This is a book about why medieval manuscripts matter. Coming face to face with an important illuminated manuscript in the original is like meeting a very famous person. We may all pretend that a well-known celebrity is no different from anyone else, and yet there is an undeniable thrill in actually meeting and talking to a person of world stature. The idea for the book, which is entirely new, is to invite the reader into intimate conversations with twelve of the most famous manuscripts in existence and to explore with the author what they tell us about nearly a thousand years of medieval history - and sometimes about the modern world too. Christopher de Hamel introduces us to kings, queens, saints, scribes, artists, librarians, thieves, dealers, collectors and the international community of manuscript scholars, showing us how he and his fellows piece together evidence to reach unexpected conclusions. He traces the elaborate journeys which these exceptionally precious artefacts have made through time and space, shows us how they have been copied, who has owned them or lusted after them (and how we can tell), how they have been embroiled in politics and scholarly disputes, how they have been regarded as objects of supreme beauty and luxury and as symbols of national identity. The book touches on religion, art, literature, music, science and the history of taste. Part travel book, part detective story, part conversation with the reader, Meetings with Remarkable Manuscripts conveys the fascination and excitement of encountering some of the greatest works of art in our culture which, in the originals, are to most people completely inaccessible. At the end, we have a slightly different perspective on history and how we come by knowledge. It is a most unusual book.

Spis treści: PREFACE / 7 INTRODUCTION. THE CONSTITUENTS OF MEMORIAL CULTURE / 11 1. Memory and the question of the "production of space" / 11 2. Collective memoria as "explicit memory" / 15 3. A situational ecumenical movement: the elasticity of the concept of religion / 18 CHAPTER I. COHESION THROUGH RELIGION: THE MULTICONFESSIONALITY OF POLAND-LITHUANIA AS THE "JAGIELLONIAN IDEA" / 23 I.1. "A Republic with many denominations": the challenge of religious plurality / 23 I.2. Over-confessionality and the management of religious disagreements / 29 I.3. The range of politics through monarchy, nobility, papacy and clergy / 39 I.4. Changes in the symbiotic relations of politics and religion / 49 CHAPTER II. STARTING POINTS: SOURCES AND METHODS ON THE WORSHIPING HISTORY OF ST. JOHN OF DUKLA / 59 II.1. Written reports (letters, petitions, poems, biographies) / 59 II.2. Oral reports (testimonies from interviews) / 63 II.3. Artifacts / 73 II.4. Actions (visitations, prayers, visits of the ruler, processions, vows) / 79 II.5. Historiography / 80 II.6. The arsenal of methods of the "Lieux de mémoire" / 86 II.7. Conditions of production for a memorial place: Questioning of contemporary witnesses as the "EEG" of memoria on John of Dukla / 98 CHAPTER III. THE LAYERED PROFILE OF A SAINT: THE MATRIX OF THE WORSHIP OF ST. JOHN OF DUKLA / 107 III.1. "Vita": From being a Franciscan to being a Bernard in Lesser Poland and Red Ruthenia / 107 III.2. "Fortuna": The processes of beatification and canonization / 109 III.3. "Examen testium": functions of the worshiped one mirrored in testimonies from the Early Modern Period / 111 III.4. A "lieu" creates its "milieu": the reflexes on the canonization in 1997 in Poland and the Ukraine / 139 CHAPTER IV. ACTORS WITHIN CULTURAL OCCURRENCES: THE SOCIOGRAM OF THE VENERATION OF ST. JOHN OF DUKLA / 151 IV.1. The Bernard order / 151 IV.2. State and church governing body / 153 IV.3. The City and Bourgeois Lviv / 163 IV.4. Nobility / 164 IV.5. Place of birth / 164 IV.6. Social multiple determination / 165 RESULTS. APPROPRIATION OF THE SOCIAL MEMORY / 167 1. The worship composite John of Dukla / 167 2. "Space through memory"? / 169 3. The distinction within a landscape of cultural competitors / 171 4. The cult of a saint as a vehicle of the transnational consciousness of a region / 177 5. The production of communication: the genesis of a "public opinion" / 180 BIBLIOGRAPHY / 185 LIST OF ILLUSTRATIONS / 207 INDEX OF NAMES / 208

Kawaleria była uznawana za elitarny rodzaj sił zbrojnych Cesarstwa Wschodniorzymskiego w okresie średniobizantyjskim. W tych dramatycznych czasach krucjat i kampanii wojennych w całej wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, bizantyjska konnica potrafiła prowadzić szybkie działania rozpoznawcze, nękać wroga, ostrzeliwać go skoncentrowanym gradem strzał i dokonywać druzgoczących uderzeń z użyciem włóczni na nieprzyjacielskie szyki. Jeźdźcy ci służyli w najnowocześniejszych i najdoskonalszych oddziałach swych czasów, jednakże wciąż są słabo znani. Niniejsza, nowa praca, zawierająca niepublikowane do tej pory ilustracje z manuskryptów i wykorzystująca zarówno oryginalne greckie materiały źródłowe, jak i badania współczesnych naukowców, barwnie opisuje nieznany świat bizantyjskiego kawalerzysty.

ANDRZEJ BUKO, Wprowadzenie Część I. Historycy i archeolodzy we wspólnych badaniach średniowiecza ELŻBIETA KOWALCZYK-HEYMAN, Archeologia dla historyków, historia dla archeologów, czyli kilka uwag o programie kształcenia mediewistów DARIUSZ ANDRZEJ SIKORSKI, Jak wyglądałaby nasza wiedza o początkach Polski bez źródeł archeologicznych PIOTR PIĘTKOWSKI, Bobrzanie znad rzeki Bóbr czy „Obrzanie" znad Obry? O dyskusji polskich badaczy dotyczącej wzmiankowanego w tzw. dokumencie praskim z 1086 roku plemienia Pobarane GRZEGORZ KIARSZYS, Palimpsesty średniowiecznych krajobrazów w świetle metod nieinwazyjnych. Przykład archeologicznych studiów nad grodziskami powiatu górowskiego, woj. dolnośląskie MICHAŁ STARSKI, Reprezentatywność znalezisk archeologicznych dla badań nad kulturą materialną małego miasta w późnym średniowieczu na przykładzie Pucka Część II. Archeologia a architektura MARIAN RĘBKOWSKI, Początki architektury chrześcijańskiej na Pomorzu HANNA KÓČKA-KRENZ, ARTUR RÓŻAŃSKI, Wielkopolskie palatia pierwszych Piastów na tle europejskich wczesnośredniowiecznych zespo­łów rezydencjonalnych WOJCIECH CHUDZIAK, Relikty romańskiego kościoła w Kałdusie. Problem genezy w kontekście wyników najnowszych badań ANDRZEJ M. WYRWA, Grodowo-sakralny ośrodek w Łeknie. Podsumo­wanie badań (1982-2015). Komunikat LESZEK KAJZER , Badania dworów - nie tylko na Mazowszu ANDRZEJ ROZWAŁKA, Najstarsza architektura murowana w Lublinie. Wiele hipotez i długa droga do odkrycia prawdy ANDRZEJ BUKO, Rezydencja króla Daniela Romanowicza w Chełmie. Nowe odkrycia i nowe wyzwania badawcze JANUSZ FIRLET, ZBIGNIEW PIANOWSKI, Wawel średniowieczny w świetle badań archeologicznych ostatnich 40 lat MICHAŁ PROKSA, Pół wieku studiów nad romańskimi budowlami Przemyśla Część III. Historia sztuki na pograniczach DARIUSZ TABOR CR, Obraz w relacji do egzegezy biblijnej w wiekach średnich. Od bezpośredniej zależności od komentarza do samodzielnej interpretacji tekstu świętego PIOTR ŁOPATKIEWICZ, Problematyka fundatorska drewnianego kościoła w Haczowie w kontekście najnowszych ustaleń chronologicznych KATARZYNA MOSKAL, Na pograniczu sztuki i rzemiosła. Hafty gotyckie w Małopolsce

Roczniki Rzeszy zawierają teksty następujących średniowiecznych kronik: -Roczniki fuldajskie (Annales Fuldenses) cytowane wg pracy pod tym samym tytułem wydaenj w Hanowerze w roku 1891 -Roczniki kwedlinburskie (Saxionica Annales Quedlinburgenses) przywołane według wydania z MGH z roku 1839 Roczniki hildensheimskie c.d. (Annales Hildesheimenses cont.) przywołane według wydań w MGH 1839 i 1878 -Roczniki "polskie" zawarte w MGH z lat 1866 i 1892

Zmilitaryzowany zakon krzyżacki był jedną z najsławniejszych kongregacji braci-rycerzy, dorównując nawet szpitalnikom i templariuszom. Z początku zadanie rycerzy skupiało się na utrzymaniu państw łacinników na Bliskim Wschodzie, lecz utrata posiadłości ziemskich w tym rejonie w XIII wieku skłoniła zakon do wzięcia udziału w krucjatach nad Morzem Bałtyckim, wymierzonych w pogańskich Prusów, prawosławnych Rusinów oraz swego katolickiego sąsiada, Królestwo Polskie. Niniejsza praca omawia tę ciekawą grupę zmilitaryzowanych zakonników, przybliżając przy pomocy szczegółowych ilustracji oraz licznych fotografii wygląd, wierzenia oraz doświadczenia wojenne krzyżaków.

Widukind (imię przybrane) - mnich z klasztoru w Nowej Korbei, żyjący w latach ok 925- ok. 973. Pracę swą dedykował córce Ottona I Wielkiego - Matyldzie. Mimo poczynionych - jak się wydaje z perspektywy historycznej, hagiograficznych wtrętów - zachował kronikarski obiektywizm. Roczniki korbejskie i hildesheimskie uznać należy za anonimową pracę zbiorową.

Edycja – Sławomir Sojak Tłumaczenie – Rafał Toczko, Genowefa Malicka W 1494 roku Luca Pacioli opublikował w Wenecji traktat Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionalita, którego częścią był Tractatus XI de Computis et Scripturis. Uporządkował w nim system księgowości podwójnej stosowany przez kupców włoskich. I choć dzieło to jest uważane za pierwszą w Europie rozprawę naukową o księgowości, to zrębów buchalterii można dopatrzeć się we wcześniejszych manuskryptach. Należy do nich traktat Richarda fitz Nigela Dialogus de Scaccario, który powstał około 1178 roku w angielskim mieście Winchester. Jego autor od 1162 roku aż do śmierci w 1198 roku był skarbnikiem w centralnej administracji królewskiej Henryka II, w hierarchii kościelnej zaś doszedł do godności biskupa Londynu (nominację otrzymał w 1189 roku). Przedmiotem Dialogu jest organizacja Scaccarium (Szachownicy, czyli Urzędu Skarbu Państwa) – instytucji dwunastowiecznej administracji królewskiej – i obowiązujące wówczas procedury rozliczeniowe z tytułu zobowiązań podatkowych poddanych wobec króla. Dzieło to, nieobce prawnikom i historykom gospodarczym średniowiecznej Anglii, nie jest znane polskim historykom rachunkowości, Dialog bowiem nie był dotychczas tłumaczony na język polski. Ogłaszając drukiem jego pierwszą polską edycję, wydawcy żywią nadzieję, że czytelnicy znajdą w tej publikacji tematy bliskie swoim obszarom zainteresowań oraz inspiracje do dalszych poszukiwań badawczych.

Autor, wybitny brytyjski historyk żyjący w latach 1860-1946 opisał w tej książce z niezwykłą dokładnością rozwój sztuki wojennej w średniowieczu.

Autor, wybitny brytyjski historyk żyjący w latach 1860-1946 opisał w tej książce z niezwykłą dokładnością rozwój sztuki wojennej w średniowieczu.

Autor, wybitny brytyjski historyk żyjący w latach 1860-1946 opisał w tej książce z niezwykłą dokładnością rozwój sztuki wojennej w średniowieczu.

Rozprawa wpisuje się w szeroko rozumiane badania nad relacjami pomiędzy władcą a duchowieństwem. Jej celem jest przedstawienie stosunków zakonu krzyżackiego z męskimi zakonami mendykanckimi (żebraczymi) w Prusach do 1466 r., tj. z dominikanami, franciszkanami, augustianami-eremitami i karmelitami. Ma na celu ukazanie zarówno ogólnych zasad, którymi kierowali się Krzyżacy w analizowanych relacjach, jak też szczegółowe omówienie stosunków z poszczególnymi zakonami żebraczymi.

Ustrój średniowiecznego państwa polskiego, mimo poznawczego wysiłku wielu pokoleń badaczy, nadal budzi w historiografii niezliczone kontrowersje. Tej fascynującej dziedzinie nauki od kilku lat poświęca swoją uwagę również dr Jacek Osiński. Na pierwszym etapie badań poznański historyk poddał gruntownej analizie wprowadzony przez Bolesława Krzywoustego sposób następstwa w pryncypat, co uczynił na tle zasady regulującej dziedziczenie władzy w pierwszych pokoleniach książąt piastowskich . Obecnie zajmuje się m.in. problemami funkcjonowania władzy w Polsce wczesnopiastowskiej, kształtowaniem się granicy na odcinku śląskim i pomorskim. Interesujące są ponadto rozważania dotyczące domniemanych, jak i rzeczywistych związków genealogicznych książąt pomorskich z przedstawicielami dynastii piastowskiej.

Poważne opracowanie naukowe, które przenosi nas w fantastyczne, nieznane nam wcześniej światy Azji Środkowej, widzianej oczami starożytnych Chińczyków. Gdy dziś wszyscy w koło mówią o Nowym Jedwabnym Szlaku, autorki pokazują nam obraz tych egzotycznych terenów zaklęty w dawnych tekstach chińskich, znanych dotąd jedynie wąskiej grupie badaczy. Wspaniała robota! Dr Marcin Jacoby Lektura zaprezentowanych tu źródeł otwiera pole do dyskusji na wielu płaszczyznach. Teksty powstały w środowisku chińskich erudytów, którzy – co prawda – odebrali staranną edukację, ale ulegali bardzo silnemu wpływowi chińskiej tradycji – literackiej i filozoficznej. Ich przekazy o zachodnich krainach nie mogą być oceniane wyłącznie w kontekście współczesnej wiedzy na temat dziejów regionu śródziemnomorskiego i konfrontowane ze znanymi nam z historii faktami. Należy bowiem pamiętać o oddziaływaniu chińskiej historiografii, mitologii i koncepcji geograficznych, które w wielu wypadkach znacznie zniekształciły obraz przekazywany w tych dziełach. Zbiór przekazów o Da Qin i Fulin stanowi wyjątkowe źródło historyczne, pozwalające na analizę nie tylko stanu wiedzy dostępnej chińskim erudytom na temat rubieży znanego im kontynentu zachodu, ale też chińskiego podejścia do geografii i koncepcji świata. Mimo kolejnych badań, wiele aspektów tego źródłowego przekazu wciąż pozostaje niewyjaśnionych, a wiele pytań dotyczących jego znaczenia – otwartych. Dr Marta Żuchowska – archeolog i sinolog, wykłada w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Absolwentka Instytutu Archeologii UW i Zakładu Sinologii Wydziału Orientalistycznego UW. Przez 15 lat brała udział w pracach Polskiej Misji Archeologicznej w Palmyrze. Studiowała język i kulturę Chin na Uniwersytecie Sun Yat-Sena w Guangzhou. Zajmuje się archeologią Bliskiego i Dalekiego Wschodu i historią szlaków handlowych w Azji. Dr Katarzyna Sarek - adiunktka w Instytucie Orientalistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Absolwentka Zakładu Sinologii Wydziału Orientalistycznego UW i Instytutu Archeologii UW. Studiowała język i kulturę Chin na Nanjing Normal University. Zajmuje się chińskim językiem klasycznym, chińską literaturą dawną i współczesną. Tłumaczka literatury chińskiej, popularyzatorka wiedzy o Chinach.

Literatura europejska i łacińskie średniowiecze E.R. Curtiusa jest jego głównym dziełem. Należy do tych kilku książek, na których opiera się współczesne literaturoznawstwo porównawcze. Nieprawdopodobna erudycja Curtiusa sprawia, że widzimy ciągłość motywów, wydarzeń, przenośni itp. aż do dzisiaj. Jego książka ma znaczenie fundamentalne, jest nieustannie cytowana, pełni rolę swoistej encyklopedii literackiej. Przeznaczona jest dla pracowników naukowych, studentów, nauczycieli oraz uczniów szkół średnich.

Słownik Historyczny Nowej Marchii to praca wyjątkowa. Podobne przedsięwzięcia powstawały zazwyczaj jako opracowania zespołowe, przygotowywane przez określonej komórki Polskiej Akademii Nauk. Tu mamy do czynienia z pracą autorską, będącą wynikiem półwiecza dogłębnych studiów źródeł i literatury najwybitniejszego obecnie żyjącego badacza Nowej Marchii prof. Edwarda Rymara. Praca została na pięć tomów podzielonych tematycznie – historycznymi ziemiami. Pierwszy to wprowadzenie, w którym znajdują się: wstęp, słownik pojęć, zastosowane skróty bibliograficzne, opis nazwy i granic Nowej Marchii, a także miejscowości niezidentyfikowane. Tom drugi zawiera hasła dotyczące ziemi chojeńskiej, mieszkowickiej, trzcińskiej i kostrzyńskiej.

SPIS TREŚCI JERZY SPERKA, Wprowadzenie PIOTR BOROŃ, Palatyn – wojewoda – żupan. Tytuły i zakres władzy najwyższego urzędnika w krajach słowiańskich we wczesnym średniowieczu LEONTIJ WOJTOWYCZ, Fenomen halickich bojarów i ich stosunki z książętami KRZYSZTOF GUZIKOWSKI, Słowianie i Niemcy w otoczeniu zachodniopomorskiego księcia Barnima I (1234–1278) – powstanie nowej elity władzy MAREK SMOLIŃSKI, [...] familiaris nostri specialiter et dilectus… Joannici w służbie władców Czech i Rzeszy Niemieckiej w dobie odnowienia Królestwa Polskiego w 1295 roku JERZY RAJMAN, „Ludzie króla” wśród mieszkańców Krakowa w XIV wieku. Rzemieślnicy i usługodawcy JERZY SPERKA, Rycerze śląscy w służbie i otoczeniu królów Polski w drugiej połowie XIV i w pierwszej połowie XV wieku MICHAŁ PAWLAK, Demetriusz Pepagomenos: sylwetka bizantyńskiego medyka i jego rola w dziejach dynastii Paleologów w pierwszej połowie XV wieku SOBIESŁAW SZYBKOWSKI, Kujawscy, dobrzyńscy i łęczyccy faworyci Władysława Jagiełły BOŻENA CZWOJDRAK, Skład narodowościowy dworów polskich królowych w późnym średniowieczu ZOFIA WILK-WOŚ, Między kancelarią królewską a biskupią – o drogach i kierunkach kariery notariuszy kancelarii królewskiej w późnośredniowiecznej Polsce JANUSZ GRABOWSKI, Współpracownicy i dworzanie Janusza II, księcia mazowieckiego (1471–1495). Ze studiów nad otoczeniem władców prowincjonalnych w późnym średniowieczu TOMASZ ROMBEK, Elżbieta Rakuska wobec otoczenia Kazimierza IV Jagiellończyka (1454–1492) KAROL NABIAŁEK, Z dworu książęcego na dwór królewski. Zmiana w elitach władzy w Polsce w początkach panowania Zygmunta I Starego

Niewątpliwie największą zaletą pracy jest przywrócenie do świadomości historyków istnienia poza władczyniami, mieszczankami i szlachciankami także i kobiet warstwy kmiecej. Wstrząsające, bo trudno użyć innego słowa, jest ukazanie przez Autorkę, jak dalece na badania prowadzone przez historyków oddziaływał dawny sposób postrzegania kobiety. W wielu miejscach swojej pracy Autorce udało się udowodnić, że historiografia przełomu XIX i XX wieku pochylająca się czasem nad dziejami kobiet, z reguły jednak na marginesie innych badań, nie była wolna od stereotypu myślenia o kobiecie jako przedmiocie, szczególnie w wiekach średnich, a badacze zajmujący się tym zagadnieniem, pomimo innego wydźwięku źródeł, nie widzieli w kobiecie wieków średnich godnego partnera, towarzyszki życia, a jedynie własność ojca, a później męża. [...] Reasumując, powstała niezwykle ważna i potrzebna książka, która nie tylko przybliży badaczom nieodkryty do tej pory świat kobiet warstwy wieśniaczej, ale przede wszystkim uświadomi, jak wiele jeszcze potrzeba pracy, aby zmienić postrzeganie roli kobiet, i to nie tylko w średniowieczu. Fragment recenzji dr hab. Bożeny Czwojdrak

Kolejny tom opracowany w ramach zakrojonego na ogromną skalę Słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu i stanowi integralną część tomu Słownika historyczno-geograficznego Pomorza Gdańskiego w średniowieczu, obejmującego rdzenne, historyczne ziemie Pomorza Wschodniego, Pomorza Nadwiślańskiego albo Pomorza Gdańskiego.

Upadek władzy rzymskiej w prowincji Britannia był nie tyle nagłym wydarzeniem, co wynikiem przeciągającego się kryzysu. Brytowie pochodzenia celtyckiego wycofywali się stopniowo na wyżynne tereny Walii, Kornwalii i południowo-zachodniej Szkocji, podczas gdy kontrola nad wschodnimi urodzajnymi nizinami została utracona na rzecz germańskich wojowników migrujących z kontynentalnej Europy. Wspomniani germańscy zdobywcy przeszli do historii pod ogólnym mianem Anglosasów i mieli oni zdominować nizinną część Brytanii do czasu ostatecznej klęski w bitwie pod Hastings w 1066 roku. Niniejsza praca pozwala spojrzeć na życie codzienne, rynsztunek, stroje, taktykę i życie podczas kampanii wojennych typowych anglosaskich wojowników z tego okresu tanów.