Czy w dzisiejszym świecie niezliczonych przedmiotów i wrażeń, mnożących się i coraz szybciej zmieniających się potrzeb kierujemy się wartościami estetycznymi? Czy też w miejsce refleksji i decyzji aksjologicznych na dobre wkroczyły doraźne recepty aplikowane przez świat reklamy i marketingową skuteczność? Terminy „kamp”, „glamour” i „vintage” - choć uchwytne w języku współczesnej estetyki jako jego wyróżniki - nie poddają się prostym wyjaśnieniom, nie dają się sprowadzić do konsumpcyjnych metek. Czy obecne sposoby komunikacji, zwłaszcza internetowej, spłycają te pojęcia? Tak. Ujmują je jako niezrozumiałe odmiany piękna, brzydoty lub kiczu, krótkotrwałe mody. Popularność kampu, glamouru i vintage wynika - jak się wydaje - w znacznym stopniu z ich pozornej niedookreśloności, a więc i podatności na arbitralne użycie. Tymczasem bardziej staranne przyjrzenie się tym kategoriom estetycznym pokazuje nie tylko ich złożoność, lecz także ugruntowuje refleksję estetyczną jako przejaw wybitnie pluralistycznego myślenia i odczuwania, skądinąd właściwego estetyce od początków kształtowania się dyskursu estetycznego. Kamp, glamour i vintage nie są estetyczną rebelią, nie są przeciw pięknu, ale sytuują się wobec niego - obrazują krytyczny stosunek do instrumentalizowania estetyki, sprowadzania jej do reguł, które należy sobie przyswoić. Kamp, glamour, vintage. Współczesne kategorie estetyczne to pierwsza monografia poświęcona tym pojęciom. Autorka najpierw rekonstruuje transdyscyplinarną perspektywę, z której te terminy stają się w ogóle zrozumiałe, a następnie zestawia je ze sobą, wydobywając ich estetyczne znaczenie. Kamp, glamour i vintage wyłaniają się z tej refleksji jako słowa nie tylko mające sens, lecz także mówiące coś ważnego o współczesnych upodobaniach - dzięki temu przestają się one jawić jako przykłady zhomogenizowanej marketingowo-internetowej nowomowy.

> KRÓTKIE WPROWADZENIE - książki, które zmieniają sposób myślenia! Piękno to przystępne omówienie zagadnień związanych z estetyką. Autor przygląda się nie tylko dziełom sztuki, lecz także naturze i przedmiotom w codziennym życiu. Czym jest piękno? Jaką rolę odgrywa w naszym życiu? Czy jest wartością uniwersalną? Czemu służy brzydota? * Interdyscyplinarna seria KRÓTKIE WPROWADZENIE piórem uznanych ekspertów skupionych wokół Uniwersytetu Oksfordzkiego przybliża aktualną wiedzę na temat współczesnego świata i pomaga go zrozumieć. W atrakcyjny sposób prezentuje najważniejsze zagadnienia XXI w. - od kultury, religii, historii przez nauki przyrodnicze po technikę. To publikacje popularnonaukowe, które w formule przystępnej, dalekiej od akademickiego wykładu, prezentują wybrane kwestie. Książki idealne zarówno jako wprowadzenie do nowych tematów, jak i uzupełnienie wiedzy o tym, co nas pasjonuje. Najnowsze fakty, analizy ekspertów, błyskotliwe interpretacje. Opiekę merytoryczną nad polską edycją serii sprawują naukowcy z Uniwersytetu Łódzkiego: prof. Krystyna Kujawińska Courtney, prof. Ewa Gajewska, prof. Aneta Pawłowska, prof. Jerzy Gajdka, prof. Piotr Stalmaszczyk.

Blisko dwa tysiące lat temu ludy Wschodu zaczęły doceniać i eksponować kamienie o wyjątkowo naturalnym pięknie. Prezentowanie tych niezwykłych kamieni, udoskonalone przez Japończyków przez następne stulecia – bądź w formie martwej natury, bądź w towarzystwie miniaturowych drzewek – przerodziło się w wyrafinowaną sztukę, zwaną suiseki. Podstawy tej sztuki zostały opisane w Japońskiej sztuce odnajdywania piękna w kamieniu. Książka: • zawiera kompletny przewodnik dla kolekcjonerów • zapoznaje z podstawowymi pojęciami i fachową terminologią • udziela porad odnośnie najlepszego eksponowania kamieni • zwraca uwagę na możliwość łączenia suiseki z bonsai • dostarcza wiedzy na temat wykorzystania suiseki w projektowaniu na wolnym powietrzu • daje wgląd w historię suiseki • prezentuje dwujęzyczny przewodnik po systemach klasyfikacyjnych • zawiera ponad 150 ilustracji, w tym 69 barwnych • opatrzona została nową przedmową autorstwa Sonji Arntzen

Estetyka filmu. Badania nad filmem science fiction «Wojna światów» (1953/1954) Byrona Haskina” Wernera Faulsticha jest pierwszą na świecie, medialną teorią filmu fabularnego. Stanowi ona część większego projektu badawczego, w którym autor ukazał recepcję „Wojny światów” G.H. Wellsa we wszystkich mediach, poczynając od czasopisma i książki (H.G. Wells), przez komiks i radio (O. Welles), a kończąc na filmie (B. Haskin), telewizji (J. Sargent) i operze popowej (J. Wayne). Wybór słynnego w latach 50. filmu SF Byrona Haskina nie był jedynie koniecznością historyczną, podyktowaną pierwszą i jedyną do czasów Spielberga adaptacją filmową, lecz wynikał zarazem ze świadomości, że przeciętność artystyczna filmu, który zdobył skądinąd Oscara za efekty specjalne, jest jego wielką zaletą. Podobnie jak jest nią zdolność do ukazywania tego, czym jest w istocie estetyka filmu. Faulstich postawił sobie za cel zasypanie przepaści między abstrakcyjnie rozumianą teorią, dla której poszczególne filmy są co najwyżej mniej lub bardziej arbitralnie dobranymi przykładami, a formalną i treściową analizą pojedynczego filmu pojmowanego jako totum. Dzięki tak jasno sprecyzowanemu założeniu badawczemu autorowi udało się skutecznie przybliżyć pięć kategorii określających medium filmu: realizm, przemoc pokazywania, technikę, towar, mit. I jednocześnie pokazać, jak przejawiają się one w konkretnym dziele filmowym, które naznaczyło je swymi niepowtarzalnymi cechami.

Książka umożliwia czytelnikowi ujrzenie doświadczenia sztuki współczesnej w horyzontach hermeneutycznego rozumienia. Sztuka współczesna, wykraczająca poza enklawy estetyczności, zostaje w niej ukazana jako doświadczenie hermeneutyczne, którego krytyczne ostrze jest skierowane w kierunku metafizycznych założeń leżących u podstaw zachodniego myślenia. Celem pierwszej części jest ogólna charakterystyka hermeneutyki i współczesnych praktyk artystycznych, a także wydobycie ich wspólnych założeń, opozycyjnych wobec estetyki nowożytnej (zwłaszcza Immanuela Kanta). Kolejne trzy części książki zostają poświęcone rekonstrukcji i porównaniu filozofii sztuki Martina Heideggera, Hansa-Georga Gadamera i Paula Ricoeura. Ich celem jest wskazanie na relacje pomiędzy rozwijanymi w ramach hermeneutyki filozoficznej ontologiami sensu a znaczeniem sztuki w procesie ludzkiego (samo)rozumienia. Ostatnia część stanowi konfrontację filozofii sztuki Heideggera, Gadamera i Ricoeura z wybranymi współczesnymi praktykami artystycznymi. Jest próbą pokazania hermeneutyki w działaniu. Jej celem jest interpretacja wybranych współczesnych realizacji artystycznych z hermeneutycznej perspektywy, a także wskazanie potencjału i ograniczeń hermeneutyki w analizie sztuki współczesnej.

Edukacyjne oddziaływanie sztuki może występować w dwóch formach: w percypowaniu i przeżywaniu piękna dzieł oraz w organizowaniu swobodnej aktywności twórczej i działaniu ekspresyjno-kreatywnym. Człowiek może być edukowany przez sztukę zarówno wtedy, gdy ogląda, słucha, czyta, jak i wówczas, gdy maluje, śpiewa lub interpretuje słowa czy dźwięki w sposób osobisty i zindywidualizowany. Oba wspomniane aspekty mają swój sens wychowawczy w odniesieniu do wszystkich dyscyplin artystycznych włączanych do procesów wychowania. Sztuka skierowana jest przede wszystkim ku siłom duchowym i wnętrzu człowieka. Dzięki sztuce niektóre jego dyspozycje, jak empatia, wrażliwość, wyobraźnia, zdolność do reagowania na bodźce świata zewnętrznego ujawniają się ze szczególną intensywnością. Wartości, jakie niesie sztuka, jako dobra-środki doskonalą człowieka, pełniąc rolę służebną wobec ostatecznego celu jego bytowania. Pedagog opowiada się więc za szeroką koncepcją sztuki, obejmującej nie tylko plastykę, muzykę, literaturę, teatr, lecz także nowe gatunki, jak film, fotografia oraz pojawiające się we współczesnej kulturze sztuki „nieczyste” – zasługujące na baczną uwagę zjawiska artystycznego pogranicza. Dla pedagoga sztuka to w jednakowym stopniu wytwór, produkt, dzieło, co aktywność, twórczość, działanie. Pogląd taki ma istotne znaczenie dla praktyki edukacyjnej i wychowawczej. Ze Wstępu

Praca pomyślana jest i zrealizowana w sposób kompetentny i ciekawy. Tytuł zapowiada ujęcie wielostronne, a zarazem prospektywne, musi więc budzić zainteresowanie wzmocnione nieco intrygującym podtytułem, odwołaniem do „sztuki życia” powiązanej ze sztuką rozumianą konwencjonalnie i pedagogicznie [...]. Pierwsze 15-lecie XXI wieku zostało zaprezentowane w świetle wyważonej strategii badawczej, nie tyle przez pryzmat tęsknoty za wartościami utraconymi czy lęku w obliczu nieznanych zagrożeń, ale z dojrzałą ostrożnością i pedagogiczną rozwagą. Autorka uzasadnia, jak w świetle niepokojów i zagrożeń sztuka, różnie przecież pojmowana, może towarzyszyć człowiekowi w budowaniu jego humanistycznego człowieczeństwa [...]. Recenzowana monografia przewyższa wiele skądinąd cennych, znanych mi publikacji, jest bowiem przykładem ujęcia w wielorakiej perspektywie, historycznej i aktualnej, polskiej i włoskiej, teoretycznej i praktycznej. Stanowi dzieło autorskie w pełni oryginalne. z recenzji prof. dr hab. Ireny Wojnar

"Andreas Reckwitz jest socjologiem i kulturoznawcą, i to punkt widzenia socjologii kultury organizuje autorski wywód Odkrycia kreatywności. Dlatego próbie wypracowania genealogii praktyk kreatywności (a ta właśnie jest głównym zamierzeniem książki) towarzyszy niezmiennie namysł nad „społecznym reżimem estetycznej nowości”, czyli wrażliwość na socjokulturowe techniki pojawiania się i cyrkulowania dyspozytywów kreatywności. Ale Reckwitz jest zarazem humanistą na tyle wytrawnym, że klucz dyscyplinarny nie stanowi przeszkody w przyjmowaniu jego ustaleń na gruncie dyscyplin pokrewnych. Co więcej, taka adaptacja została z góry przez autora założona i stanowi o niewątpliwej urodzie intelektualnej książki, na którą bez większego wysiłku można nałożyć horyzont oczekiwań antropologa kultury, ale też i na przykład psychologa społecznego. W wielu partiach książka będzie w stanie zadowolić nadto teoretyków sztuki, to bowiem estetyczność sztuki (zwłaszcza sztuki awangardowej i postmodernistycznej) wraz z fi gurą artysty, w której autor upatruje narodzin „idealnego podmiotu kreatywnego”, stanowią o genealogicznym fundamencie dyspozytywu kreatywności." Ze wstępu prof. dra hab. Andrzeja Gwoździa

W swojej książce Ian Jeffrey przedstawia historię fotografii – od pierwszych portretów i pejzaży z lat 40. XIX wieku po czasy współczesne. Autor omawia zarówno najważniejsze etapy rozwoju tej sztuki, jak i tło społeczne i kulturalne, które wywierało wpływ na fotografię jako formę artystyczną. Jak czytać fotografię to zajmujący przewodnik, w którym przedstawiono biografie ponad stu wielkich fotografików, między innymi: Henri Cartier-Bressona, Ansela Adamsa, Billa Brandta i Walkera Evansa. Szczegółowe informacje dotyczące biografii twórców, wydarzeń historycznych i zagadnień technicznych umiejscawiają prace fotografików w szerszym kontekście; natomiast analiza najważniejszych elementów, będących częścią wizji każdego z artystów, wskazuje czytelnikowi drogę, umożliwiającą odkrycie prawdziwego znaczenia fotografii.

Kolory: Szarzejemy. Czernie i biele wypełniają krajobraz, nasze mieszkania i szafy. Tymczasem jesteśmy stworzeni, by żyć wśród kolorów. Kolory wpływają na samopoczucie i zdrowie. W białych pomieszczeniach częściej się mylimy i mamy migreny. Barwna architektura sprawia, że chętniej ze sobą rozmawiamy. W dobrze dobranym kolorystycznie ubraniu czujemy się bardziej pewni siebie. Od kilkudziesięciu lat miasta, domy i ubrania tracą barwy, równocześnie gwałtownie rośnie sprzedaż leków antydepresyjnych. Bez kolorów jesteśmy jak emocjonalni ślepcy. Zauważyli to nawet Skandynawowie - mistrzowie czarno-białego minimalizmu i recept na dobre życie. Norweska dizajnerka Dagny Thurmann-Moe alarmuje: najwyższy czas rozpocząć kolorową rewolucję. Na przykładach własnych projektów pokazuje, jak wykorzystywać kolory w architekturze, wnętrzach i własnej szafie by żyło nam się lepiej i przyjemniej.

Takie własności przedmiotu naszego poznania jak piękny, wzniosły, tragiczny czy śmieszny zasadniczo różnią się od własności w rodzaju: obszerny, szeroki, ciężki itp. Te drugie dają się zmierzyć i obliczyć, te pierwsze, jak się wydaje, nie. Mimo to używamy określeń typu: piękniejszy, większa lub mniejsza tragedia. Cechy te nazywamy wartościami estetycznymi, co w zgodzie z greckim sensem tego słowa znaczy, że są to takie wartości, których prawdziwość lub fałszywość sądu zawiera się już w samym oglądzie, a nie dopiero w pomiarze lub obliczeniu. W trakcie swych 30 wykładów dla studentów kognitywistyki staram się wyjaśnić, jakie miejsce sądy o owych wartościach estetycznych zajmują w aktywności umysłu rozważanej z pozycji teoriopoznawczej. Przede wszystkim zaś próbuję wykazać, że w obrębie ludzkiej percepcji świata nie odgrywają one roli „kwiatka do kożucha”, ale pełnią bardzo istotną, by nie powiedzieć fundamentalną funkcję. Uświadomienie sobie tego faktu nakierowuje nas z kolei na pytanie, w jakiej formie przeżyciom estetycznym towarzyszą pewne korelaty w obrębie procesów zachodzących w mózgu, a tak że kieruje naszą uwagę na zagadnienia celowości przeżyć estetycznych w perspektywie całokształtu aktywności człowieka jako istoty fizycznej i psychicznej. Newsletter

Ceniony reżyser Michał Znaniecki w szczerej rozmowie z muzykologiem Mateuszem Borkowskim zaprasza do swojego świata, pozwalając nie tylko wniknąć w tajniki warsztatu i rzemiosła, ale także pokazując krok po kroku meandry operowej reżyserii. Czytelnik ma wyjątkową okazję poznać „od kuchni” złożony proces produkcji opery – od pierwszego otwarcia partytury, aż po premierę, od projektu, aż po jego realizację. Tytułowa „Złota klatka” to próba syntezy twórczej i analiza artystycznych wyborów dokonywanych przez reżysera wychowanego zawodowo w tradycji włoskiego teatru muzycznego. To świadomość artystycznych ograniczeń, jakie nakłada na reżysera libretto, partytura, tradycja i praktyka wykonawcza, ale i odkrycie kryjących się w owej klatce niespożytych możliwości dających poczucie twórczej wolności i zachęcających do dalszych poszukiwań i filozoficzno-estetycznych rozważań. Paradoks złotej klatki polega na odnalezieniu swobody artystycznej wypowiedzi w granicach wytyczonych przez dzieło muzyczne. Książka jest zarówno autoanalizą twórczości Znanieckiego, jak i pewnego rodzaju podręcznikiem, swoistą „instrukcją obsługi” zarówno dla adeptów reżyserii, widzów, jak i wszystkich zainteresowanych światem opery. Okazuje się, że opowiadanie o operze od podszewki może być fascynujące także dla tych czytelników, którzy nigdy miłośnikami opery nie byli.

Jedna z najważniejszych książek poświęconych estetyce japońskiej, opublikowana po raz pierwszy w 1930 roku. Brawurowa próba uchwycenia i opisu specyficznej, istniejącej tylko w Japonii kategorii estetycznej, której nie sposób oddać za pomocą pojedynczych znanych w Europie pojęć. Pisząc o iki, autor analizuje bardzo wiele aspektów życia – od uczuciowości i mentalności po sztukę, estetykę wnętrz, architekturę i stroje. Esej na temat iki można również czytać jako traktat o przekładalności języków i kultur – a lektura precyzyjnego, wyczulonego na każdy niuans tłumaczenia Henryka Lipszyca czyni z tej lektury wielką przyjemność. Shuzo Kuki (1888-1941) japoński filozof. W latach 1921-1929 przebywał w Niemczech i Francji, gdzie poznał Henri Bergsona i uczęszczał na wykłady Edmunda Husserla i Martina Heideggera. Autor kilku książek poświęconych filozofii i estetyce, z których najgłośniejszą jest właśnie „Struktura iki”. Opcje

Między etyką i estetyką

Josiah Conder oprowadza czytelnika przez cztery pory roku i całą Japonię, pozwalając zobaczyć, co w sercu Japończyka jest drogie. Podczas tej wyprawy można zobaczyć drzewa, krzewy, kwiaty i trawy rosnące w ich naturalnym środowisku. Podtytuł dodaje, że na tym kontakcie ze światem roślinnym w krajobrazie spotkanie się nie kończy, lecz dopiero zaczyna. Wchodzimy bowiem stopniowo w pielęgnowaną w Japonii przez wieki sztukę kompozycji kwiatowych (ikebana). Autor pokazuje, że u podstaw sztuki kompozycji kwiatowych stoi obserwacja roślin w ich naturalnym środowisku. Stąd bierze się dobór materiału roślinnego zgodny z porami roku i wypatrzone w krajobrazie formy przenoszone do kompozycji. To z obserwacji natury w ikebanie pojawia się kompozycja o układzie otwartym, z silnym akcentem na linię i asymetrię. Miejsca występowania roślin (ląd lub woda) mają znaczący wpływ na dobór naczynia do aranżacji kwiatowej, a sama różnorodność naczyń wskazuje na silne powiązanie z ikebaną innych sztuk, bowiem same naczynia często są arcydziełami z bambusa, brązu, ceramiki. Nawet w sposobach mocowania i spinania kompozycji (co wydaje się dziedziną czysto techniczną) związek z naturą zostaje zachowany. Dzisiaj wiele z tych sposobów wyparł kenzan (ciężka podstawa metalowa z ostrymi szpilkami), ale warto się przyjrzeć, jak radzono sobie wcześniej. Powinniśmy zapamiętać, że układanie kwiatów było sztuką uprawianą wyłącznie przez mężczyzn. W Japonii pozwolono kobietom układać kwiaty dopiero w XIX w. Obfity zestaw rysunków i barwnych ilustracji zamienia dzieło Josiaha Condera w przepiękny album. Kwiaty Japonii w polskim czytelniku powinny obudzić nadzieję, że wiedzy o ikebanie będzie stopniowo przybywać, a być może już w niedalekiej przyszłości otworzą się również szanse na poznanie tej sztuki bez konieczności wyjazdu do Japonii czy Niemiec, w oficjalnie prowadzonej filii którejś z japońskich szkół. O. HIERONIM ST. KREIS OSB

Stworzona przez Clementa Greenberga wykładnia modernizmu jest do dzisiaj obecna w świecie sztuki jako „negatywny układ odniesienia” dla aktualnych koncepcji i stanowisk. Książka stanowi próbę zmierzenia się z utrwalonym i niejednokrotnie uproszczonym obrazem poglądów amerykańskiego krytyka, jak również zbadania tego, jak przyjęty przezeń model interpretacji sytuował się na szerszej, rozumianej – geograficznie i historycznie – mapie nowoczesnej sztuki i teorii sztuki. Począwszy od dziewiętnastowiecznych koncepcji autonomizmu estetycznego i „czystej formy”, przez formalistyczne teorie percepcji i interpretacje nowoczesnej twórczości, ukazane są złożone genealogie dziewiętnastowiecznego formalizmu w myśli o sztuce. Wraz z pytaniem o znaczenie Greenbergowskiego dziedzictwa są omawiane również konteksty polemik z lat 60. i 70., związanych z doświadczeniami ówczesnej awangardy. Przyjęta w książce perspektywa wiąże się z postulowanym w humanistyce ostatnich lat powrotem do kategorii doświadczenia jako ośrodka przecinania się kulturowych wzorców z tym, co subiektywne i jednostkowe. Spojrzenie na tradycję formalistycznej krytyki pod kątem jej związków z konkretnymi praktykami artystycznymi i implikowanych odbiorczych nastawień stanowi próbę przełamania utrwalonych wyobrażeń na temat formalizmu jako chłodnej, bezosobowej metody bądź wizji estetycznego autonomizmu izolującej fakty artystyczne od innych zjawisk. Celem podjętych w książce analiz nie jest rekonstrukcja doktryny, która wtórnie nadawałaby jej zamknięty charakter, ale uchwycenie wzorców doświadczenia, jakie były angażowane i legitymizowane w formalistycznej krytyce sztuki.

Monografia Soren Kierkegaard i sztuka niemożliwa stanowi nie tyle poszerzone, ile pogłębione i spójne, nowe ujęcie estetyki duńskiego filozofa - estetyki w szerokim rozumieniu, obejmującym filozofię sztuki, a co więcej, estetyki w trojakim znaczeniu, czy estetyki na trzech poziomach, mianowicie jako sposobu egzystencji, jako teorii oraz estetyki jako praxis. [...] Swe podejście, swoją drogę dociekań sam autor określa jako „trop egzystencjalny”: z myślą o „biografii myśli” wiąże wybrane fakty z życia duńskiego filozofa z odpowiadającymi im „fragmentami tekstów autorów pseudonimowych”. [...] Niewątpliwie książka Piotra Mroza stanowi istotny przyczynek do historii filozofii egzystencji, a przede wszystkim jest doniosłą rekonstrukcją myśli estetycznej zawartej w dziełach Kierkegaarda.

Książka traktuje o sztuce interaktywnej widzianej z perspektywy socjologicznej, przedstawia sposoby przejawiania się dzieł, bada warunki ich odbioru, choć w przypadku tej sztuki „odbiór staje się tożsamy z interakcją”. Znajdziemy tu wiele autorskich refleksji w odpowiedzi na stawiane wobec tej sztuki ważne pytania: Czy wykształciły się już nowe wzorce zachowań odbiorców-interaktorów? Jakie uwarunkowania ma dokonująca się na oczach innych osobista i jednostkowa interakcja podmiotu z dziełem? W jakim stopniu interaktor jest wolny w swoich wyborach, a w jakim ograniczony przez rodzaj artefaktu, interfejsu lub przez społeczny kontekst interakcji? Rozważania nie ograniczają się do tez, analiz i wniosków, po raz pierwszy chyba spotykamy badania empiryczne prowadzone w różnych miejscach przejawiania się tej sztuki, na różnych artefaktach interaktywnych i wśród twórców. Książka będzie bardzo pomocna w zrozumieniu mechanizmów i zjawisk sztuki interaktywnej, ale też hybrydycznej kultury, w której udział wymaga coraz większej aktywności. Według recenzji Antoniego Porczaka Izabela Franckiewicz-Olczak, socjolog, medioznawca, adiunkt w Zakładzie Badań Społecznych w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego. Do obszaru jej zainteresowań należą procesy demokratyzowania się kultury i sztuki, a także percepcja, odbiór i społeczny obieg sztuki współczesnej, ze szczególnym uwzględnieniem nowomedialnej sztuki interaktywnej. Jest autorką książki Kolor, dźwięk i rytm. Relacja obrazu i dźwięku w sztukach medialnych (2010) oraz tekstów naukowych i popularnonaukowych na temat procesów popularyzowania sztuki współczesnej

Napisana w 1906 roku niewielka książeczka była pomyślana jako wprowadzenie do japońskiej estetyki i sztuki życia dla zachodnich czytelników. Japoński autor opowiada o historii i znaczeniu picia herbaty w społeczeństwach Wschodu, rozwijając przy tym wątki dotyczące filozofii, religii i estetyki. Szczególne miejsce poświęca japońskiej ceremonii herbaty, podkreślając jej wpływ na tamtejsze architekturę, sztukę i życie codzienne. Wyrafinowany styl i prostota tej książki zdają się wprost nawiązywać do estetyki, o której opowiada Okakura. „Filozofia herbaty nie jest estetyzmem w zwykłym znaczeniu tego słowa, wspólnie bowiem z etyką i religią wyraża cały nasz sposób widzenia człowieka i natury. Jest higieną, gdyż zmusza nas do czystości; ekonomią, bo uczy, że w prostocie, a nie w złożoności i przepychu, znaleźć można wygodę; moralną geometrią, ponieważ określa nasze poczucie proporcji w stosunku do wszechświata. Wyraża prawdziwego ducha demokracji Wschodu, czyniąc wszystkich swych wyznawców arystokratami smaku” – pisze autor.

Książka zaciekawia już samym wyborem przewodnich kategorii – wyborem nietuzinkowym, a jednocześnie prowokującym pozorną prostotą. Zdawałoby się znane i oczywiste pojęcia odsłaniają swą wielowymiarowość, okazują się wyjątkowo inspirujące – tak w wymiarze artystycznym, jak i czysto poznawczym. Dzięki temu właśnie można rozpatrywać zagadnienia ciężaru i lekkości w kulturze w perspektywie rozmaitych dyscyplin humanistycznych (kolejne studia prezentują m.in. perspektywę językoznawczą, literaturoznawczą, muzykologiczną, filmoznawczą, teatrologiczną, filozoficzną, wiedzy o architekturze, fotografii, sztukach plastycznych). Zebrane w książce szkice odsłaniają zarówno dosłowne, jak i metaforyczne znaczenia tytułowych kategorii, ujawniając ich różnorodne sensy w wielu wymiarach, m.in.: estetycznym, emocjonalnym, psychologicznym, intelektualnym czy etycznym.