Ocaleni z Drohobycza

Drohobycz to miasteczko w zachodniej Ukrainie w obwodzie lwowskim nad rzeką Tyśmienicą w Beskidach Brzeżnych. Obecnie. Jednak w swojej historii należało w dużej mierze do naszego kraju. Wybuch drugiej wojny światowej zmienił wszystko. Tuż przed 1 września 1939 roku mieszkało tutaj 39 tysięcy mieszkańców. Byli tu Polacy, Ukraińcy, Żydzi oraz pomniejsze narodowości. Ważną informacją w kontekście książki jest również ta, że w roku 1404 pojawili się tu pierwsi Żydzi.

Z dużym zainteresowaniem sięgnąłem, jak się okaże, bardzo trudną ze względu na wydarzenia związane z Holokaustem, opowieść pani Katarzyny Skopiec. Autorka jest wnuczką państwa Jarosławy (Sławy) i Izydora Wołosiańskich, którzy są głównymi bohaterami poruszającej tragedii, jaka rozegrała się tutaj w czasach wojny. Sugestywna jest okładka, na której widzimy fragment zniszczonego działaniami wojennymi, miasta, a dodatkowo na tym tle widać rodziny Tepperów i Wołosiańskich, którzy już po przesiedleniu po wojnie spacerują po Wrocławiu (patrz str. 135).

Książka pani Katarzyny to zapiski ludzi, którzy znaleźli się w bardzo trudnej sytuacji, podczas okupacji niemieckiej. Niemcy zerwali ustalenia ze Stalinem i zaatakowali sprzymierzeńca, z którym zawarli umowę zwaną Paktem Ribbentrop–Mołotow z dnia 23 sierpnia 1939 roku. Zaatakowali Związek Radziecki i wkroczyli na tereny wschodnie, w tym Drohobycz. Zaczął się najgorszy w dziejach ludzkości czas dla mieszkańców żydowskiego pochodzenia...

Poznajemy bohaterskie czyny Wołosiańskich, którzy w piwnicy swojego domu zaczęli ukrywać Żydów. Ta odwaga pozwoliła uratować 39 osób od śmierci. Zobaczymy ten heroizm i poświęcenie, na jaki się zdobyli, choć sami twierdzili, że nie było to czymś wyjątkowym. Oni czynili to, bo uważali, że tak trzeba czynić! Dali nadzieję innym na przetrwanie i wierzyli, że wyzwolenie wkrótce nadejdzie.

Pamiętniki, archiwalne zdjęcia, faksymilia dokumentów dają obraz tego, co wydarzyło się w tamtych czasach. To też historie pisane dalej, po traumatycznych czasach drugiej wojny światowej. Holokaust, Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata, Palestyna, Izrael — o tym przeczytacie w tej książce, pokazującej piekło, jakie przeżywali Żydzi w tym okrutnym dla nich czasie. Czasie, w którym "ludzie ludziom zgotowali ten los".

Nie sposób znaleźć słowa, by opisać poruszający dokument stworzony przez panią Katarzynę Skopiec. Pamiętajmy, że wkrótce minie 100 lat od wybuchu piekła na ziemi, jakie przygotował dla całego globu Adolf Hitler. Ten dokument powinien przetrwać (jak i wiele innych) przez wiele, wiele lat dla potomnych.