Mutyzm wybiórczy w praktyce terapeutycznej

W niniejszej publikacji pragniemy przedstawić specjalistom, nauczycielom, rodzicom oraz wszystkim osobom zainteresowanym problematyką mutyzmu wybiórczego nasze doświadczenia i różne podejścia do tego zaburzenia. Uważamy, że każde dziecko dotknięte mutyzmem – choć zachowuje się podobnie jak inne dzieci niemówiące – wymaga odpowiednio dobranych metod i technik terapeutycznych, działań, które nazywamy „terapią szytą na miarę dziecka”. Należy pamiętać, że brak mowy w różnych sytuacjach społecznych jest tylko jednym z objawów mutyzmu, a jego kluczową przyczyną są zaburzenia lękowe. Ważne, aby w trakcie terapii uwzględnić inne aspekty funkcjonowania dziecka, przepracować z nim umiejętność radzenia sobie z lękiem w różnych sytuacjach, także tych, które nie zawsze są bezpośrednio związane z mówieniem. W książce przedstawiamy doświadczenia terapeutów dotyczące zarówno pracy indywidualnej, jak i grupowej. Dzielimy się również naszymi wątpliwościami i rozważaniami, które często towarzyszą naszej pracy w gabinecie, szkole czy przedszkolu. Jako pierwszy został opisany przypadek dziecka uczęszczającego do żłobka, chociaż mutyzm wybiórczy diagnozuje się z reguły u starszych dzieci. Autorka pokazuje, że przez działania prewencyjne można nie dopuścić do sytuacji, aby niepokojące zachowania rozwinęły się w późniejszym okresie w mutyzm wybiórczy. Następnie przedstawiono przypadek chłopca w wieku przedszkolnym. Aneta Kiepiela-Koperek śledzi w swoim studium zmiany w zachowaniu dziecka oraz pokazuje korzyści płynące ze współpracy z rodziną i środowiskiem. Nieco odmienny przykład prezentuje Alicja Pilch, opisując swoje doświadczenia terapeutyczne z okresu pracy za granicą. Autorka podkreśla nie tylko rolę współdziałań, lecz także wdrożenie programu terapeutycznego. Odmienną, główną formę pomocy, którą jest terapia grupowa, prezentują Joanna Bala i Jadwiga Miękina-Pindur. Według autorek dobór różnorodnych metod pracy, a także współpraca na linii rodzic – terapeuta – nauczyciel przynoszą znakomite efekty. Katarzyna Szyszka przedstawia moment, w którym mutyzm wybiórczy ujawnia się w okresie dojrzewania. Iwona Młynarska będąca nauczycielką nauczania wczesnoszkolnego pomaga dziecku wspólnie z zaangażowaniem klasy. Natomiast opowieść Sylwii Szczęśniak ukazuje postępy syna przy wsparciu wychowawcy i terapeuty na odległość. Jako ostatnia swoje doświadczenia opisuje Klaudia Giese-Szczap, która zwraca uwagę na fakt, jak istotna jest cierpliwość w pracy terapeutycznej – to równocześnie autorka bajki pomagajki. Optymistyczna historia Marysi i jej niecodziennego spotkania może być doskonałym punktem wyjścia do rozmowy o mutyzmie wybiórczym. Bajka terapeutyczna, która została napisana przez jedną z współautorek (psychologa klinicznego) i przedstawiona na końcu publikacji, może pomóc dziecku z mutyzmem w zrozumieniu swoich trudności i ograniczeń oraz podjęciu kroków w kierunku zmian na lepsze. Autorki Publikacja uzyskała rekomendację Polskiego Związku Logopedów: „Autorki […] podkreślają istotę szerokiego spojrzenia na indywidualne podejście terapeutyczne oraz stworzenie z wielu metod terapeutycznych tej jednej indywidualnej dla konkretnego dziecka z problemem mutyzmu wybiórczego". Autorzy: Cabała Monika Szyszka Katarzyna Bala Joanna Giese-Szczap Klaudia Kiepiela-Koperek Aneta Miękina-Pindur Jadwiga Młynarska Iwona Pilch Alicja Szczęśniak Sylwia