Czwarty już zbiór felietonów wieloletniego redaktora naczelnego „Gazety Wrocławskiej” Andrzeja Bułata piszącego pod pseudonimem Aleksander Malak. Zawiera teksty pisane w latach 2016–2018. Zostały one opatrzone komentarzami, które pozwalają lepiej zrozumieć poruszane w nich gorące tematy sprzed lat.

ALERGIA NA ABSURD Zebrane tu teksty są efektem moich spontanicznych reakcji na absurdy otaczającej nas rzeczywistości. Absurdy gospodarcze, społeczne, polityczne, a nawet sportowe. Nie ma tu jakiejś wyrafinowanej ideologii. Absurd nie ma barw partyjnych ani aksjologicznej proweniencji. Głupota jest transcendentna, wymykająca się zwykłemu ludzkiemu poznaniu. Świat zwierząt jest logiczny i uporządkowany. Świat homo sapiens jest wewnętrznie sprzeczny i zwariowany, często wręcz debilny. Dlaczego rządzą nami także idioci i nieudacznicy, których sami wybraliśmy? Dlaczego grożą mi 3 lata więzienia za próbę wyrzucenia z własnego mieszkania kobiety, której wygasła umowa najmu, a i tak nie płaciła? Dlaczego od kilkudziesięciu lat kolejne rządy mówią o elektrowni jądrowej, zamiast ją zbudować? Dlaczego 500 plus dostają rodzice multimilionerzy? Dlaczego zakazuje się handlu w niedzielę, skoro ktoś chce sprzedawać, a ktoś kupować? W swoich felietonach nie staram się znaleźć odpowiedzi na te pytania. Nie wyleczę rzeczywistości z chronicznej choroby absurdu. Mogę tylko diagnozować problemy, cynicznie zwalczając głupotę. Czy ograniczę jej rozmiary? Nie. Bo nie ma w Polsce mody na liberalne, zdroworozsądkowe myślenie. Poklask zdobywają za to socjalne fanaberie realizowane za kasę, którą Polacy wypłacają sami sobie w postaci kolejnych projektów typu „plus”. Życzę miłej lektury, a zwłaszcza wyciągnięcia wniosków. Jerzy Wysocki

Być może najgłębszym sensem powieści jest schodzenie do podziemi, gdzie kłębią się opowieści, lęki i przeczucia. Uchodzimy z miejsc, z historii, z pamięci. Wit Szostak napisał po trosze dziennik, po trosze esej, zbiór opowieści i zmyśleń, po trosze powieść. Wielość znaczeń prowadzi nas tropami słów, losów, namiętności i miłości. To literatura, która pozostaje w nas.

Co łączy Stephena Kinga z księżną Dianą? Co wspólnego mają ze sobą młotek, pornosy i jego opowiadania? Której swojej powieści Król Grozy najbardziej nie lubi? I wreszcie: co robił w piwnicy domu Kinga zespół Ramones? Stephen King. Instrukcja obsługi to pierwszy kompleksowy przewodnik po literackim i filmowym świecie twórcy To. Omówiono tu wszystkie książki, jakie wydał (oraz kilka tych, które chciał napisać), każdą adaptację filmową. Znajdziecie tu miniprzewodnik po miasteczku Castle Rock i historię powstania Mrocznej Wieży. Stephen King. Instrukcja obsługi to także rozmowy z twórcami, którzy pracowali z Kingiem – Mickiem Garrisem (Lśnienie, Bastion), Peterem Straubem (Talizman, Czarny dom) Zakiem Hilditchem (1922), Tommym Lee Wallace’em (To) – czy z tymi, którzy stali się częścią ikonicznych adaptacji jego prozy, jak Lisa i Louise Burns, czyli bliźniaczki Grady z Lśnienia Kubricka. Amerykański rynek powieści grozy podsumowuje Robert McCammon, wyróżniony Nagrodą Brama Stokera twórca takich bestsellerów, jak Magiczne lata i Łabędzia pieśń (pięć milionów sprzedanych egzemplarzy). Z kolei popularni pisarze (Katarzyna Puzyńska, Wojciech Chmielarz, Remigiusz Mróz, Jakub Małecki, Robert J. Szmidt, Rafał Kosik, Mort Castle i Artur Cieślar) podzielili się opowieściami o ich „pierwszym razie z Kingiem” i o tym, co w jego twórczości najbardziej ich przeraża. Stephen King. Instrukcja obsługi to najpełniejszy przewodnik po twórczości Stephena Kinga dostępny na polskim rynku. I jedyny taki stworzony przez autora z Europy.

Myślisz, że nie ma już na świecie miejsca, gdzie człowiek i natura to jedność? Daj się porwać w fascynujący rejon Afryki Północnej. Maroko to jedno z tych miejsc, które większości z nas wydają się równie fascynujące, co nieosiągalne, a nawet niebezpieczne. W głowach Europejczyków wciąż funkcjonuje mnóstwo krzywdzących stereotypów na temat tego kraju, a tymczasem jest on niezwykle przyjazny, dostępny i otwarty na przybyszy z Zachodu. Można tu spędzić noc na pustyni, zwiedzić majestatyczne kazby, zabłądzić w wąskich uliczkach Medyny czy skosztować aromatycznego tadżinu. A to tylko początek atrakcji, jakie czekają na turystów w Maroku! Autorka, wspominając swoją wyprawę do tego pięknego kraju, dzieli się z czytelnikami informacjami i przemyśleniami dotyczącymi wszystkiego, co powinniśmy wiedzieć, nim ruszymy do Afryki Północnej. Jakich zasad trzeba przestrzegać, podróżując po Maroku? Jak się targować, by nie obrazić sprzedawcy? Dlaczego marokańska herbata jest taka słodka? I najważniejsze: co zrobić, by porzucić uprzedzenia i otworzyć się na odmienną kulturę, religię i sposób na życie? Przekonajcie się sami, że to prostsze, niż może się wydawać! „Zawsze będę miała poczucie, że jest na świecie kraj, w którym siły przyrody i człowieka stanowią jedno. Jego serce bije tam, w Afryce Północnej, w transowych rytmach bębnów, cymbałów, w hipnotyzującym śpiewie powtarzających się fraz, we wspólnocie ludzi, którzy jednoczą się z innymi po to, aby podzielić się tym, co mają najlepsze, a robią to wszystko, żeby świat stawał się wokół nich lepszy i szczęśliwszy”. Pełna wrażeń wyprawa do egzotycznego kraju. Poprzez miejskie bazary Marrakeszu, aż po mieszkania samych Berberów. W słońcu i piaskowej burzy, w szczęściu i poczuciu zagrożenia po to, by odkryć swoje własne Maroko. Weronika Tomala, ktoczytaksiazki-zyjepodwojnie.blogspot.com Zmysłowe, baśniowe, pobudzające wyobraźnię spojrzenie na Maroko, a przy tym porcja praktycznych informacji. Anna Korzeniowska uchwyciła marokańską duszę, esencję kraju i gościnność mieszkańców. Izabela Pycio, bookendorfina.pl

Kiedy starożytni Rzymianie chcieli podkreślić, iż coś zostało opowiedziane od początku do końca, mówili: Ab ovo usque ad mala (co tłumaczy się dokładnie: od jaja do jabłka). My mówimy od A do Z. I tak właśnie ułożony został zbiór felietonów napisanych przez filologa klasycznego, neolatynistę, tłumacza z greki i łaciny. Autor z ogromną erudycją i poczuciem humoru opowiada o różnych zagadnieniach, pojęciach i zjawiskach wywodzących się z kultury śródziemnomorskiej zakorzenionych w tradycji europejskiej, a których pochodzenie nie jest wcale powszechnie znane i okazuje się zaskakująco ciekawe. W tym swoistym „przewodniku po kulturze" czytelnik znajdzie i zagadki starożytne, i średniowieczne erotyki, i fałszerstwa literackie, i wiele innych ciekawych zagadnień.

Piotr Zych (rocznik 1964). Publicysta polityczny, felietonista i eseista. Zastępca redaktora naczelnego kwartalnika Myśl.pl, współpracownik miesięcznika Polityka Polska, rocznika naukowego Glaukopis oraz portalu Prosto z mostu. Książka Piotra Zycha to jedna z nielicznych prób kontynuacji endeckiej myśli politycznej. Oparta na solidnym fundamencie ideowym, analizuje szeroki wachlarzach zagadnień naszej współczesności. Atutem książki jest szeroki zakres zagadnień, jakimi zajął się autor. Mam nadzieję, że pozycja ta stanie się zarzewiem dyskusji, która odciśnie swój ślad nie tylko w samej publicystyce, ale też – oby jak najprędzej – i w bieżących, i strategicznych kierunkach działań nie jednego nawet, a różnych obozów politycznych. Polska jest przecież jedna. Dr Marian Szelucha – ekonomista, nauczyciel akademicki i publicysta, wykładowca w Akademii Finansów i Biznesu Vistula Z narodowodemokratycznej perspektywy to zbiór felietonów i esejów Piotra Zycha – pisarza interdyscyplinarnego i niepokornego. Autor prezentuje bogactwo tematyki, od historii począwszy, poprzez filozofię teologii politycznej, a na dziejach kultury oraz różnych aspektach geopolityki skończywszy. Poprzez wnikliwą analizę zjawisk paseistycznych – ku wnikliwym interpretacjom otaczającej nas rzeczywistości. Mnogość zagadnień uporządkowanych intelektualnie. Dodajmy do tego, że autor wiedzie nas zawiłymi ścieżkami ku klarownej idei oraz pięknemu systemowi wartości. Stawia odbiorcy wysoką poprzeczkę intelektualną. Zaiste, to lektura obowiązkowa. Dr Marta Cywińska – poetka, prozaiczka, felietonistka, dziennikarka, krytyk literacki, tłumacz literatury francuskojęzycznej oraz współczesnej poezji włoskiej. W książce Piotra Zycha znajdziemy prócz wątków aktualnych, również te z najnowszej historii. Przywołuje i odkrywa momenty, w których ruch narodowy ponownie się odradza po katastrofie II wojny światowej. Przywołuje ludzi i środowiska, bez których bardzo trudno byłoby zrozumieć, jak przemieniła nas historia. Pozycja godna polecenia tym, którzy endecję kojarzą jedynie z dwudziestoleciem międzywojennym. Dr Wojciech Jerzy Muszyński – redaktor naczelny rocznika naukowego Glaukopis, pracownik naukowy IPN.

Ekoista i obieżykraj, autor książki Żubry lubią jeżyny i cyklu felietonów „Zwierzę w mieście” w miesięczniku „Stolica”, opowiada o dzikich zwierzętach, jakich nie spodziewamy się spotkać w Warszawie czy innych dużych miastach, a jednak żyją one w naszym bliskim sąsiedztwie. M.in. bieliki, bociany, żurawie, bobry, dziki, rysie, lisy, sarny czy łosie.

Od autora Oni wszyscy są jak moja przybrana rodzina. Świra już dostawałem. Wydawało mi się, że mieszkam z nimi w jednym domu. Odchylam drzwi sypialni, nagi Wagner wdzięczy się do lustra. Przymierzając damskie, różowe majteczki, krzyczy „Spieprzaj stąd, Rudnicki!” Łazienkę okupuje jak zwykle Kafka, celebruje poranne ablucje, jakby był Kleopatrą. Białoszewski w kuchni grzebie w śmieciach, a w przedpokoju przed lustrem Miłosz wyszarpuje włosy z nosa. Jeśli macie ochotę na taki dom wariatów, jego dozorca uchyla Wam drzwi. – Janusz Rudnicki Jaka jest metoda Życiorysty? Rudnicki starannie dobiera swoich bohaterów, a kryteria, którymi się posługuje, łatwo zrekonstruować. Otóż pociągają go osobowości megalomańskie, postaci przeczulone na swym punkcie, łatwo popadające w histerię i neurozę, oddające się przeróżnym maniom, z manią wielkości na czele. „Życiorystę” bodaj najbardziej fascynuje połączenie giganta z karłem; wielkości z małostkowością, wysokiego z niskim. Wyczulony jest na wszelkiego rodzaju pęknięcia w obrębie biografii, sprzeczności, które czynią z bohaterów jego książki persony niebanalne. – Dariusz Nowacki (krytyk literacki)

W pierwszej części tomu znajdują się opracowania dotyczące historii filozofii (od św. Augustyna do końca XVIII wieku), a w drugiej - badania nad myślą współczesną. Autor wprowadzenia słusznie zauważa, że kwestia ludzkiej wolności ma doniosłe znaczenie w kontekście ekspansji współczesnych nurtów naturalistycznych, które de facto pozbawiają człowieka wolności, a zatem i odpowiedzialności. Analiza rozmaitych stanowisk filozoficznych pozwala ten problem podjąć kompetentnie i uniknąć wielu aporii logicznych, jak również metafizycznych i antropologicznych, które wydają się powstawać w refleksji nad wszechwiedzą Boga i wolnością człowieka. Prof. dr hab. Marcin Karaś (UJ) Przed autentycznie uprawianą historią filozofii stoi bowiem trudne zadanie ciągłego podtrzymywania źródeł filozofii w taki sposób, by mogły one dostarczać materiału do opisu ludzkiego doświadczenia również współcześnie. Tytułowa kontrowersja („Jeżeli Bóg istnieje...") autorom omawianej monografii stworzyła warunki, w których jak w pryzmacie jednorodne stanowiska i monolityczne systemy ujawniły swoje wewnętrzne zróżnicowanie. Dawniejsza filozofia stała się bardziej zrozumiała, a współczesne koncepcje ukazały swoją istotność. [...] Teizm i naturalizm (użyjmy sformułowań ogólnych i nieostrych, ale wyrażających jakoś specyfikę dwóch perspektyw) być może dlatego wchodzą ze sobą w konfrontację, że odnoszą się do podobnego, choć różnie formułowanego problemu — wolności w warunkach konieczności. [...] Wszystkie zawarte w tomie teksty są oryginalnymi artykułami naukowymi, opierają się na tekstach źródłowych i najnowszej literaturze przedmiotu. Wszyscy autorzy reprezentują w swojej dziedzinie najwyższy poziom badań naukowych, a ich kompetencje potwierdzają dotychczasowe publikacje (artykuły, monografie, przekłady). Dr hab. Tomasz Kupś, prof. UMK

Felietony teatralne 2008-2017 Konserwatysta to człowiek, który sprzeciwia się zmianom – tak długo, aż staną się nieuniknione. Nie wymyśliłem tego zdania. Nie mogę sobie przypomnieć, gdzie je słyszałem, ani wyśledzić źródła. Aliści podpisuję się pod nim chętnie; wyraża to, co mi jest bliskie. Cenię to, co i dla konserwatystów jest ważne. Ciągłość myślenia o kulturze – i nie tylko o niej. Uwzględnianie w myślowej robocie tego, co ktoś już wykombinował, niezakładanie, że każde własne myślątko ma wymiar odkrycia. Niechęć do uproszczeń, do zerojedynkowych wizji świata, do sloganów i manipulacji. Sympatię do stwierdzenia To nie jest takie proste. Cenię tradycję – intelektualną, estetyczną, etyczną – choć pilnuję się, by jej nie absolutyzować. Zwłaszcza wtedy, gdy ma tendencję (a ma często) do przekształcania się w rutynę, w lenistwo poznawcze, w bezmyślne tak było zawsze, więc tak jest normalnie. Nie nudzę się z założenia czymś, co wydaje się staroświeckie; nudzę się czymś staroświeckim,jeśli rzeczywiście jest nudne. A bywa, i nierzadko. O wiele bardziej alergicznie reaguję jednak na ekstatyczne (i nieuleczalne mimo tylu pouczających nieszczęść) ubóstwienie postępu. Owego przodem do przodu (a tył też do przodu), jak mawiał lokaj i zamordysta Edek u Mrożka. Na kult nowinek, których wartością ma być samo to, że są nowe, a nie to, czy cokolwiek ważą w konfrontacji ze starym. Sam fakt konfrontacji ma im gwarantować fory. Jeżę się na wszystkie te mody artystyczne i intelektualne, stadne zachowania, które sprawiają, że w kulturze coś się gremialnie nosi, coś się ceni, coś jest obowiązkowo ważne. Na nowoczesny żargon, który łączy akolitów w koła wtajemniczonych pełnych wyższości nad resztą zjadaczy kultury. Na łatwość ogłaszania radykalnych przełomów, otwierających się epok i modernizacyjnych przepracowań, które heroldowie postępu skłonni byliby wpoić zacofanym współziomkom w drodze edukacji surowej i bezwzględnej.Dla dobra edukowanych, rzecz jasna.A nasz teatr cielęcym zachwytem nad każdą radykalną nowością i łatwością stemplowania wszelkiej tradycji pieczątką „ramotka” grzeszy namiętnie i powszechnie. Pewnie grzeszył zawsze, dziś nastąpiło jednak w tym względzie potężne wzmożenie. Co więc ma w świecie sceny konserwatysta do roboty? Ano to, co w zdaniu na początku. Może oprotestowywać zmiany, może też oceniać, które są rzeczywiście nieuniknione – bo odbiór kultury się zmienia, choć niekoniecznie w doktrynerską, postępową stronę. Może patrzeć, jak to, co wymyślili młodzi, gra z tym, co było dawniej, dostrzegać nieoczekiwane indukcje i filiacje. Tudzież może samego siebie do niektórych zmian przekonywać, swój tradycjonalistyczny łeb na nie otwierać. Piszę o teatrze od czterdziestu lat, obserwuję go jeszcze dłużej. Powiedziałem sobie kiedyś, że gdy się przyłapię na tym, iż wspomnienia z przeszłości będą mi przysłaniały i dezawuowały każdy dzisiejszy artystyczny twór – poszukam sobie innego zajęcia. Jeszcze do tego nie doszło. Pisywałem recenzje w wielu czasopismach – w „Teatrze”, w „Twórczości”, w „Polityce” (najdłużej, 16 lat), w „Przekroju”, w „Zwierciadle”; „Dialogu”, w którym pracuję od 1984 roku nie liczę, bo recenzji sensu stricte pismo nie zamieszcza. W 2008 roku Mieczysław Orski namówił mnie na pisanie do wrocławskiej „Odry”. Pomyślałem sobie wtedy, że, mając trochę więcej miejsca, niż go zwykle daje dziś prasa, spróbuję komentować życie sceniczne, podkładając pod opisy współczesnych dzieł swoją pamięć, swoje doświadczenie, swoją edukację z lat siedemdziesiątych, czasu bardzo specyficznego w polskim teatrze i bardzo odmiennego od zdarzeń dzisiejszych. Jacek Sieradzki

Publikacja dokumentująca ważne artystyczne wydarzenie, poprzez które artyści pochodzący z Podlasia upomnieli się o pamięć o mało znanej tragedii. Monumentalne dzieło site-specific Małgorzaty Dmitruk i Leona Tarasewicza uzupełniał i niejako komentował film Agnieszki Arnold „Bohater” (2002). W książce poza tekstem kuratorki, znalazły się rozmowy ze wszystkimi twórcami wystawy przeprowadzone przez Bognę Błażewicz oraz esej Krzysztofa Czyżewskiego. W publikacji znajdziemy bogaty materiał fotograficzny dokumentujący zarówno powstawanie wystawy, jak i efekt końcowy.

In 1890, the thirty-year-old Chekhov, already knowing that he was ill with tuberculosis, undertook an arduous eleven-week journey from Moscow across Siberia to the penal colony on the island of Sakhalin. Now collected here in one volume are the fully annotated translations of his impressions of his trip through Siberia and the account of his three-month sojourn on Sakhalin Island, together with his notes and extracts from his letters to relatives and associates. Highly valuable both as a detailed depiction of the Tsarist system of penal servitude and as an insight into Chekhov’s motivations and objectives for visiting the colony and writing the exposé, Sakhalin Island is a haunting work which had a huge impact both on Chekhov’s career and on Russian society.

„Pozostaje więc fragment, jako emanacja, przebłysk cząstkowej prawdy, przybliżający nas do nadziei poznania i zrozumienia. Tak rozumiany fragment odkrywa trop, daje jakiś punkt podparcia, choćby zawarta w nim myśl była raczej pytaniem niż odpowiedzią”. Publikowane w tym tomiku fragmenty i zapiski w zamyśle autora mają stać się impulsem do namysłu nad pytaniami przybliżającymi zrozumienie pewnych ważnych aspektów naszej współczesności.

Over the last fifteen years of his life, Tolstoy collected and published the maxims of some of the world’s greatest masters of philosophy, religion and literature, adding his own contributions to various questions that preoccupied him in old age, such as faith and existence, as well as matters of everyday life. Banned in Russia under Communism, A Calendar of Wisdom was Tolstoy’s last major work, and one of his most popular both during and after his lifetime. This new translation by Roger Cockrell will offer today’s generation of readers the chance to discover, day by day, these edifying and carefully selected pearls of wisdom.

In June 1862, Dostoevsky left Petersburg on his first excursion to Western Europe. Ostensibly making the trip to consult Western specialists about his epilepsy, he also wished to see first-hand the source of the Western ideas he believed were corrupting Russia. Over the course of his journey he visited a number of major cities, including Berlin, Paris, London, Florence, Milan and Vienna. His record of the trip, Winter Notes on Summer Impressions – first published in the February 1863 issue of Vremya, the periodical he edited – is the chrysalis out of which many elements of his later masterpieces developed.

Felietony Wojciecha Tomczyka są przenikliwe i zarazem ostre jak brzytwa. Nieważne, czy tekst dotyczy dramatu Becketta, Festiwalu Filmów Fabularnych w Gdyni czy popularnych w latach 90. konkursów audiotele za każdym razem jest doskonałą anegdotą, polemiką czy ironicznym komentarzem do polskiej rzeczywistości. W Felietonach ożywają serialowe historie, które w czasach PRL-u przeżywała cała Polska, wracają szalone lata 90., nie zabrakło miejsca na niejeden celny komentarz o współczesnych teatrze, operze i filmie. Ale Tomczyk nie stroni od kwestii politycznych i społecznych, w których kultura jest zanurzona. W efekcie książka to portret polskich marzeń: wielkich i niedużych, wzniosłych i przyziemnych, roztropnych i tych mniej, zawsze jednak tak bardzo naszych.

Despite having no formal training in urban planning, Jane Jacobs deftly explores the strengths and weaknesses of policy arguments put forward by American urban planners in the era after World War II. They believed that the efficient movement of cars was of more value in the development of US cities than the everyday lives of the people living there. By carefully examining their relevance in her 1961 book, The Death and Life of Great American Cities, Jacobs dismantles these arguments by highlighting their shortsightedness. She evaluates the information to hand and comes to a very different conclusion, that urban planners ruin great cities, because they don’t understand that it is a city’s social interaction that makes it great. Proposals and policies that are drawn from planning theory do not consider the social dynamics of city life. They are in thrall to futuristic fantasies of a modern way of living that bears no relation to reality, or to the desires of real people living in real spaces. Professionals lobby for separation and standardization, splitting commercial, residential, industrial, and cultural spaces. But a truly visionary approach to urban planning should incorporate spaces with mixed uses, together with short, walkable blocks, large concentrations of people, and a mix of new and old buildings. This creates true urban vitality.

Understanding evidence is critical in a court of law – and it is just as important for critical thinking. Elizabeth Loftus, a pioneering psychologist, made a landmark contribution to both these areas in Eyewitness Testimony, a trail-blazing work that undermines much of the decision-making made by judges and juries by pointing out how flawed eyewitness testimony actually is. Reporting the results of an eye-opening series of experiments and trials, Loftus explores the ways in which – unbeknownst to the witnesses themselves – memory can be distorted and become highly unreliable. Much of Loftus’s work is based on expert use of the critical thinking skill of interpretation. Her work not only highlights multiple problems of definition with regard to courtroom testimony, but also focuses throughout on how best we can understand the meaning of the available evidence. Eyewitness Testimony is arguably the best place in the Macat library to begin any investigation of how to use and understand interpretation.

Erwin Panofsky’s Meaning in the Visual Arts is considered a key work in art history. Its ideas have provoked widespread debate, and although it was first published more than sixty years ago, it continues to feature regularly on numerous university reading lists. Meaning in the Visual Arts comprises nine essays. In these, Panofsky argues for the independence of iconology as a branch of history. He moves on to demonstrate the anatomy of art and its study, as well as the controlling principles of interpretation. He then deals with the theories of human proportions, Gothic architecture, and the Northern Renaissance. Finally, Panofsky discusses his own American experiences.