Przekreślony początek

Ryszard Krynicki należy do grona najważniejszych i najbardziej wpływowych żyjących polskich poetów. Urodzony w 1943 w nazistowskim obozie pracy Lager Wimber w Austrii, od najmłodszych lat przebywał w sytuacji zagrożenia. W młodości towarzyszyło mu poczucie wyobcowania, w żadnym środowisku nie czuł się u siebie. Dorastał na ziemiach odzyskanych (wyzyskanych), uczył się w Gorzowie Wielkopolskim. Na studia przeniósł się do Poznania, studiował polonistykę na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. Tam też rozpoczęła się jego znajomość ze Stanisławem Barańczakiem. Należy do grupy poetów związanych z nurtem Nowej Fali. Poeta był związany z ruchem opozycyjnym w PRL-u, sygnatariusz Listu 59, współpracował z KOR-em. Krynicki jest autorem kilkunastu tomów poetyckich, a jego twórczość została wielokrotnie nagrodzona, w tym Nagrodą Fundacji im. Kościelskich czy Międzynarodową Nagrodą Literacką im. Zbigniewa Herberta. Współtworzył wydawnictwo a5, które specjalizuje się w wydawaniu tomików poezji. Tłumaczy z języka niemieckiego, przełożył utwory m.in. Bertolda Brechta, Gotfrieda Benna, Paula Celana, Reinera Kunze.

Przekreślony początek stanowi zbiór wierszy z lat 1965 – 2010, początkowo wydany w siedemdziesiątą rocznicę urodzin poety, doczekał się nowego wydania, na które składa się 26 utworów. Wybór to niewielki, ale gdy wziąć pod uwagę styl Krynickiego można uznać, że mniej znaczy więcej. Autor Pędu pogoni, pędu ucieczki przeszedł długą drogę od pierwszego tomu, w którym nie brakowało słów. Z każdą kolejną książką wersy były coraz krótsze, słowa ważyły więcej, a poeta zbliżał się granicy milczenia. Zresztą cisza i milczenie także są obecne w twórczości Krynickiego, grają tam bardzo ważną rolę, podobnie jak zmiana, ponieważ poeta często wraca do swoich starych wierszy i przerabia je, tnie i zszywa na nowo. Milczenie towarzyszyło poecie od najmłodszych lat, kiedy był trzymany na dystans przez rówieśników jako ktoś obcy; doświadczenie ciszy i samotności pozostawiło ślad.



Wiatr unosi strzępki
niewyraźnie zapisanej kartki:
zapomniane słowo? sen?
moje nieme ty?

drży na końcu języka.

Interesujący mnie zbiór jest niezwykłą podróżą po poezji Ryszarda Krynickiego, dzięki czemu czytelnicy mają szansę przyjrzeć się zmianie, jaka zachodziła w języku poety. Znajdziemy tu ślady Zbigniewa Herberta, którego twórczość ma duży wpływ na autora Kamienia, szronu, a także Paula Celana, którego wiele wierszy zostało przełożonych na język polski za sprawą Krynickiego. Podczas lektury wyczuwa się niepewność wersów, niezwykle przejmującą, bo zamierzoną. Powracają w kolejnych wierszach słowa „nicość”, „pustka”, „sen”; odsyłają nas do symboliki śmierci, nieuchronnie nadchodzącego końca. Choć jednym z autorytetów autora Przekreślonego początku jest Herbert, to sam poeta nie moralizuje w swej twórczości na podobieństwo Pana Cogito. Z wierszy Krynickiego wypływa nienachalna mądrość, dająca czytelnikowi poczucie obcowania z mistrzem. Przekreślony początek stanowi świetną propozycję zarówno dla tych, którzy nie poznali jeszcze twórczości Ryszarda Krynickiego, jak i tych, którzy powracają do wierszy „milczącego” poety.