W cieniu góry Synaj

Peter Sloterdijk (ur. 1947), dziś chyba najbardziej, obok Jürgena Habermasa, wpływowy niemiecki intelektualista, filozof kultury, od kilku lat publikuje teksty dotyczące religii jako zjawiska społecznego i postawy myślowej. Niniejsza książka stanowi kontynuację rozważań z ,,Gorliwości Boga"" (Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2013) i innych jego religioznawczych prac. W tym tomie bogatszym o doświadczenie trudności operowania pojęciami w rodzaju ,,monoteizm"" czy ,,religie Abrahamowe"" Sloterdijk sięga po inną strategię i rozpatruje społeczeństwa religijne od strony ,,ćwiczenia"" religii. To nie naród wybiera sobie religię, lecz religia dobiera sobie wyznawców składających się na ,,naród"" (przypadek starożytnego Izraela). ,,Całkowite członkostwo"", o którym mowa w podtytule, to właśnie ,,przynależność do religii"". Religia wymaga ,,całkowitej"" przynależności, oddania bez reszty, a odstępstwo surowo karze, jak pokazuje paradygmat w postaci opowieści o złotym cielcu i karnym wygubieniu części Izraelitów przez Mojżesza. Ten ,,schemat spod góry Synaj"", egzekwowanie ,,całkowitego członkostwa"" może być źródłem ksenofobii monoteizmów i występować w najrozmaitszych religiach. W takiej przynależności, wewnętrznej dyscyplinie religii tkwi źródło przemocy inne niż rywalizacja między religiami o monopol na prawdę. Na ile chroniczne jest to źródło, jak długi cień rzuca góra Synaj, oto pytanie.