Maria Czaplicka: Płeć, szamanizm, rasa

Ta antropologiczna biografia antropolożki, której droga życiowa i kariera naukowa nie ułożyły się według scenariusza sukcesu jest dziełem pionierskim, dającym się porównać chyba tylko z Siostrami Malinowskiego tej samej Autorki (2006). Grażyna Kubica, w świadomym wieloletnim zamierzeniu badawczym, zaszczepia na polskim gruncie osiągnięcia teoretyczne i doświadczenia wypracowane przez zachodnią historię antropologii, w tym nowatorską biografistykę antropologiczną. Jej biografia Marii Antoniny Czaplickiej (1884–1921) została ujęta w bardzo szerokim kontekście historycznym, społecznym i kulturowym, uwzględniającym zarówno historię antropologii w szerokim rozumieniu (historię idei, pojęć, instytucji, kluczowe postacie i ich dorobek), jak i złożoną problematykę emancypacji kobiet-naukowczyń, historię środowisk, w których funkcjonowała bohaterka (polskich, brytyjskich i rosyjskich), czy wreszcie historię polityczną. Jest to kontekstualizacja przemyślana i krytyczna, sproblematyzowana w sposób, który sprawia, że przedstawiona czytelnikowi biografia bohaterki jest daleka od tradycyjnej relacji o trajektorii czyjegoś życia; nabiera wymiaru uniwersalnego, porusza w czytelniku struny osobiste i unaocznia mu problemy jak najbardziej aktualne. Autorka bowiem stawia przywołanemu kontekstowi współczesne antropologiczne pytania. (...) Przez cały wywód towarzyszy czytelnikowi nieukrywana za kulisami osoba Autorki. Grażyna Kubica odsłania swoje „ja” jako badaczki: mówi o własnych motywacjach i celach, w tok narracji wplata opowieść o perypetiach badawczych, poszukiwaniach źródłowych, trudnościach warsztatowych; komentuje prace innych autorów na temat Czaplickiej i prostuje ich błędy. Owa prowadzona równolegle z opowieścią biograficzną ciągła krytyka źródeł, ściśle spleciona z osobistą perspektywą Autorki, to świadczące o mistrzostwie listy uwierzytelniejące antropolożki i historyczki antropologii. Z recenzji dr hab. Anny Engelking z Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk