Uczestnictwo pracowników w spółce europejskiej

Obowiązująca od dziesięciu lat ustawa o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej umożliwia polskim przedsiębiorcom tworzenie spółek w drodze fuzji transgranicznej oraz przenoszenie siedziby już utworzonych spółek do innego państwa bez ich likwidacji. Widoczne jest także stale rosnące zainteresowanie przedsiębiorców z innych państw członkowskich prowadzeniem działalności gospodarczej w formie spółki europejskiej. Uzasadnione wydaje się zatem przyjrzenie się problemom, jakie powstają w związku z uczestnictwem pracowników w spółce europejskiej w świetle prawa polskiego i unijnego. Jednym z celów monografii jest podjęcie kompleksowych badań nad zagadnieniem uczestnictwa pracowników w spółce europejskiej. Istotna jest również ocena wskazanych unormowań pracowniczych w relacji do rozwiązań z zakresu struktury spółki europejskiej oraz form udziału pracowników w pozostałych europejskich podmiotach gospodarczych. Prowadzona analiza rozpoczyna się od ukazania podstaw uregulowania uczestnictwa pracowników na płaszczyźnie krajowej oraz europejskiej i wyjaśnienia pojęcia uczestnictwa pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem. W publikacji omówiono także problematykę ochrony prawa pracowników do uczestnictwa pod kątem powstania i funkcjonowania spółki europejskiej oraz zmian zachodzących po jej zarejestrowaniu. Podjęto próbę określenia granic wolności stron w kształtowaniu mechanizmów uczestnictwa pracowników w spółce europejskiej w drodze porozumienia oraz dokonano oceny skutków, jakie ono wywołuje. Równocześnie analizie poddano zakres wpływu pracowników na zarządzanie spółką europejską, w której obowiązują zasady standardowe. Rozważania kończą się syntezą unormowań odnoszących się do innych niż spółka europejska podmiotów gospodarczych oraz wnioskami w zakresie ujednolicenia istniejącej regulacji. Rozważania kończą się syntezą unormowań odnoszących się do innych niż spółka europejska podmiotów gospodarczych oraz wnioskami w zakresie ujednolicenia istniejącej regulacji. Zainicjowanie szeroko zakrojonych badań nad uczestnictwem pracowników w spółce europejskiej wydaje się pożądane ze względu na to, że liczba tych podmiotów w państwach członkowskich Unii Europejskiej stale wzrasta. Według danych Europejskiego Instytutu Związkowego (ETUI) 21.3.2014 r. w 25 krajach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego zarejestrowanych było ogółem 2125 spółek europejskich, z których 289 zidentyfikowano jako prowadzące działalność gospodarczą i zatrudniające powyżej 5 pracowników (tzw. „spółki normalne”) Główny problem badawczy niniejszej pracy sprowadza się do ustalenia, czy przepisy istniejące w obszarze uczestnictwa pracowników są w takim stopniu zespolone ze sposobem powstania i strukturą spółki europejskiej, iż nie mogą być od nich oderwane. Obowiązujące na płaszczyźnie europejskiej oraz krajowej regulacje dotyczące uczestnictwa pracowników w przedsiębiorstwach ponadnarodowych są niezwykle rozproszone. W polskim prawie pracy podjęta została już, jak na razie bezskutecznie, próba umieszczenia tych przepisów w jednym akcie – Projekcie Zbiorowego Kodeksu Pracy. Należy jednak zauważyć, że tylko w bardzo ograniczonym zakresie podjęto w Projekcie próbę ujednolicenia tych przepisów. Istnieje potrzeba ustalenia, w jakim stopniu regulacje odnoszące się do spółki europejskiej mogą stanowić pewien wzór dla stworzenia modelu uczestnictwa pracowników w europejskich podmiotach gospodarczych. W tym celu niezbędna jest analiza elementów instytucji uczestnictwa pracowników w spółce europejskiej i wprowadzenie rozwiązań zapewniających jej skuteczność. Dla dopełnienia obrazu prawnego konieczne jest wskazanie różnic pomiędzy regulacją dotyczącą spółki europejskiej i innych przedsiębiorstw ponadnarodowych w aspekcie uczestnictwa pracowników oraz ustalenia, czy istnieje możliwość ich przezwyciężenia.