Walka o Śląsk Cieszyński w r. 1919

Przedstawiona niżej praca gen. Franciszka Latinika – pomimo upływu czasu – posiada szczególny walor; jest w dalszej mierze podstawowym źródłem wiedzy o wydarzeniach odradzającej się po latach niewoli Polski – jednak tu w kontekście walki o granicę południowo-zachodnią. Wojna polsko-czechosłowacka – bo o niej mowa – jest najmniej znanym epizodem szerszego tła walk niepodległościowych, i choć nie miała tak dramatycznego przebiegu, jak równolegle trwająca wojna polsko-bolszewicka, to przecież jej konsekwencje i rodzące się stąd napięcia były odczuwalne przez całe dwudziestolecie międzywojenne, a nawet później, już po II wojnie światowej. Opis tych zmagań wyszedł spod pióra nie tylko ich uczestnika, ale w jakimś sensie demiurga polskiej obrony, która ze względu na ubóstwo środków, jak i nielicznych jednostek wojskowych nadrobiona została męstwem i determinacją... (ze Wstępu prof. Mariana Małeckiego) Franciszek Ksawery Latinik (ur. 17 VII 1864 w Tarnowie, zm. 29 VIII 1949 w Krakowie) – pułkownik piechoty cesarskiej i królewskiej Armii, generał dywizji Wojska Polskiego. Służbę rozpoczął w armii austro-węgierskiej. Ukończył studia w Akademii Sztabu Generalnego w Wiedniu. Po wybuchu I wojny światowej dowodził 100. pułkiem piechoty Austro-Węgier, z którym wziął udział w bitwie pod Gorlicami w maju 1915. Później walczył na froncie rumuńskim i włoskim m.in. w bitwach nad Isonzo i pod Caporetto. Od 2 XI 1918 służył w Wojsku Polskim. W styczniu 1919 dowodził obroną Śląska Cieszyńskiego przed ofensywą czeską. Od lutego do sierpnia 1920 był wojskowym przedstawicielem rządu polskiego w sporze o Śląsk Cieszyński. W czasie bitwy warszawskiej w sierpniu 1920 roku był wojskowym gubernatorem stolicy oraz dowódcą I Armii Frontu Północnego. W 1921 roku objął dowództwo Okręgu Korpusu nr X w Przemyślu. W 1925, po konflikcie z piłsudczykami, przeszedł w stan spoczynku.