Profilaktyka w logopedii. Wybrane zagadnienia

Morbum evitare quam curare facilius est (lepiej zapobiegać niż leczyć). Zapobieganie jest lepsze od każdej, nawet najlepiej prowadzonej terapii. Do tezy tej nie trzeba nikogo przekonywać. Ma ona zastosowanie we wszystkich dziedzinach życia, a szczególnie związanych ze zdrowiem człowieka.

Celem monografii jest:

1) ukazanie miejsca profilaktyki w dorobku współczesnej logopedii polskiej, rozpatrywanej przez pryzmat aktywności publikacyjnej, profesji, kształcenia i nauki;

2) wskazanie stanu zaawansowania rozwoju logopedii prewencyjnej na tle innych dziedzin, a także obszarów profilaktyki logopedycznej najbardziej zaniedbanych i wymagających pilnego podjęcia działań badawczych.

Książka składa się z siedmiu rozdziałów. W rozdziale pierwszym przybliżono podstawowe pojęcia związane z zapobieganiem powstawaniu stanów niepożądanych (takie jak promocja zdrowia, prewencja, profilaktyka) oraz wskazano relacje znaczeniowe między analizowanymi terminami.

W czterech kolejnych rozdziałach ukazano profilaktykę logopedyczną:

1) w dorobku publikacyjnym polskich logopedów z podziałem na trzy podejścia do zagadnienia jako działania związane z kulturą żywego słowa i logopedią artystyczną, opieką od poczęcia oraz czynności prowadzone kompleksowo i przez całe życia człowieka;

2) w kontekście profesjonalizacji zawodu oraz edukacyjnym w obu przypadkach z uwzględnieniem dwóch zawodów logopedycznych: logopedy i nauczyciela logopedy, przy czym w jednym z rozdziałów dodatkowo zaprezentowano niepublikowane dotąd wyniki badań własnych, dotyczące przedmiotu profilaktyki w programach studiów logopedycznych rozpoczętych w roku akademickim 2017/2018; 3) w perspektywie naukowej.

W ostatnim przypadku uwaga autorki skupia się na koncepcjach logopedii (językoznawczej, biologiczno-językoznawczej, holistycznej, pedagogicznej, pedagogiczno-medycznej, medycznej), zaburzeniach mowy w paradygmatach zdrowia (biomedycznym, holistycznym, holistyczno-ekologicznym) oraz przedmiocie logopedii jako profesji i nauki na tym tle ukazano różnicę w podejściu do zagadnień związanych z profilaktyką w logopedii.

W rozdziale szóstym i siódmym przedstawiono modele profilaktyki oparte na różnych kryteriach i konstruowane na użytek wielu dziedzin życia (w tym logopedii) oraz autorską holistyczno-ekologiczną koncepcję profilaktyki logopedycznej wraz krótkim omówieniem zagadnień z nią związanych, takich jak: cele, ryzyko wystąpienia zaburzenia mowy, czynniki ryzyka i chroniące, zachowania i sytuacje problemowo-ryzykowne, stopień ryzyka, kierunek działań prewencyjnych, grupa docelowa, stan zdrowia, grupa ryzyka, wiek i liczba odbiorców, realizatorzy działań profilaktycznych, strategie i poziomy profilaktyki zaburzeń mowy.