Kompendium wiedzy o Krajowym Standardzie Rachunkowości 3 Niezakończone usługi budowlane

18 września 2006 r. Komitet Standardów Rachunkowości jednogłośnie uchwalił Krajowy Standard Rachunkowości nr 3 „Niezakończone usługi budowlane” (w skrócie KSR 3) odpowiadając na silne zapotrzebowanie praktyków w tym obszarze. KSR 3 dotyczy przede wszystkich firm wykonujących działalność budowlaną, jednak w punkcie I.3. stwierdzono, iż „(…) zasady ustalania kosztów i przychodów zawarte w Standardzie zaleca się odpowiednio stosować także do innych usług o podobnym charakterze (np. do ustalania przychodów i kosztów z długoterminowych umów informatycznych).” Działalność firm budowlanych to przede wszystkim wykonywanie projektów (kontraktów), najczęściej długoterminowych. Dlatego też tworząc projekt Krajowego Standardu Rachunkowości nr 3 „Niezakończone usługi budowlane” jego autor bardzo często korzystał z doświadczeń praktyków w obszarze zarządzania projektami. To podejście podzielił również Komitet Standardów Rachunkowości i stąd uchwalony Standard kładzie silny nacisk na zagadnienia z tym związane. Celem książki jest przedstawienie regulacji Krajowego Standardu Rachunkowości nr 3 „Niezakończone usługi długoterminowe” oraz analiza i objaśnienie sposobu ich zastosowania w praktyce firm wykonujących działalność projektową, w tym przedsiębiorstw budowlanych, ze szczególnym uwzględnieniem roli podsystemu rachunkowości zarządczej w tworzeniu informacji dla potrzeb sprawozdawczości finansowej. Może być ona zatem traktowana jako przewodnik po zapisach Standardu, wyjaśniający ich znaczenie oraz wpływ na obraz sytuacji finansowej i majątkowej przedsiębiorstw wykonujących działalność projektową. Książka to jest jednocześnie uzupełnieniem wcześniejszej publikacji „Rachunkowość w przedsiębiorstwie budowlanym”, w której opisane zostały zagadnienia w obszarach rachunkowości finansowej i rachunkowości zarządczej uwzględniające specyfikę działalności przedsiębiorstw branży budowlanej w warunkach nasilającej się konkurencji i wzrostu ryzyka oraz obowiązujących regulacji krajowych i międzynarodowych w zakresie sporządzania sprawozdań finansowych, bez uwzględnienia zapisów KSR 3. Ze względu na cel i charakter niniejszego opracowania jego podział został dostosowany do podziału Krajowego Standardu Rachunkowości nr 3 „Niezakończone usługi budowlane”. W rozdziale pierwszym objaśniony został cel, zakres oraz najważniejsze definicje Standardu, stanowiące o jego konstrukcji. Rozdział drugi przedstawia zasady łączenia i dzielenia umów budowlanych. Zasady ustalania kosztów i przychodów zawarte w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 3 „Niezakończone usługi budowlane” stosuje się zazwyczaj do pojedynczych umów. Jednak w szczególnych przypadkach może zachodzić konieczność łączenia bądź dzielenia poszczególnych umów w celu spełnienia wymogu rzetelnego i prawidłowego przedstawienia sytuacji finansowej i majątkowej jednostki. Jest to jeden z najtrudniejszych problemów w praktyce, występujący w szczególności przy realizacji dużych kontraktów budowlanych. Kolejne trzy rozdziały – trzeci, czwarty i piąty – objaśniają podstawowe wielkości będące podstawą do ustalenia wartości przychodów i kosztów z niezakończonych umów o usługi budowlane. Są to odpowiednio: stopień zaawansowania umowy, przychody z umowy oraz koszty umowy. Przedstawiono tutaj szereg istotnych problemów występujących w praktyce, jak również zaprezentowano przykłady zastosowania nowych rozwiązań wprowadzanych przez KSR 3, np. ustalanie stopnia zaawansowania umowy za pomocą grupy metod, a nie pojedynczej metody. Rozdział szósty prezentuje sposób wykorzystania objaśnionych wcześniej wartości stopnia zaawansowania umowy, przychodów z umowy oraz kosztów umowy do ustalenia na dzień bilansowy wielkości przychodów i kosztów z niezakończonych usług budowlanych. W tym miejscu zostały przedstawione (w formie opisowej i za pomocą wzorów matematycznych) zasady wykonywania stosownych obliczeń, jak również poruszono wiele istotnych zagadnień sprawiających problemy w praktyce, jak np. ujęcie prz