W Polsce znajduje się znaczna część największych ośrodków pielgrzymkowych Starego Kontynentu. Wynika to zapewne z naszej chrześcijańskiej tradycji, a także głębokiej religijności społeczeństwa. W naszym kraju mamy ponad dwieście sanktuariów. Są to głównie ośrodki maryjne (ponad 85 proc.), poświęcone Chrystusowi lub świętym. Każdy z nich posiada jakiś cudowny obraz (m.in. Gietrzwałd, Święta Lipka), figurkę (m.in. Ludźmierz, Skępe) lub relikwie (m.in. Kraków, Gniezno). Osobną kategorią ośrodków kultu są kalwarie, czyli zespoły kościołów i kaplic odwzorowujące drogę krzyżową w Jerozolimie.

Zakopiański Stary Cmentarz jest chyba najmniej smutną z polskich nekropolii, tutaj ma się wrażenie, że żal po zmarłych jest jakby mniejszy niż gdzie indziej, że oni wciąż są wśród nas, tylko jakby trochę dalej. Wiele z pochowanych tu osób żyje w swojej twórczości, wielu – w pamięci bliskich, którzy trochę za sprawą sławy, jaka otacza zakopiański Stary Cmentarz szczycą się tym, że ich przodkowie spoczywają po sąsiedzku z pisarzami, artystami, słynnymi przewodnikami czy ratownikami tatrzańskimi. Na Pęksowym Brzyzku nie tylko odwiedza się zmarłych – także zwiedza się to najpiękniejsze zakopiańskie muzeum na świeżym powietrzu, bowiem wiele usytuowanych tu nagrobków to prawdziwe dzieła sztuki, powstałe w pracowni wielkich artystów, którzy potem, w ślad za swoimi dziełami, znaleźli się na Pęksowym Brzyzku. Turysta znajdzie tu wiele akcesoriów wiążących się z terenem, na którym cmentarz jest usytuowany: regionalne zdobienia nagrobków, obrazy na szkle, żeliwne krzyże wykonane w XIX-wiecznej hucie w Kuźnicach z tatrzańskiego żelaza, skały z Tatr, haki i liny taternickie, blachy przewodników tatrzańskich. Jest tu także wiele (choć liczba ich zmniejsza się z roku na rok) grobów z zatartymi przez czas napisami, bezimiennych, zapomnianych, nierzadko jednak ozdobionych zabytkowymi krzyżami lub innymi dekoracjami funeralnymi. Epitafia często nawiązują do okoliczności górskiej śmierci lub też odnoszą się do niecodziennej działalności pochowanych tu osób. Stosunkowo niewiele jest banalnych lub kiczowatych, pretensjonalnych grobów – lecz gdy je napotykamy, może tym bardziej drażnią w tym pięknym, pełnym uśmiechniętego smutku miejscu.

W Kościele katolickim sanktuarium stanowi przestrzeń uznaną za miejsce święte, w której w sposób szczególny Bóg udziela swojej łaski. Najczęściej jest to kościół lub jego część. W Polsce mamy ponad 200 sanktuariów. Zapewne wynika to z naszej chrześcijańskiej tradycji, a także głębokiej religijności społeczeństwa. Są to głównie ośrodki maryjne (ponad 85 proc.), poświęcone Chrystusowi lub świętym. Każde z nich posiada jakiś cudowny obraz (np. Gietrzwałd), figurkę (np. Skępe) lub relikwie (np. Gniezno). Osobną kategorią sanktuariów są kalwarie, czyli zespoły kościołów i kaplic odwzorowujące drogę krzyżową z Jerozolimy. W dziejach Polski rola sanktuariów zwykle nie ograniczała się jedynie do funkcji religijnej. Miały one swój udział w kształtowaniu postaw patriotycznych narodu, szerzeniu oświaty i kultury. Stały się ważnymi centrami tzw. pątnictwa narodowego. Co ciekawe, każdego roku średnio 7 mln Polaków, czyli ok. 15 proc. ludności, wybiera się z pielgrzymką do wybranego miejsca kultu – sanktuarium. Polscy pątnicy stanowią około 5 proc. wszystkich chrześcijan pielgrzymujących na świecie i 20 proc. wędrujących do miejsc kultu Europejczyków. W książce „Najpiękniejsze polskie sanktuaria” przedstawiliśmy tylko wybrane spośród tych niezwykłych miejsc w naszym kraju. Wszystkie zostały w interesujący sposób opisane, a całość uzupełniono barwnymi fotografiami. Mamy nadzieję, że publikacja zachęci do osobistego nawiedzenia chociaż kilku sanktuariów – może na początek tych w najbliższej okolicy – tak ważnych dla religii chrześcijańskiej, ale także lokalnego kultu. „Czytelniku Szanowny Jeśli czujesz, tęsknisz i kochasz, to już blisko do tej prostoty, do jedynej tęsknoty za Bogiem. Zobacz, przeczytaj i ukochaj”. (ksiądz biskup Józef Zawitkowski)

Od kiedy w grocie w Lourdes małej Bernadetcie Soubirous objawiła się Maryja, do tej niepozornej miejscowości u podnóża Pirenejów przybyło już niemal pół miliarda osób. Miliony pielgrzymów doświadczają w tym miejscu niezwykłych łask, w tym szczególnie uzdrowienia z różnych, nawet najpoważniejszych chorób. Siedemdziesiąt spośród uzdrowionych otrzymało oficjalne potwierdzenie, że w ich wypadku doszło do prawdziwego cudu, jednak ludzi przekonanych o tym, że Matka Boża obdarowała ich cudowną łaską, jest znacznie więcej. Co roku Biuro Orzeczeń Medycznych działające przy sanktuarium otrzymuje kolejne zgłoszenia, które poddaje rzetelnej i długotrwałej weryfikacji naukowej. Ze względu na drobiazgowe kościelne procedury i ogromną liczbę zgłaszanych przypadków wiele niewytłumaczalnych zjawisk wciąż czeka na zbadanie. Filippo Anastasi w swej reporterskiej książce opisuje najbardziej spektakularne uzdrowienia, które wierni zawdzięczają Maryi. Sam przyznaje, że rozmowy z ludźmi, których dotknęła Boża łaska, dalekie są od tego, do czego przywykł w pracy dziennikarza. Wywiady z uzdrowionymi to bowiem pełne duchowej głębi i odmieniające serce spotkania z tym, co trudno wyjaśnić i co nie sposób w pełni zrozumieć. Dziś, za sprawą tej wyjątkowej książki, takie spotkanie z Bożą łaską mogą przeżyć wszyscy, którzy podobnie jak miliony pielgrzymów w Lourdes pragną uzdrowienia zarówno ciała, jak i duszy. Rozważając przedstawione wydarzenia i świadectwa, możemy pogłębić naszą wiarę, zachwycić się jej pięknem, ożywić zaufanie do świętych, a przede wszystkim do Matki Bożej, na nowo odkryć znaczenie pielgrzymowania, zatroszczyć się o zdrowie zarówno swoje, jak i innych, a także wejść z nowym zapałem na drogę ku świętości oraz odkryć smak modlitwy dziękczynnej i błagalnej. abp LUIGI BRESSAN Filippo Anastasi – literaturoznawca, asystent na Wydziale Historii Nowożytnej na Uniwersytecie La Sapienza; wieloletni dziennikarz radiowy i telewizyjny oraz korespondent prasowy, autor licznych publikacji m.in. na temat św. Ojca Pio.

Jasna Góra jest przecież nie tylko miejscem pielgrzymek Polaków z Polski i całego świata. Jasna Góra jest sanktuarium Narodu. Jeśli chcemy dowiedzieć się, jak płyną dzieje w sercach Polaków, trzeba przyjść tutaj. Trzeba przyłożyć ucho do tego miejsca. Trzeba usłyszeć echo całego życia Narodu w sercu jego Matki i Królowej. św. Jan Paweł II Nie ma w Polsce obdarzanego większą czcią maryjnego wizerunku niż Czarna Madonna z Jasnej Góry. Z tym szczególnym miejscem, w którym bije serce narodu polskiego, wiąże się ogrom niezwykłych, cudownych zdarzeń. Część z nich to udokumentowane, historyczne, przełomowe chwile w dziejach naszej ojczyzny, jak choćby zatrzymanie potopu szwedzkiego. Część to prywatne cuda, uzdrowienia i łaski spływające na wiernych oddających się opiece Czarnej Madonnie. Album ten stanowi zapis i pamiątkę tych niezwykłych historii i cudów, które swe źródło mają na Jasnej Górze. Dla każdego wierzącego Polaka będzie on utwierdzeniem w wierze i zapewnieniem o matczynej opiece Maryi. Warto pamiętać o niezwykłej sile wiary zdolnej góry przenosić, która rodzi się przed obliczem Jasnogórskiej Pani. Album może stać się zachętą do pielgrzymki, nawiedzenia sanktuarium i oddania swoich trosk w matczyne ramiona Czarnej Madonny.

Jedna z hipotez dotyczących początków Świętej Lipki wiąże się z napadem dokonanym w 1311 roku na okoliczne ziemie przez pogańskiego księcia Litwy Witenesa. Dokonywał on grabieży, brał w niewolę zamieszkujących tamten teren chrześcijan. Później został pokonany przez wojska krzyżackie dowodzone przez komtura Heinricha von Plötzke. Podczas najazdu Witenes miał dokonać profanacji (podeptania) hostii. W miejscu, w którym doszło do zbezczeszczenia, na drzewie miała zostać zawieszona kapliczka przypominająca o popełnionym grzechu i konieczności modlitwy przebłagalnej, wynagradzającej i ekspiacyjnej. Druga hipoteza jest związana z wierzeniami dawnych ludów. W przeszłości teren ten zamieszkiwało jedno z plemion Prusów – Bartowie. Jego stolicą były pobliskie Barciany. Teren na północny wschód od nich zajmowali Jadźwingowie. Wierzyli oni w to, że w drzewach lipowych zamieszkują dusze zmarłych kobiet. Dlatego na jednej z lip ustawiono później figurę Matki Bożej. Sanktuarium jest nazywane perłą polskiego baroku. Jako jedyny na terenie Polski kościół jezuicki posiada krużganek, znajdują się tu też piękne freski autorstwa Macieja Jana Mayera i zabytkowe organy z ruchomymi figurkami. W sezonie letnim w Świętej Lipce odbywają się koncerty organowe z udziałem artystów z całego świata. Sanktuarium to także Częstochowa Północy, a tradycja pielgrzymkowa sięga w tym miejscu XV wieku. Rocznie Świętą Lipkę odwiedza około 400 tysięcy pielgrzymów.

Książka jest wynikiem kilkuletnich badań terenowych zrealizowanych w środowisku osób zajmujących się przedwojennymi cmentarzami na terenach postmigracyjnych Polski. Małgorzata Zawiła przedstawia społeczne procesy przypisywania znaczeń zniszczonym i zapomnianym cmentarzom, podlegającym obecnie działaniom mającym na celu ich zachowanie, a także praktyki oswajania nekropolii oraz powstanie związanych z tym wspólnot nieformalnych i organizacji. Te trzy elementy, przedstawiające relację ludzi i starych, nieczynnych cmentarzy, zostały nazwane dziedziczynieniem. Książka może zainteresować wszystkich zajmujących się społecznymi procesami pamięci, studiami nad dziedzictwem kulturowym oraz związkami między ludźmi a elementami rzeczywistości materialnej. Małgorzata Zawiła – religioznawczyni, badaczka i wykładowczyni, pracuje w Instytucie Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się socjologią religii, a w szczególności religijnością współczesną oraz studiami tanatologicznymi. Autorka i współredaktorka monografii oraz artykułów.

Dwie kobiety. Dwie opowieści. Jedna podróż. Anna: lektor języka hiszpańskiego, przedsiębiorca, informatyk, żona Karola, mama trójki dzieci. Agnieszka: nauczyciel akademicki, osoba samotna. W 2010 roku obie wybrały się do Santiago de Compostela, jako środek transportu wybierając autostop... i własne nogi. Samotnie i w towarzystwie wyszły na spotkanie przygody. Czy polecają taką podróż? Nie. Czy odradzają? Nie. Każdy ma swój czas i swoją historię. Ich historię opowiada ta książka. FB fanpage https://www.facebook.com/Stopem-do-Santiago-i-z-powrotem-1976051459175492/

Książka prezentuje wszystkie odnalezione i zinwentaryzowane na podstawie badań terenowych mogiły poległych oraz zmarłych z ran i chorób powstańców wielkopolskich wymienionych w publikacji W. Olszewskiego i Ł. Jastrząba „Lista strat Powstania Wielkopolskiego od 27 grudnia 1918 roku do 8 marca 1920 roku” (wyd. 2, Koszalin 2009). Informacje zostały wzbogacone zdjęciami i dokumentami archiwalnymi, prezentacją sylwetek wybranych poległych itp. Publikacja przygotowano wspólnie z Wielkopolskim Urzędem Wojewódzkim w Poznaniu. Książka poprzedzona jest słowem wstępnym Prezydenta RP Andrzeja Dudy i składa się z trzech rozdziałów poświęconych różnym aspektom powstania wielkopolskiego oraz właściwej ewidencji grobów. Autorem pierwszego rozdziału pt. Wielkopolska wiktoria jest Janusz Karwat, drugiego rozdziału pt. Problematyka strat osobowych powstania wielkopolskiego – Łukasz Jastrząb natomiast trzeciego pt. Miejsca pochówku powstańców wielkopolskich z lat 1918-1920 – Adam Pleskaczyński. Zasadniczą częścią publikacji jest Wykaz grobów powstańców wielkopolskich poległych i zmarłych w latach 1918-1920, który został opracowany przez Bartosza Biegałę, Sławomira Józefiaka i Adama Kaczmarka pod red. naukową Adama Pleskaczyńskiego. W książce umieszczono również bibliografię i przypisy, spis źródeł ikonograficznych oraz wykaz nazwisk znajdujących się na inskrypcjach nagrobnych.

Sanktuaria przypominają działanie Boga w historii. Pozwalają w głębszym wzruszeniu zobaczyć i dotknąć miejsc, które ongiś nawiedził sam Bóg; po których stąpali Jezus, Maryja, święci. Są pamiątką, która ma nie tylko wymiar historyczny, ale również teraźniejszy. W tych miejscach bowiem nadal działa Bóg, odnawia przymierze z człowiekiem, zaprasza do intymnej relacji ze sobą. Ta książka jest zaproszeniem do tego, żeby wyruszyć w pasjonującą i ubogacającą podróż po Ziemi Świętej. To z jednej strony pielgrzymka śladami Jezusa, a z drugiej okazja do zatrzymania się, zajrzenia w głąb siebie, odkrycia własnych pragnień i poznania prawdy o sobie. Beer-Szeba, Sadzawki Salomona, Sanktuarium Księgi, ruiny Mamre… to tylko niektóre z licznych miejsc, które dzięki książce o. Stanisława Biela SJ możemy odwiedzić. Ogród Boga jest rozległy i każdy znajdzie w nim coś dla siebie. Stanisław Biel SJ – rekolekcjonista i kierownik duchowy, udziela Ćwiczeń duchowych w Częstochowie, wcześniej pełnił funkcję dyrektora Domu Rekolekcyjnego w Zakopanem. Autor książek i artykułów z dziedziny duchowości.

O (CZĘSTO) NIEODROBIONEJ LEKCJI POKORY WOBEC DOKONAŃ NASZYCH ZMARŁYCH PROFESORÓW Gdyby zapytać każdego z nas, za co gotów byłby oddać swoje życie, to zapewne wszyscy odpowiedzielibyśmy, że za naszą ojczyznę. Tą – małą wprawdzie, ale przecież jednak ojczyzną – jest nasz Uniwersytet. Dobro, które odziedziczyliśmy po naszych Koleżankach i Kolegach, i które – rzecz jasna – naszą powinnością jest przekazać bez uszczerbku następnym pokoleniom. Dobro wspólne, którego jesteśmy jedynie chwilowymi depozytariuszami. Istnienie uniwersytetu pojmowanego w kategoriach ponadczasowej wspólnoty pokoleń dowodzi bowiem ponad wszelką wątpliwość, że istnieją wartości, które są trwałe i niezniszczalne. Starzeją się one, to prawda, jak wszystko zresztą na tym świecie, lecz bynajmniej nie stają się przez to przestarzałe. W znanym powszechnie wyimku poetyckim Cypriana Kamila Norwida Ojczyzna to ziemia i groby. Narody, tracąc pamięć, tracą życie można – bez obawy o utratę sensu owego przesłania – zastąpić słowa „ojczyzna” i „narody” innym, równie uniwersalnym wyrazem. Jest nim słowo „uniwersytet”. Każda uczelnia stanowi bowiem z definicji nie tylko wspólnotę żywych, lecz także międzypokoleniowy most łączący przeszłość oraz przyszłość; tych, którzy odeszli, z tymi, którzy przyjdą po nas. Stąd, jeśli chce się nie tylko poznać, ale i współtworzyć historię jakiegokolwiek uniwersytetu, to należy pójść na cmentarze, gdzie spoczywają jego profesorowie. Swoim życiem i śmiercią poświadczają oni bowiem słuszność Norwidowskiej definicji, a ich niejednokrotnie żmudna droga badawcza oraz losy życiowe dokumentują tę nieprzerwaną nić pokoleń, z której utkana jest współczesność naszej przesławnej Almae Matris. (...) Naszej przesławnej Wszechnicy przyświeca dewiza plus ratio quam vis (więcej znaczy rozum niż siła). Pokażmy, jako nieodrodni dziedzice naszych zmarłych Koleżanek i Kolegów, iż dobrze zrozumieliśmy sens tej maksymy, że podtrzymując o nich pamięć, dowodzimy tej niezbędnej w życiu każdego badacza szczypty pokory wobec dokonań poprzedników, i że pamiętając o przeszłości, również dzisiaj wytyczamy dla nas w taki, jeszcze inny sposób, drogę do przyszłości. Prof. dr hab. Jan Wiktor Tkaczyński Przewodniczący Komitetu ds. Opieki nad Grobami Profesorów UJ

Nie wszyscy mogą wybrać się osobiście do Ziemi Świętej i Wiecznego Miasta, by stąpać tam śladami Jezusa i Jego następcy – św. Piotra. Ten album pozwala dotrzeć tam każdemu, by mógł poznać je bliżej i doznać głębokich duchowych przeżyć. Wędrując po kartach książki pielgrzymujemy częściowo wspólnie z trzema papieżami – św. Janem Pawłem II, Benedyktem XVI i Franciszkiem. Poruszając się po Stolicy Piotrowej uczestniczymy z nimi także w obchodach Wielkiego Tygodnia, najbogatszego okresu liturgicznego. Niepowtarzalne, uduchowione zdjęcia Adama Bujaka – mistrza fotografii religijnej, autora ponad 130 albumów! – ukazują nieraz dużo więcej, niż potrafi dostrzec oko zwykłego pielgrzyma. Dzięki przebogatemu doświadczeniu i wyjątkowemu talentowi artysta potrafi znaleźć zarówno niecodzienne punkty obserwacyjne, jak i wydobyć z tła niezwykłe detale, prawdziwe perły, dowody geniuszu dawnych rzeźbiarzy, architektów, malarzy. Adam Bujak miał poza tym wyjątkową możliwość i przywilej przebywania w bezpośredniej bliskości św. Jana Pawła II, Benedykta XVI oraz Franciszka. Przemieszczamy się na kartach tej książki od Synaju po Jordan, od Jeziora Galilejskiego po Betlejem. Wstępujemy na Górę Błogosławieństw i na górę Tabor. Poznajemy Nazaret i Kafarnaum. Z Góry Oliwnej spoglądamy na Jerozolimę, by potem zejść w dół i zadumać się w Wieczerniku lub przy Grobie Matki Bożej. Uczestniczymy także w historycznej Eucharystii celebrowanej przez ziemskiego Namiestnika Chrystusa przed pustym grobem Naszego Pana. Prawie dwa tysiące lat temu osiadł w Rzymie ten, którego Jezus wyznaczył na swego pierwszego następcę. Poświęcona mu Bazylika św. Piotra to najważniejsza świątynia chrześcijan. Album ten przybliża jej wspaniałość i podniosłość, pozwala też obejrzeć z bliska katedrę biskupa Rzymu – Bazylikę św. Jana na Lateranie. Bogate w rzeczowe informacje podpisy pod zdjęciami oraz dwa świetnie eseje znawczyni tematyki papieskiej i kościelnej, Jolanty Sosnowskiej, pogłębiają naszą wiedzę o Ziemi Świętej i Watykanie, objaśniają symbolikę obrzędów, strojów i kolorów liturgicznych. Wybrane homilie papieskie św. Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka tłumaczą wymiar duchowy tych wydarzeń. Także dla tych, którzy pielgrzymowali już do tych świętych miejsc, stojący na wysokim poziomie edytorskim album „Śladami Zbawiciela” będzie zapewne przywołaniem doznanych tam duchowych przeżyć i estetycznych wzruszeń oraz jakże cenną pamiątką.

Komplet albumów o najsłynniejszych sanktuariach maryjnych: Fatimie, Lourdes i Guadalupe. Historia ojawień, opisy miejsc i postaci uczestniczących w objawieniach, mnóstwo ciekawostek oraz bogata szata graficzna zachęcają do ich poznania. Do kompletu dołączono album Tuniki Chrystusa, w którym odkryjemy tajemnicę i wątpliwości związane z dwoma czczonymi relikwiami, przechowywanymi w niemieckim Trewirze i francuskim Argenteuil.

Autorka [monografii] podjęła się opisu tekstu nagrobnego, co jest ważnym aktem werbalnego wyrażanie pamięci o tych, których wśród nas już nie ma. Wprawdzie tekst ten na gruncie polskim został już opisany, jednak jeszcze nikt nie podjął się analizy inskrypcji powstałych w dwóch dość odmiennych, choć słowiańskich, kulturach narodowych - katolickiej i prawosławnej. Jest to novum w prezentowanej pracy. Tekst inskrypcji bowiem nie powstaje jako powielanie neutralnego schematu (czy inwariantu). Zawsze odnosi się do tradycji kulturowej, w której żył zmarły i w której żyje fundator nagrobka oraz tekstu inskrypcji. Te cechy widoczne są zwłaszcza w części inicjalnej i finalnej inskrypcji. Z tego względu dobrze, że autorka dużo uwagi poświęciła opisom tekstów polskich i ukraińskich (czasami też rosyjskich). Pogranicze bowiem to przestrzeń, w której funkcjonują nie tylko dwie kultury, ale również trzecia, dążąca do likwidacji opozycji "swój - obcy" i przekształcenia jej w opozycję "swój/mój - inny/nie mój". Inny zezwala na włączenie go do mojej kultury mimo pewnej odmienności (symbioza z zachowaniem odmienności). Skutkuje to dobrowolnym przejmowaniem elementów obcej kultury i wprowadzeniem ich do swojej, czyli wzbogaceniem kultury docelowej. [...] Mieszanie się zjawisk kulturowych widać również w analizowanych przez Autorkę tekstach. Z recenzji prof. dr. hab. Mieczysława Balowskiego (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)

„Ci, którzy odwiedzili polskie albergue na Monte do Gozo w ostatnich latach zapewne spotkali autorkę tej książki podczas prelekcji dla pielgrzymów czy pracy w schronisku. Książka powstawała między tymi zajęciami – z wielkiej fascynacji Camino, z dociekliwości i potrzeby serca.” Ks. Roman Wcisło MS Centro Europeo de Peregrinación Juan Paulo II w Santiago de Compostela „Wielkim atutem książki jest umiejętność odczytania fenomenu Camino na wielu poziomach znaczeń, które nie gubią się w detalach, ale z mozaiki przybliżeń i charakterystyk, bardzo głębokich i opartych na najnowszej literaturze tematu, potrafią przekazać wspólną perspektywę (…) Pozostaję pod wielkim wrażeniem erudycji i uporządkowanego, interdyscyplinarnego oraz metodologicznie poprawnego zgłębiania tego trudnego dla badań zjawiska, jakim jest współczesne Camino de Santiago.” Ks. dr hab. Piotr Roszak Pracownia Szlaku Św. Jakuba, UMK w Toruniu "Dla tych, którzy byli, którzy dopiero się wybierają i którzy marzą, by wyruszyć na Camino... Polecam! Zwłaszcza tym, którzy chcieliby, aby ta droga była pielgrzymką, a nie tylko trekkingiem." Dr Franciszek Mróz Bractwo Św. Jakuba w Więcławicach Starych

Jedną z cech wyróżniających polski krajobraz jest obecność świątyń w każdej, mniejszej lub większej miejscowości. Są one znakiem przeszłości i teraźniejszości naszego kraju, ściśle związanego z kręgiem kultury chrześcijańskiej, ale przez długi czas wielonarodowego oraz wielowyznaniowego. Stanowią wyjątkową część dziedzictwa kulturowego i historycznego narodu polskiego. Album prezentuje ponad 90 polskich kościołów i miejsc świętych – najpiękniejszych, najbardziej zabytkowych, otoczonych szczególnym kultem.

Pielgrzymkowa mapa Polski z zaznaczonymi sanktuariami różnych wyznań. Dodatkowo na mapie zawarto słownik architektoniczny. Mapa zawiera grafiki obrazujące opisane świątynie. Na rewersie umieszczono szeroki opis turystyczny wybranych miejsc kultu wraz z grafikami.

Lourdes, La Salette, Fatima czy Guadalupe – te nazwy znane są szerszemu gronu. Ale Gietrzwałd? Gdzie znajduje się to miejsce?Dlaczego powinno być rozsławione na cały świat? Co się tam wydarzyło? Wiele pytań można zadać, a przecież Gietrzwałd to jedyne uznane przez Kościół katolicki miejsce objawień maryjnych w naszym kraju. Życie sanktuarium gietrzwałdzkiego odmierzane jest rytmem dzwonów wzywających wiernych na modlitwę do bazyliki na wzgórzu. Tam trzykrotnie w ciągu dnia odmawiany jest różaniec, na koniec każdej Mszy św. Przybywają tu pątnicy z różnych zakątków Polski i nie tylko. Nie ma już klonu, na którym sto czterdzieści lat temu Matka Boża ukazała się dwóm dziewczynkom, ale jest niepozorna kapliczka, typowa dla warmińskiego krajobrazu. Mimo upływu lat i mimo zmienionych warunków społecznych, politycznych i kościelnych Gietrzwałd nie stracił znaczenia. Wartości, jakie wniosły objawienia Najświętszej Maryi Panny, nadal są żywe i w dalszym ciągu owocują. Kustosze sanktuarium maryjnego, księża kanonicy regularni laterańscy, oznajmiają, że w ostatnich latach do Gietrzwałdu przybywa rocznie około miliona pątników ze wszystkich stron świata. Warto zapoznać się z tym miejscem, odkryć jego historię i… powierzyć się Matce Bożej Gietrzwałdzkiej.

W publikacji znajdziemy teksty ukazujące wieloaspektowość problematyki sztuki cmentarnej, ujmujące zjawisko artystycznego funkcjonowania cmentarza w możliwie różnorodnym kontekście.

Opracowanie dr Jolanty Mikołajczyk jest pierwszą tak obszerną próbą skompletowania aktualnie obowiązujących aktów prawnych. Autorka ma cenne doświadczenie wieloletniego zawodowego zaangażowania w problematykę ochrony miejsc martyrologii. Stworzone przez nią kompendium regulacji prawa międzynarodowego i krajowego to nie tylko odpowiedź na praktyczne zapotrzebowanie administracji państwowej. Może ono stanowić również podstawę działań podejmowanych przez organizacje pozarządowe, prawników, historyków, lokalne grupy zainteresowań i wszystkie osoby pragnące współpracować z organami państwowymi w zakresie opieki nad miejscami pamięci. Władysław Bartoszewski