„Internirung”

Od kilku lat - dzięki publikacji biogramów 46 200 internowanych, aresztowanych i deportowanych do ZSRS Górnoślązaków – wiemy już „kto”. Teraz przyszedł czas na kolejne pytania: „dlaczego?”, „po co?”, „dokąd” i „w jaki sposób?”. Celem niniejszego opracowania jest kompleksowe omówienie zjawiska aresztowań i mobilizacji grupy 46-48 tys. mieszkańców Górnego Śląska, którzy pod koniec II wojny światowej zostali deportowani do ZSRS. Byli to w zdecydowanej większości mężczyźni, którzy jako tzw. żywe reparacje mieli, pracując przymusowo w ramach kary zbiorowej, odpokutować winy ludności niemieckiej za spustoszenia, jakich dokonali hitlerowscy najeźdźcy na ziemiach sowieckich. Książka ta łamie stereotyp, który w górnośląskiej publicystyce utrwalił się po roku 1989, jakoby owe wywózki były zjawiskiem wyjątkowym, dotyczącym terenów pogranicza. Dlatego operację deportacyjną umieszczono tu w szerokim kontekście wysyłki na Wschód, do imperium Stalina, około 300 tys. osób narodowości niemieckiej lub uznanej za niemiecką z obszaru Europy Środkowej i Wschodniej. Właśnie temu kontekstowi poświęcono w publikacji sporo miejsca. Wynika to z tego, że polityka włodarzy Kremla wobec Europy Środkowo-Wschodniej mimo zauważalnych zwrotów była dość spójna i próba abstrahowania zjawiska deportacji Górnoślązaków z szerszego kontekstu mogłaby spowodować jego uproszczenie, a nawet przedstawienie w zniekształconej formie.