwijały się one od PRL-u, jaki jest dzisiaj ich status oraz jaka może być ich przyszłość. W drugiej części przedstawiono, jak powstało i jak funkcjonuje ABnŻC oraz jakich informacji o polskich badaniach codzienności dostarcza już dzisiaj to ciągle powiększające się archiwum. Trzecia część prezentuje różne sposoby korzystania z Archiwum na podstawie umieszczonych tam materiałów, np. przedstawiających tematykę relacji między ludźmi a zwierzętami, czy emocji opisanych w pamiętnikach mieszkańców Ziem Zachodnich.

Dojrzała refleksja naukowa i życiowe doświadczenie prof. dr hab. Kazimierza Przyszczypkowskiego może być doskonałym impulsem do pogłębienia refleksji, tak nad podejmowaną przez niego problematyką ( co znalazło wyraz w jego publikacjach), jak i ostrogą, by tematy, które były dla Jubilata wiodącymi, stały się inspiracją do prowadzenia dalszych badań we wskazanych przezeń obszarach. Książka jubileuszowa stała się okazją do zaprezentowania, tak przez oddanych przyjaciół (tych z wieloletnim stażem i tych z młodego pokolenia), jak i przez uczniów, fragmentów swojego naukowego dorobku.

Dojrzała refleksja naukowa i życiowe doświadczenie prof. dr hab. Kazimierza Przyszczypkowskiego może być doskonałym impulsem do pogłębienia refleksji, tak nad podejmowaną przez niego problematyką ( co znalazło wyraz w jego publikacjach), jak i ostrogą, by tematy, które były dla Jubilata wiodącymi, stały się inspiracją do prowadzenia dalszych badań we wskazanych przezeń obszarach. Książka jubileuszowa stała się okazją do zaprezentowania, tak przez oddanych przyjaciół (tych z wieloletnim stażem i tych z młodego pokolenia), jak i przez uczniów, fragmentów swojego naukowego dorobku.

Praca poświęcona jest konstytucyjnej koncepcji aktu prawa wewnętrznego, tj. aktu prawa, o którym mowa w art. 93 Konstytucji RP z 1997 r. To ujęcie przedmiotu badań w szerszym kontekście piśmiennictwa prawniczego i judykatury sprawia, że autor odnosi się do aktu prawa wewnętrznego jako jedności prawa, myśli o prawie i praktyki stosowania prawa. Celem pracy jest "rekonstrukcja" koncepcji aktów prawa wewnętrznego, jaka wyraziła się w postanowieniach Konstytucji, głównie jej art. 93, lecz także widoczna w doktrynie prawa i orzecznictwa sądowym. Monografia uwzględnia w szerokim zakresie orzecznictwo organów sądowych, a także praktykę legislacyjną.

Księga XII Biblioteki Historycznej obejmuje lata 450-415 przed Chr.: złoty wiek Peryklesa i pierwszy etap wojny peloponeskiej. Był to okres największego triumfu Aten, hegemona Związku Morskiego (Delijskiego), niekwestionowanego zwycięzcy w trwającym pół wieku konflikcie z Persami (tzw. pokój Kaliasza z roku 449), a zarazem czas równowagi politycznej w relacjach ze Spartą i jej sojusznikami (Związek Peloponeski). Wyrazem tego był pokój wieczysty, zawarty ze Spartą w roku 446 na trzydzieści lat. Przetrwał on zaledwie do roku 431, do wybuchu fatalnego dla wszystkich w skutkach konfliktu, który znamy pod nazwą wojny peloponeskiej. W tej księdze Diodor przedstawia jej pierwszy etap, który nazywamy – od imienia króla spartańskiego Archidamosa – wojną archidamijską. Zakończył on się pokojem Nikiasza (421), który niestety okazał się tylko nieco dłuższym rozejmem. Pisarz kończy swą narrację na roku 415, na podjęciu przez Ateńczyków decyzji, która ostatecznie przesądziła o ich przegranej. Mowa oczywiście o wyprawie sycylijskiej. Jej przebieg to temat kolejnej księgi. Przyjmuje się, że w księdze XII Diodor podąża głównie za (niewiele zachowanym) przekazem Efora oraz za Timajosem; możliwe, że w przypadku wojny peloponeskiej korzystał z Tukidydesa. Niezależnie od oceny jego narracji, warto mieć na uwadze, że Diodor przekazuje nam szereg informacji niemających odpowiednika w innych źródłach (jak chociażby o tzw. pokoju Kaliasza), a przy tym jest to jedyna dla V wieku przed Chr. relacja ciągła. Tytuł, który nadaliśmy polskiemu przekładowi tej księgi, oddaje, jak sądzimy, istotę opisywanych przez Diodora dziesięcioleci. Pamiętajmy jednak, że pisarz nie ogranicza się tylko do konfliktu ateńsko-spartańskiego i terenu Grecji. Przedstawia szeroką panoramę wydarzeń na rozległym obszarze – od Sycylii i południowej Italii aż po Azję Mniejszą.

Relacje zachodzące pomiędzy człowiekiem a otaczającym go środowiskiem życia, przejawiające się m.in. w zachowaniach przestrzennych stanowią jeden z głównych tematów badawczych rozwijanych na gruncie geografii społecznej. Szczególną kategorią tych zachowań są przemieszczenia transgranicznych konsumentów, będące następstwem otwierania granic państwowych. W miastach położonych po obu stronach granicy, zwłaszcza gdy sąsiedzi różnią się znacznie pod względem gospodarczym i konsumpcyjnym, ważnym elementem codziennego życia są zakupy transgraniczne. Fakt ten nabiera jeszcze większego znaczenia, gdy dotyczy podzielonych miast granicznych, czyli takiej kategorii miast, które w przeszłości stanowiły jeden organizm miejski i bliskość obu części intensyfikuje zjawisko codziennych przemieszczeń, również w formie ruchu pieszego. Prezentowana książka zawiera charakterystykę zachowań przestrzennych konsumentów zachodzących pomiędzy parami podzielonych miast granicznych w polsko-niemieckim i polsko-czeskim obszarze przygranicznym, a w końcowym etapie przedstawia modele owych transgranicznych zachowań konsumenckich z punktu widzenia konsumenta polskiego, niemieckiego i czeskiego, dokonującego zakupów w placówkach handlowych zlokalizowanych po drugiej stronie granicy państwa.

Słownik terminów archeologicznych polsko-hiszpański i hiszpańsko-polski stanowi dwujęzyczny spis pojęć z zakresu archeologii pradziejowej, średniowiecznej i śródziemnomorskiej. Hasła zostały ułożone w porządku alfabetycznym i zaopatrzone są w kwalifikatory gramatyczne w obu wersjach językowych. Poza terminami stricte archeologicznymi, słownik uwzględnia także najważniejsze pojęcia z dziedzin współpracujących z archeologią. Jest to pierwsza praca tego typu zestawiająca terminy archeologiczne w językach polskim i hiszpańskim.

Celem książki jest próba odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób poprzez działania artystyczne dokonuje się specyficzny paradoks uobecnienia tego, co stanowi istotną wartość i jakość procesu mimetycznego jako formy doświadczania świata. Autorka przedstawia rozważania analityczno-interpretacyjne o dziełach sztuki operowej, dramatycznej i filmowej w kolejnych, mocno zróżnicowanych tematycznie szkicach, łącząc co najmniej kilka wątków i motywów przewodnich zagadki estetycznego odbioru, a także pytań o rolę oraz sens sztuki, rozpatrywanej w kontekście historycznym, jak i społeczno-kulturowym w odniesieniu do otaczającej rzeczywistości.

Polska transformacja ustrojowa, poprzedzona porozumieniami Okrągłego Stołu, była procesem bezprecedensowym. Jednym z najważniejszych elementów przeobrażania ustroju Polski po 1989 roku były rewolucyjne zmiany obowiązującego prawa, prawa ustanowionego w realiach ustroju niedemokratycznego. Celem książki jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, jaką rolę w procesie polskiej transformacji ustrojowej odegrał Trybunał Konstytucyjny. W pracy przedstawione zostały dotychczasowe ustalenia teoretyczne w zakresie wskazanej problematyki. Na tej podstawie sformułowana została definicja modelu instytucjonalnej legitymizacji systemu prawa. Ponadto, w rozprawie dokonano analizy reprezentatywnych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego wydanych w latach 1989-1997. W rezultacie przeprowadzonej analizy stwierdzono, że działalność orzecznicza Trybunału Konstytucyjnego w okresie transformacji ustrojowej stanowi egzemplifikację wyróżnionego modelu instytucjonalnej legitymizacji systemu prawa. Na tej podstawie autor formułuje wniosek, że działalność orzecznicza Trybunału Konstytucyjnego w okresie transformacji może być rozpatrywana jako specyficzny proces argumentacyjny, w którym sąd konstytucyjny komunikuje się ze społeczeństwem w określonym celu – aby wykazać, że nowy system prawa stanowi realizację potrzeb społecznych i zasługuje na aprobatę.

Książka stanowi próbę szerszego spojrzenia na wybrane aspekty struktury wyrażeń rzeczownikowych („fraz rzeczownikowych”) w języku polskim przez pryzmat danych językowych z zakresu różnych typów ekstrakcji z wewnątrz frazy rzeczownikowej (ang. extraction), jak również przesunięcia do peryferyjnych obszarów tej frazy przed rzeczownikiem (ang. fronting). Za punkt odniesienia Autor bierze liczne kontrowersje wokół Hipotezy Frazy Przedimkowej (ang. Determiner Phrase Hypothesis) autorstwa Abney (1987), a konkretnie jej uniwersalnego zastosowania, również do języków, które wydają się nie mieć kategorii przedimka (np. język polski). W toku analizy Autor stara się wykazać, iż język polski, pomimo braku kategorii gramatycznej, która ściśle odpowiadałaby np. angielskiemu rodzajnikowi (ang. article) posiada rozbudowaną strukturę funkcjonalną ponad frazą rzeczownikową, której nieodzownym i kluczowym elementem są projekcje związane z tzw. „Strukturą Informacyjną” (ang. Information Structure). Ta swoista „nadbudowa” rzeczownikowa przypomina w wielu istotnych kwestiach peryferyjną strukturę zdaniową, służącą za cel lub punkt przejściowy na drodze elementów przesuwających się z głębiej zanurzonych struktur zdania. W celach porównawczych Autor odwołuje się do licznych przykładów z języków słowiańskich, germańskich, romańskich, jak również języków spoza rodziny indoeuropejskiej.

Książka jest czwartym - z zaplanowanych czterech tomów „Dziejów Archidiecezji Poznańskiej” pod redakcją Józefa Dobosza. Niniejszy tom obejmuje XX i początki XXI wieku w z dziejów archidiecezji poznańskiej. Przeprowadzone studia nad zagadnieniami przemian politycznych gospodarczych i społecznych regionu dały możliwości rozpoznania różnych aspektów zmian, jakie zaszły na terenie Wielkopolski i archidiecezji poznańskiej od 1918 r. do dziś. Publikacja z pewnością wnosi nowe spojrzenie na historię nie tylko poznańskiej prowincji kościelnej ale i regionu.

Książka jest pierwszą w skali światowej monografią naukową poświęconą rekonstrukcji i interpretacji chińskiej filozofii historii od jej początków do końca XVIII wieku. Podważając dominujące przeświadczenie, iż filozofia historii jest wytworem jedynie kultury Zachodu, autor skrupulatnie analizuje koncepcje historiozoficzne ponad czterdziestu filozofów chińskich, którzy tworzyli przed kontaktem z ideami europejskimi. Dzieła większości z nich, spisane w klasycznym języku chińskim, nie zostały przełożone na żaden język zachodni. Unikatowy charakter wielu stanowisk wymagał także użycia nowych terminów filozoficznych, takich jak „prospektywizm”, „populizm historyczny” czy „spekulatywna filozofia historiografii”; znaczenie innych koncepcji, jak np. materializmu historycznego, uległo zaś rozszerzeniu. W charakterze interpretacyjnego klucza wykorzystano pojęcie holizmu, co prowadzi do ukazania całościowego charakteru refleksji nad dziejami i dziejopisarstwem w dawnym Państwie Środka. Książkę wzbogacają liczne wykresy, kolorowe ilustracje, indeks i obszerna bibliografia. Cytowane fragmenty niemal niedostępnej szerszemu gronu literatury źródłowej są przytoczone w przypisach. Jest to pozycja obowiązkowa dla wszystkich badaczy i pasjonatów nie tylko filozofii chińskiej, ale i filozofii historii oraz teorii historiografii.