Dlaczego potrafimy działać moralnie?

Sążniste dzieło Rutkowskiego, chociaż konkluzje jego mogą mieć znaczenie dla normatywnych teorii etycznych, jest w osnowie swojej dyskusją i debatą nad logicznymi komplikacjami i logiczną strukturą różnych teorii odnoszących się do kwestii stosunku między obowiązkiem moralnym a motywacjami działań. Chodzi o to, czy możliwe jest, by ten, kto nie żywi motywacji do działania zgodnego z obowiązkiem, był zarazem tym obowiązkiem związany i był tego świadom. Z analiz autora okazuje się, że jest to pytanie obfitujące w mnóstwo komplikacji, o wielkim znaczeniu dla teoretycznych podstaw etyki. Rozprawa jest nadzwyczaj skrupulatna i rozważa wszystkie możliwe niuanse, wszystkie warianty różnych stanowisk teoretycznych odnoszących się do kwestii głównej. Przytoczone są opinie i teorie kilkudziesięciu współczesnych filozofów anglojęzycznych, którzy sprawy te dyskutowali. Z wcześniejszych klasyków teorie Hume’a i w pewnym stopniu także Kanta są przedmiotem analiz. Jest to doprawdy cenne dzieło, poważny wkład do dyskusji nad podstawami etyki, chociaż żałować należy, że wielce abstrakcyjna forma wykładu sprawia, że nadal jest znaczny dystans między wynikami dzieła a faktycznymi troskami ludzi myślących o moralnym obowiązku. Leszek Kołakowski