Aleksander Kazimierz Bereśniewicz (1823-1902) Biskup kujawsko-kaliski (1883-1902)

Seria wydawnicza Wydziału Teologicznego „Euntes Docete" nr 8. Przełomy wieków mają to do siebie, że zmuszają do wspomnień sprzed stu i więcej lat. Ponadto zbliża się rok 2013, w którym obecna diecezja włocławska, wprawdzie w granicach znacznie uszczuplonych i niezajmująca takiej jak dawniej pozycji wśród diecezji polskich, chce przypomnieć, że przed tysiącem lat, około 1013 r., w Kruszwicy na Kujawach powstała diecezja, za spadkobierczynię której się uważa. To powoduje, że wracamy pamięcią do dawnych wydarzeń. Stara diecezja włocławska, zwana często kujawską, przechodziła burzliwe dzieje. Wiele razy zmieniała swoją nazwę, a nawet granice. Poszczególne okresy jej dziejów, przez historyków nazywane są fazami. I tak, mówimy o fazie diecezji kruszwickiej na Kujawach, której okres historycy zamykają datami 1013-1123; następna jest fazą diecezji kujawsko-pomorskiej, w latach 1123-1818. W następstwie rozbiorów Polski diecezja włocławska zmieniła całkowicie swoje granice. Z dawnej orientacji ku północy, gdy obejmowała Kujawy i Pomorze Gdańskie, teraz jej obszar rozciągał się na południe od południowej części Kujaw, przez ziemię konińską, kaliską, sieradzką i wieluńską, aż po Częstochowę i Piotrków Trybunalski. Ten okres nazwano fazą diecezji kujawsko-kaliskiej. Wreszcie, w ostatnim okresie, kiedy Polska odzyskała niepodległość w 1918 r. i kiedy w 1925 r. po zawarciu konkordatu pomiędzy Rzeczypospolitą Polską a Stolicą Apostolską bullą Vixdum Poloniae unitas porządkowano sprawy Kościoła katolickiego, diecezja nasza otrzymała urzędową nazwę włocławskiej. Jej terytorium uległo jednak dużemu umniejszeniu, ponieważ oddała znaczne dawne swoje obszary do nowych diecezji w Częstochowie i Łodzi. Zawsze jednak zwornikiem pomiędzy różnymi okresami jej dziejów, przynajmniej częściowo,były historyczne Kujawy.