Egzekucje publiczne w okupowanej Warszawie. Ujęcie performatywne

Egzekucje należały w okupowanej Warszawie do codzienności. Większość z nich Niemcy wykonywali w ukryciu. Jednakże w październiku 1943 roku na ulicach miasta rozpoczęła się seria masowych egzekucji publicznych, trwająca aż do lutego kolejnego roku. Dziesiątki ulic, w tym Aleje Ujazdowskie, Aleje Jerozolimskie i ulica Marszałkowska, stały się miejscem masowych zbrodni na bezbronnych ofiarach.

Paweł Mrowiński nie tylko przypomina te wstrząsające przykłady niemieckiego terroru, lecz także zwraca uwagę na to, że by silniej oddziaływać na społeczeństwo polskie Niemcy poszczególne elementy egzekucji reżyserowali w taki sposób, aby osiągnąć efekt swoistej teatralizacji. Przemieniając je w przerażające spektakle, zamierzali zniechęcić Polaków do oporu i wspierania Polskiego Państwa Podziemnego. Analizując tę kwestię, autor czerpie z dorobku zarówno nauk historycznych, jak i teatrologii oraz studiów performatywnych.

Przypominając codzienny terror niemiecki, z którym mierzyli się mieszkańcy Warszawy, zachęca nas do spojrzenia na niego z nowej perspektywy i umieszczenia go w szerszym kontekście dziejów publicznych egzekucji. Mrowiński nie poprzestaje na analizie samych zbrodni, ale zwraca także uwagę na reakcje społeczeństwa i podziemia. Przygląda się również pamięci indywidualnej i zbiorowej o nich.

Autor zaproponował nowatorskie, a przede wszystkim bardzo wnikliwe i zarazem interdyscyplinarne spojrzenie na egzekucje publiczne przeprowadzane w Warszawie.

dr hab. Sebastian Piątkowski