Potęga Husarii. Lubieszów 1577

Bitwę pod Lubieszowem (obecnie Lubiszewo Tczewskie) wymienia się zazwyczaj jednym tchem z takimi zwycięstwami wojsk polskich jak bitwy: Byczyną 1588 r., Kircholmem 1605 r., Kłuszynem 1610 r., czy Chocimiem 1621 r. Miałaby ona w tym układzie otwierać pewien okres w dziejach wojskowości polskiej – okres dominacji i wielkich czynów oręża polskiego, których źródła tkwiły w reformach Stefana Batorego. Czy bitwa pod Lubieszowem zasługuje na tak szczególną pozycję? Niewątpliwie tak. Z jednej strony pokonanie w otwartym polu pięciokrotnie liczniejszego przeciwnika z pewnością zasługuje na wpisanie tej bitwy do panteonu najświetniejszych zwycięstw polskich. Z drugiej zaś strony była to pierwsza znacząca bitwa, w której brały udział po części już zreformowane wojska polskie. [...] Jak się przekonamy, o wyniku bitwy zadecydowało wiele różnorodnych czynników. Opisując bitwę wygraną przez Polaków, jej rezultat tłumaczy się wysoką jakością polskiej armii. Kiedy strona polska bitwę przegrywa, przyczyn porażki automatycznie doszukuje się w tym, że to przeciwnik dysponował armią wyższej jakości. Przy czym przez jakość należy tu rozumieć tak strukturę armii, jej wyposażenie, jak i metody walki stosowane przez żołnierzy. Pisząc tę książkę, chciałem pokazać całą złożoność zjawiska, jakim jest starcie dwóch wojsk. Chciałem pokazać, jak wiele zależało od czynników, na które często nie zwraca się uwagi. Jak z pozoru niewielkie zaniedbanie może prowadzić do katastrofalnych rezultatów. Ujawniam źródła pewnych decyzji i ich wpływ na losy bitwy. Wszechstronnie analizuję okoliczności niemal każdego posunięcia wrogich sobie armii. A to wszystko po to, aby pokazać, jak wiele traci się, zawężając rozważania o przyczynach zwycięstwa tej czy innej strony, tylko do refleksji nad jakością wojsk biorących udział w bitwie. Radosław Sikora – doktor nauk historycznych, ekspert do spraw husarii, autor książek i publikacji z zakresu staropolskiej wojskowości i kawalerii.