Cudowny lek. Robert Koch, Ludwik Pasteur i prątki gruźlicy

Cudowny lek – Thomas Goetz

Thomas Goetz

Koch i Pasteur

Thomas Goetz opisuje fascynującą walkę z najgroźniejszą chorobą XIX wieku – gruźlicą. Realistycznie opisuje wiedzę medyczną dziewiętnastego stulecia – błędy i zabobony, które bardziej szkodziły niż leczyły. W salach szpitalnych pojawiali się jednak ludzie, którzy wyprzedzali swoją epokę. Byli nimi Niemiec Robert Koch i Francuz Ludwik Pasteur. Ich pracę obserwowała młody lekarz z Anglii, Artur Conan Doyle (zanim napisał książki o Sherlocku Holmesie).

W 1890 r. pojawiły się plotki, że Robert Koch odkrył cudowny lek na gruźlicę. Do Berlina zaczęły ściągać tłumy chorych. Liczyli, że uda się uzdrowić podstępną chorobę, która powodowała 25% wszystkich zgonów. Sami lakrze byli sceptycznie nastawieni do nowinek Kocha, ponieważ istniało wiele nieskutkujących preparatów przeciwko suchotom i ogłaszanie kolejnego uznawali wręcz za nieetyczne.

Fragment książki

Nasza opowieść rozpoczyna się w sierpniu 1891 roku, gdy w Berlinie skrzyżowały się drogi dwóch ludzi nauki. Spotkanie to miało nie tylko zmienić koleje ich życia, lecz również zapoczątkować zmianę kierunku rozwoju kilku dyscyplin badawczych.

Pierwszym z nich był Robert Koch, lekarz, z zamiłowania bakteriolog. Choć dziś jego nazwisko jest mało znane poza ojczystymi Niemcami lub uniwersyteckimi wydziałami mikrobiologii, w swoim czasie był najsłynniejszym naukowcem na świecie. Z determinacją graniczącą z bezwzględnym przekonaniem o własnej nieomylności poszukiwał dowodów na to, że wiele chorób powodują zarazki, które można wyodrębnić i zidentyfikować. Przekleństwem Kocha miał się stać prątek gruźlicy – jego największe odkrycie i zarazem przyczyna tragicznej w skutkach kompromitacji.

Zrządzeniem losu do zguby Kocha przyczynił się inny lekarz – Arthur Conan Doyle. Tego drugiego znamy dziś jako twórcę postaci Sherlocka Holmesa, lecz jego zatarg z Kochem miał miejsce, gdy jeszcze praktykował jako lekarz w Anglii, a literaturą parał się tylko dla rozrywki. Podobnie jak Koch, Conan Doyle postrzegał świat przez pryzmat nauki, która wywarła przemożny wpływ nie tylko na jego karierę lekarską, lecz także na jego opowiadania. Bez przesady można stwierdzić, że gdyby nie Robert Koch i wyprawa do Berlina, nasza kultura byłaby uboższa o Sherlocka Holmesa.

Przez wiele lat historia Roberta Kocha i Arthura Conana Doyle’a zasługiwała w najlepszym razie na miano ciekawostki, zrządzenia losu, dzięki któremu na chwilę splotły się dwie jakże odmienne biografie. Ale w rzeczywistości ich współpraca, mimo że nieświadoma, wpłynęła na bieg historii. Kocha i Conana Doyle’a łączyło coś więcej niż tylko przypadek, obydwaj bowiem byli świadkami przejścia od dziewiętnastowiecznych pijawek i tranu do dwudziestowiecznych mikroskopów i antybiotyków. Chociaż okoliczności sprawiły, że znaleźli się po dwóch różnych stronach barykady, obecnie historycy mogą uznać ich za towarzyszy broni reprezentujących naukę, procedury, dociekania i twarde dane w walce z zabobonem, pośpiechem, domysłami i dogmatami. To, czego Koch dokonał w laboratorium, Conan Doyle osiągnął w swoich dziełach literackich. To, co Koch udowodnił nauce, Conan Doyle dowiódł społeczeństwu. A na koniec obydwu do zguby przywiodła gruźlica.