Czarodziejska góra w literaturze polskiej

Tomasz Mann już za życia zaczął uchodzić w Polsce za „klasyka”, co w symboliczny sposób odsłoniła i przypieczętowała jego krótka wizyta w Warszawie w 1927 roku. Ale nie wszystkie utwory niemieckiego pisarza cieszyły się jednakowym zainteresowaniem wśród polskich czytelników. Czarodziejska góra zajmuje tu miejsce szczególne, bowiem udało jej się zdobyć uznanie zarówno krytyków, pisarzy, jak i „zwykłych” czytelników. Poczynając od dwudziestolecia międzywojennego, kolejne pokolenia polskich twórców reinterpretowały „szwajcarską epopeję” Manna, przykładając do niej różne klucze, które w zależności od społeczno-historycznych uwarunkowań uwypuklały wagę rozmaitych wątków niemieckiej powieści. Do dzisiaj jej epicki „duch” patronuje artystycznym wyborom wielu autorów, a sama powieść w Polsce pełni rolę narracji o doniosłej kulturowej randze. Niniejsza książka stanowi swego rodzaju intertekstualną mapę nawiązań do Czarodziejskiej góry w literaturze polskiej. Jej zakres tematyczny obejmuje szeroką problematykę sytuującą powieść Manna m.in. w kontekście literatury Holocaustu, prozy postmodernistycznej, a także odczytań podejmujących dyskusję nad współczesnością w świetle ważnych dla Polski doświadczeń. W książce zrekonstruowany został unikalny międzytekstowy dialog, a także proces przenikania niemieckiego arcydzieła na grunt literatury polskiej potwierdzający niezaprzeczalną bliskość dwóch sąsiadujących ze sobą obszarów kulturowych: polskiego oraz niemieckiego. Spis treści Wprowadzenie Przestrzenie badań porównawczych – rzut historyczny Poza wymiar komparatystyczny. Analiza tekstu w perspektywie funkcjonalnego i twórczego wykorzystania zaplecza teoretycznego Kilka uwag o stanie badań nad recepcją Czarodziejskiej góry Rozdział I Czarny wariant „Bildung” O relacjach pomiędzy Czarodziejską górą Tomasza Manna a Szpitalem Przemienienia Stanisława Lema Idea „Bildung” w Szpitalu Przemienienia Szpital Przemienienia: powieść–­świadectwo Rozdział II Tradycja i nowoczesność w powieści Pawła Huellego Castorp Uniwersum mieszczańskich ideałów. Szczeliny i pęknięcia Na (post)kolonialnych rozdrożach Konfrontacja dwóch światów. Opozycja Wschód–Zachód w perspektywie mitu i stereotypu Uwagi końcowe Rozdział III Czarodziejska góra, ironia i postmodernistyczne tropy w powieści Jurka Zielonki Tadzio Fikcja na usługach ironii. Ironia w Czarodziejskiej górze, ironia w Tadziu Gramatyka intertekstualnych odwróceń Rozdział IV „To była powieść mojej młodości”. Czesław Miłosz wobec Czarodziejskiej góry Poeta powieściopisarzem. Czarodziejska góra jako lustro poetyckiej biografii Czarodziejska góra Miłosza Rozdział V W kręgu narracji sanatoryjnych W Szwajcarii Ramy sanatoryjnej egzystencji Podsumowanie Rozdział VI Próba przekroju W prozie i w poezji. Czarodziejska góra w dwudziestoleciu międzywojennym Iwaszkiewicz: Brzezina Jerzy Liebert i Czarodziejska góra Reinterpretacje powojenne i współczesne Marian Promiński: Sezon w Górach Jowiszowych Józef Łoziński: Statek na Hel Wilhelm Dichter: Szkoła bezbożników Antoni Libera: Madame Jerzy Pilch wobec Czarodziejskiej góry Jerzy Łukosz: Tomasz Mann