Bliskie spotkania wikingów

Wczesnośredniowieczna ekspansja Skandynawów była wielowymiarowa militarna i pokojowa, rabunkowa i osadnicza, niszczycielska i kulturotwórcza. Jej fantastyczny zasięg (od Ameryki Północnej na zachodzie do Powołża na wschodzie i od Nordkappu na północy do Hiszpanii i Bizancjum na południu) zderzył ich ze społeczeństwami całkowicie odmiennymi językowo, organizacyjnie i kulturowo.Spośród wielu możliwości wybrałem cztery dość skrajne przykłady konfrontowania się średniowiecznej cywilizacji nordyckiej z autochtonicznymi tradycjami: odległych wysp zaatlantyckich (rozdz. 1), arktycznego wybrzeża Skandynawii (rozdz. 2), śródlądowych przestrzeni wschodniej części Europy (rozdz. 3) i rejonu ujścia Odry do Bałtyku (rozdz. 4).W każdym przypadku występowały napięcia na tle odmienności organizacyjnej, językowej i religijnej, sprzeczności interesów gospodarczych i politycznych oraz konflikty wywołane różnicami kultury materialnej i symbolicznej. Toteż każda konfrontacja z autochtonami miała inny charakter i inne skutki od permanentnej wrogości (Grenlandia) przez wzajemną tolerancję i współpracę (Arktyka i dolne Nadodrze) do zlania się różnych nurtów etnokulturowych (Ruś).Tworzyło to regionalnie specyficzne konglomeraty procesów adaptacyjnych, adopcyjnych i akulturacyjnych, które prowadziły do ukształtowania się zupełnie nowych układów społeczno-gospodarczych i politycznych. Jeden z nich zakończył się ostateczną klęską (Grenlandia), inne okazały się czasowymi eksperymentami, funkcjonującymi tylko w specyficznych warunkach polityczno-gospodarczych (norweska Arktyka i Wolin), a jeszcze inny doprowadził do stworzenia trwałej organizacji terytorialnej (Ruś).