Wierny pasterz Battisty Guariniego (1538-1612) to dzieło życia włoskiego akademika i dyplomaty przebywającego także w Polsce (jako ambasador księcia Alfonsa II d’Este, który starał się o tron Rzeczypospolitej po ucieczce Henryka Walezego). Utwór powstawał przez 10 lat i jeszcze przed ogłoszeniem drukiem (1590) stał się przedmiotem ostatniej wielkiej dyskusji teoretycznej XVI w. o tragikomedii. Udostępniamy przekład Wiernego pasterza (autorstwa Marty Wojtkowskiej-Maksymik) na współczesną polszczyznę z zamiarem przypomnienia tego tekstu, dziś słabo znanego, lecz do końca XVIII stulecia chętnie czytanego i stanowiącego źródło inspiracji dla ludzi pióra, malarzy, grafików i kompozytorów w całej Europie... Mamy nadzieję, że teraz, tak jak i niegdyś, zachwyci on czytelników pięknem arkadyjskiego krajobrazu, pasterskimi zabawami, obfitującą w nagłe zwroty akcji historią miłości pasterza Mirtilla do urodziwej nimfy Amarylis i pasterki Doryndy do myśliwego Sylwiusza, dowcipnymi monologami przewrotnej Koriski, sprytnymi pomysłami lubieżnego Satyra...

Tragedia przedstawia bezsilność wobec nieodgadnionych praw losu. Ukazuje historię Edypa, człowieka próbującego oszukać przeznaczenie, chcącego żyć spokojnie, w zgodzie ze światem. Nad Edypem ciąży klątwa, od której nie da się uwolnić. Kazirodztwo i ojcobójstwo są niewybaczalnymi przewinieniami. Piętno pozostaje także na dzieciach (rodzeństwie) Edypa. Książka w języku francuskim

Uniwersalny charakter Boskiej Komedii zasadza się na tym, że jest ona – by odwołać się do słów Ericha Auerbacha – naśladownictwem rzeczywistości we wszystkich jej sferach. Został w niej przedstawiony cały fizykalno-kosmologiczny, etyczny i historyczno-polityczny porządek świata i w tym sensie jest ona niewątpliwie syntezą kultury średniowiecznej, w której kształtowaniu wielką rolę odegrało dziedzictwo antyku, asymilowane przez pisarzy i myślicieli chrześcijańskich – tam, gdzie to było możliwe – przede wszystkim za pomocą wszechobecnej w tej epoce metodzie alegorezy.

Don Juan – utwór komediowy Moliera z 1665 roku. W sztuce autor nawiązał do legendarnej postaci Don Juana, słynnego uwodziciela. Utwór był odpowiedzią pisarza na krytykę jego Świętoszka i również wzbudził duże kontrowersje, tak że po 14 spektaklach Molier, za radą króla, zdecydował się zaprzestać wystawiania tej komedii. Na publikację w formie druku nigdy się nie zdecydował i sztukę wydano dopiero po śmierci Moliera, w 1682 roku. Książka w języku francuskim

Sztuka literacka autorstwa Edmonda Rostanda. Napisana została w roku 1897 w oparciu o życiorys Saviniena de Cyrano de Bergeraca – siedemnastowiecznego poety. Komedia opowiada o życiu długonosego Cyrano de Bergeraca, doskonałego mówcy i szlachcica. Zakochuje się on w swej kuzynce, lecz kompleks długiego nosa wstrzymuje go od okazania uczuć. Do jego kompanii żołnierskiej wstępuje młody Christian, w którym kuzynka się zakochuje i prosi o radę miłosną Cyrana. Christian również prosi o radę Cyrana, ponieważ nie potrafi wysłowić się przed kobietami. Cyrano z początku pisze miłosne listy do kuzynki i uwodzi ją za Christiana. W końcu wygłasza pod jej oknem odę dla niej. Dopiero po latach wojny, w trakcie której ginie Christian, stary Cyrano zostaje ofiarą zamachu i kilka chwil przed śmiercią daje poznać kuzynce, iż to on pisał do niej listy i wygłaszał mowy za Christiana. Umiera wśród przyjaciół „wznosząc się do białego księżyca” na porannej rosie.

Romeo i Julia Williama Szekspira to najbardziej znana historia miłosna świata. Opowiada o tragicznej miłości dwojga młodych ludzi pochodzących z dwóch zwaśnionych rodów Werony, którzy poznają się na balu w domu rodziców Julii i zakochują w sobie. W publikacji czytelnik znajdzie biogram autora, wstęp oraz podpowiedzi, na co zwrócić szczególną uwagę podczas lektury tekstu.

Romeo i Julia Williama Szekspira to najbardziej znana historia miłosna świata. Opowiada o tragicznej miłości dwojga młodych ludzi pochodzących z dwóch zwaśnionych rodów Werony, którzy poznają się na balu w domu rodziców Julii i zakochują w sobie. W publikacji czytelnik znajdzie biogram autora, wstęp oraz podpowiedzi, na co zwrócić szczególną uwagę podczas lektury tekstu.

Pełne wydanie „Fausta”, obu części tragedii w nowym przekładzie Andrzeja Lama, umożliwia poznanie tego arcydzieła w całym jego obrazowym i myślowym bogactwie.

Po rozbiciu statku Iphicrates, ateński władca i jego niewolnik Harlequin znajdują się na bardzo osobliwej wyspie, gdzie prawo ma odwrócone role: Pan staje się niewolnikiem, a niewolnik panem. Cel? "Korygowanie dumy" tych, którzy dowodzą, dające im lekcję człowieczeństwa... Komedia utopijna, Wyspa Niewolników i Spór badają relacje klas społecznych w ramach Starego Reżimu i są świadkami powstania idei równości w XVIII wieku.

Pathelin, fałszywy adwokat (występuje w sądzie nie mając ukończonych studiów prawniczych) będący w poważnych kłopotach finansowych, przekonuje kupca tkanin, Guillaume'a Joceaulme, by pożyczył mu kawał płótna. Kiedy kupiec zjawia się po należność pieniężną, adwokat udaje ciężko chorego, majacząc po łacinie, wspiera go jego wierna żona Guillemette. Ostatecznie Joceaulme, przekonany o chorobie prawnika, odchodzi. Po pewnym czasie kupiec oskarża jednego z zatrudnianych przez siebie pastuszków o to, że ukradł mu owcę. Dochodzi do rozprawy sądowej, podczas której adwokatem pastuszka zostaje Pathelin; namawia on swojego klienta, by udawał głupiego i przez cały proces powtarzał tylko "beee". Dochodzi do uniewinnienia, jednak pasterz nie przestaje grać swojej roli nawet i później, kiedy Pathelin domaga się wypłaty honorarium. Ostatecznie również odchodzi z kwitkiem.

Dramat angielskiego pisarza Williama Szekspira napisany we wczesnym stadium jego kariery. Przedstawia historię tragicznej miłości dwojga młodych ludzi, którzy stali się wzorcami romantycznych kochanków. Historia toczy się w Weronie i Mantui.

Komedia Moliera powstała w 1661 roku, zaś wystawiona po raz pierwszy w 1664 roku. Swój rozgłos zawdzięcza nie tylko walorom artystycznym, ale także skandalowi, jaki wywołało w XVII-wiecznej Francji wykpienie hipokryzji religijnej. Głównym założeniem autora sztuki była krytyka hipokryzji religijnej. W tym celu stworzył postać Tartuffe'a – człowieka, który dla osiągnięcia własnych korzyści, wykorzystuje Orgona i jego rodzinę, udając przy tym osobę wielce religijną i pobożną. Orgon, niewrażliwy na przestrogi rodziny dotyczące Tartuffe'a, uświadamia sobie swój błąd dopiero po zapisaniu mu całego majątku. Zdemaskowanie hipokryzji Tartuffe'a w IV akcie jest powszechnie uważane za jedną z najdoskonalszych scen w historii teatru.

Komedia satyryczna Moliera z 1662. Jej tematem uczynił dramaturg jedną z ludzkich namiętności – zazdrość. Główną postacią jest Arnolf, czterdziestoletni mieszczanin, zatwardziały kawaler, który szykuje się do zawarcia małżeństwa ze swoją wychowanicą. Będąc przekonanym o wrodzonej niemoralności kobiet, za żonę pragnie pojąć dziewczę niewinne i głupiutkie, którego naiwność i niewiedzę świadomie pielęgnuje. Los jednak bywa przewrotny.

Podczas gdy jego ojciec przebywa w podróży Oktaw, syn Arganta, zakochuje się i żeni z Hiacyntą, młodą, biedną dziewczyną nieznanego pochodzenia. Tymczasem Argant zamierza ożenić syna z córką Geronta z Tarentu. Również pod nieobecność swego ojca Leander, syn Geronta i przyjaciel Oktawa, zakochuje się w Zerbinecie, młodej Cygance. W obliczu niespodziewanego powrotu Arganta, Oktaw, zaniepokojony, iż reakcja ojca na wieść o jego ożenku może być gwałtowna oraz potrzebując pieniędzy ucieka się do pomocy Skapena, służącego Leandra. Leander dowiaduje się o porwaniu dla okupu jej ukochanej przez Cyganów i również prosi o pomoc Skapena. Dzięki zuchwałym podstępom i intrygom Skapen uzyskuje niezbędne środki dla Oktawa i Leandra od ich ojców. Intrygi Skapena jednak się wydają i szczęśliwe dla amantów zakończenie jest możliwe nie tyle dzięki przemyślnym konceptom i fortelom Skapena, co dzięki zaskakującemu odkryciu, iż Hiacynta jest zaginioną córką Geronta, a Zerbineta córką Arganta, porwaną przez Cyganów w dzieciństwie.

„Dramat staroindyjski” w przekładzie i opracowaniu Marii Krzysztofa Byrskiego. Kiedy niebianie odmówili zajęcia się sztuką teatru, Brahma przekazał stosowną wiedzę Bharatamuniemu, a ten przysposobił do roli aktorów swoich stu synów. Pierwsze widowisko odbyło się w święto Proporca Indry, upamiętniające zwycięstwo niebian nad antyniebianami, a jego treść była odpowiednia do okoliczności premiery. Niebianie wpadli w zachwyt, antyniebianie wręcz przeciwnie: w geście zemsty odebrali aktorom mowę, pamięć i zdolność ruchu. Interwencja Indry nie rozwiązała problemu, Bharatamuni zwrócił się więc o pomoc do Brahmy. To wtedy został wzniesiony budynek teatralny, a jego poszczególne części powierzono opiece wybranych niebian. Ta mityczna opowieść pokazuje, jak w dramacie staroindyjskim sprawy ludzkie łączą się z boskimi. To tylko jeden z aspektów tej bogatej, bardzo sformalizowanej i bardzo różnorodnej zarazem sztuki. Zachód od wieków fascynuje się kulturą Indii, a teatr zajmuje w niej wyjątkowe miejsce. „Aktorstwo w klasycznym teatrze indyjskim określa się terminem «abhinaja», który dosłownie znaczy «doprowadzenie». (…) Aktor ma być ekspertem w swego rodzaju behawiorystyce. Powinien on umieć wywołać w umysłach widzów reakcje emotywne związane z sytuacjami, które tylko wirtualnie wydarzają się na scenie i nie mają niezależnego, rzeczywistego charakteru. Sytuacja jest podobna do funkcji reklamy w realnym socjalizmie. Normalnie reklama oznacza dostępność towaru. W socjalizmie była ona zabiegiem stwarzającym wrażenie, że towar jest, choć go wcale nie było”. Ze Wstępu Marii Krzysztofa Byrskiego „Słynna definicja smaku («rasa»), którą zawdzięczamy Bharatamuniemu, autorowi «Traktatu o teatrze» («Natjaśastra»), nawiązuje do najzupełniej fizycznych doświadczeń smakowych i w ten sposób podkreśla zmysłowy charakter przeżycia estetycznego. Estetyka staroindyjska wymienia osiem smaków właściwych świadomości estetycznej: miłości («śryngara»), wesołości («hasja»), smutku («karuna»), gniewu («raudra»), bohaterstwa («wira»), przerażenia («bhajanaka»), wstrętu («bibhatsa») oraz zachwytu («adbhuta»)”. Ze „Wstępu” Marii Krzysztofa Byrskiego Bhasa – jeden z najwybitniejszych dramaturgów epoki wczesnoklasycznej starożytnych Indii. Żył najprawdopodobniej na przełomie III i IV wieku. Jego utwory zostały odnalezione na początku XIX wieku w Kerali (południowo-zachodnie Indie), gdzie stanowiły istotny element rytuału świątynnego. Najważniejsze utwory Bhasy to „Przysięga Jaugandharajany” oraz „Ujrzana we śnie Wasawadatta”, wykorzystujące wątki z literatury baśniowej. Jego twórczość dramatyczna stanowi do dziś ważną część tradycyjnego repertuaru teatru Indii Południowych. Kalidasa – uznawany za największego twórcę literatury sanskryckiej. Najprawdopodobniej żył w V wieku i mieszkał w miejscowości Udźdźaini, należącej do regionu Madhja Pradeś, położonego w środkowych Indiach. Najsłynniejszym jego dziełem, cenionym na całym świecie, jest „Rozpoznanie Śakuntalowica”; popularność sztuki poza granicami Indii rozpoczęła się w 1791 roku, kiedy to Johann Wolfgang von Goethe zachwycił się jej niemieckim tłumaczeniem. Na język polski utwór przełożony został po raz pierwszy w 1923 roku przez Stanisława Schyera. Maria Krzysztof Byrski (1937) – profesor nauk humanistycznych; urodzony w Wilnie, syn teatralników Ireny z Szymańskich i Tadeusza. Ukończył studia indologiczne na Uniwersytecie Warszawskim. Doktoryzował się na Banaras Hindu University w Waranasi w Indiach. W latach 1990–1996 przebywał w tym kraju na placówkach dyplomatycznych. Przez kilka dekad związany z Instytutem Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Autor ponad stu publikacji w języku polskim, angielskim i hindi.

Pierwsze polskie tłumaczenie nowołacińskiej komedii „Chrysis” autorstwa Eneasza Sylwiusza Piccolominiego (późniejszego papieża Piusa II), dokonane przez Ewę Skwarę. Znakomity przykład komedii humanistycznej, która powstała w XV-wiecznej Italii jako wyraz imitacji i twórczego współzawodnictwa z utworami Plauta i Terencjusza. Pełne opracowanie naukowe przeznaczone dla badaczy humanizmu renesansowego, literaturoznawców, historyków kultury i czytelników zainteresowanych teatrem.

Everybody loves the BFG. Now children can bring him to life!Children will have a phizzwizardly good time - and their friends won't believe their gogglers!David Wood has created seven short plays to read and perform. With notes on simple staging, props and costumes, the plays can be produced with the minimum of experience and resources.Roald Dahl, the best-loved of children's writers, was born in Wales of Norwegian parents. His books continue to be bestsellers, despite his death in 1990, and worldwide booksales are over 100 million!

Skąpiec jest prozatorską komedią w pięciu aktach francuskiego dramaturga Moliera, należącą do kanonu literatury barokowej. Utwór prezentuje gatunek komedii charakterów. Jej główny bohater, Harpagon, jest typem karykaturalnego chytrusa, kierującego się w swoim postępowaniu wyłącznie pazernością i szukaniem korzyści materialnych. Bogaty, nielojalny i nieufny wobec wszystkich, nie wyłączając własnych dzieci, ma trzy obsesje: lichwę, wydanie swojej córki za mąż za bogatego wdowca i zapewnienie bezpieczeństwa ukrytej szkatule złota. Sztuka ukazuje z przymrużeniem oka, w jaki sposób namiętność do bogactwa przemienia i oddala od szczęścia zarówno głównego bohatera, jak i całe jego otoczenie. W dzisiejszym goniącym za pieniądzem świecie śmiejemy się z komedii Moliera przez łzy. Nigdy molierowska denuncjacja chytrości jako zła nie była równie aktualna i potrzebna. Pierwsza inscenizacja Skąpca miała miejsce w 1668 roku w Paryżu z Molierem w roli Harpagona. Od tego czasu, sztuka doczekała się licznych przedstawień teatralnych, także w Polsce.

Antygona – dramat antyczny autorstwa Sofoklesa; został napisany i po raz pierwszy wystawiony w 443 r. p.n.e. w Atenach. Dla Sofoklesa inspiracją do stworzenia tego dramatu, podobnie jak Króla Edypa i Edypa w Kolonie, był mit tebański o losach rodu Labdakidów. Akcja dramatu rozgrywa się wokół konfliktu tytułowej bohaterki z władcą Teb i jej wujem – Kreonem. Antygona wbrew rozkazowi władcy postanawia godnie pogrzebać ciało brata – Polinejkesa. To wzbudza gniew wuja, który srogo ją za to karze. Tragedia podejmuje tematy władzy, jej zakresu, relacji władza – państwo, władza – rodzina, władza – prawa boskie, a także uwikłań międzyludzkich i rodzinnych. Sofokles (496-406 p.n.e.) – jeden z trzech wielkich twórców, obok Ajschylosa i Eurypidesa, tragedii greckiej złotego wieku. Pochodził z bogatej rodziny kupieckiej, młodość spędził w Attyce. Edukację rozpoczął w wieku 7 lat, a w wieku 16 lat podobno przewodził chórowi, który śpiewał pieśń dziękczynną z powodu zwycięstwa Greków nad Persami w bitwie pod Salaminą. Był aktywnym uczestnikiem życia politycznego i społecznego Aten, pełniąc zaszczytne funkcje w służbie publicznej i administracji. W wieku 28 lat po raz pierwszy wygrał zawody dionizyjskie – konkurs poetycki w starożytnej Grecji. Sofokles był wybitnym dramaturgiem, stworzył ok. 120 sztuk, niestety do dzisiaj zachowało się zaledwie 7 jego tragedii: Ajas, Antygona, Król Edyp, Elektra, Edyp w Kolonie, Kobiety z Trachis (Trachinki), Filoktet. Zmarł w 406 r. p.n.e. w wieku 90 lat.

Wydanie pierwsze w tej edycji. Obszerną prezentację mistrza dwudziestowiecznego dramatu i niepokojącego prozaika – w przekładach i z komentarzem Antoniego Libery – dzielimy na dwie części. Tom pierwszy zawiera dwadzieścia utworów dramatycznych, z klasycznymi już sztukami scenicznymi, jak: „Czekając na Godota”, „Końcówka”, „Szczęśliwe dni”, „Ostatnia taśma”, ale i mniej znanymi słuchowiskami czy sztukami telewizyjnymi.