Widukind (imię przybrane) - mnich z klasztoru w Nowej Korbei, żyjący w latach ok 925- ok. 973. Pracę swą dedykował córce Ottona I Wielkiego - Matyldzie. Mimo poczynionych - jak się wydaje z perspektywy historycznej, hagiograficznych wtrętów - zachował kronikarski obiektywizm. Roczniki korbejskie i hildesheimskie uznać należy za anonimową pracę zbiorową.

Autor, wybitny brytyjski historyk żyjący w latach 1860-1946 opisał w tej książce z niezwykłą dokładnością rozwój sztuki wojennej w średniowieczu.

Autor, wybitny brytyjski historyk żyjący w latach 1860-1946 opisał w tej książce z niezwykłą dokładnością rozwój sztuki wojennej w średniowieczu.

Autor, wybitny brytyjski historyk żyjący w latach 1860-1946 opisał w tej książce z niezwykłą dokładnością rozwój sztuki wojennej w średniowieczu.

Poważne opracowanie naukowe, które przenosi nas w fantastyczne, nieznane nam wcześniej światy Azji Środkowej, widzianej oczami starożytnych Chińczyków. Gdy dziś wszyscy w koło mówią o Nowym Jedwabnym Szlaku, autorki pokazują nam obraz tych egzotycznych terenów zaklęty w dawnych tekstach chińskich, znanych dotąd jedynie wąskiej grupie badaczy. Wspaniała robota! Dr Marcin Jacoby Lektura zaprezentowanych tu źródeł otwiera pole do dyskusji na wielu płaszczyznach. Teksty powstały w środowisku chińskich erudytów, którzy – co prawda – odebrali staranną edukację, ale ulegali bardzo silnemu wpływowi chińskiej tradycji – literackiej i filozoficznej. Ich przekazy o zachodnich krainach nie mogą być oceniane wyłącznie w kontekście współczesnej wiedzy na temat dziejów regionu śródziemnomorskiego i konfrontowane ze znanymi nam z historii faktami. Należy bowiem pamiętać o oddziaływaniu chińskiej historiografii, mitologii i koncepcji geograficznych, które w wielu wypadkach znacznie zniekształciły obraz przekazywany w tych dziełach. Zbiór przekazów o Da Qin i Fulin stanowi wyjątkowe źródło historyczne, pozwalające na analizę nie tylko stanu wiedzy dostępnej chińskim erudytom na temat rubieży znanego im kontynentu zachodu, ale też chińskiego podejścia do geografii i koncepcji świata. Mimo kolejnych badań, wiele aspektów tego źródłowego przekazu wciąż pozostaje niewyjaśnionych, a wiele pytań dotyczących jego znaczenia – otwartych. Dr Marta Żuchowska – archeolog i sinolog, wykłada w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Absolwentka Instytutu Archeologii UW i Zakładu Sinologii Wydziału Orientalistycznego UW. Przez 15 lat brała udział w pracach Polskiej Misji Archeologicznej w Palmyrze. Studiowała język i kulturę Chin na Uniwersytecie Sun Yat-Sena w Guangzhou. Zajmuje się archeologią Bliskiego i Dalekiego Wschodu i historią szlaków handlowych w Azji. Dr Katarzyna Sarek - adiunktka w Instytucie Orientalistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Absolwentka Zakładu Sinologii Wydziału Orientalistycznego UW i Instytutu Archeologii UW. Studiowała język i kulturę Chin na Nanjing Normal University. Zajmuje się chińskim językiem klasycznym, chińską literaturą dawną i współczesną. Tłumaczka literatury chińskiej, popularyzatorka wiedzy o Chinach.

Literatura europejska i łacińskie średniowiecze E.R. Curtiusa jest jego głównym dziełem. Należy do tych kilku książek, na których opiera się współczesne literaturoznawstwo porównawcze. Nieprawdopodobna erudycja Curtiusa sprawia, że widzimy ciągłość motywów, wydarzeń, przenośni itp. aż do dzisiaj. Jego książka ma znaczenie fundamentalne, jest nieustannie cytowana, pełni rolę swoistej encyklopedii literackiej. Przeznaczona jest dla pracowników naukowych, studentów, nauczycieli oraz uczniów szkół średnich.

Słownik Historyczny Nowej Marchii to praca wyjątkowa. Podobne przedsięwzięcia powstawały zazwyczaj jako opracowania zespołowe, przygotowywane przez określonej komórki Polskiej Akademii Nauk. Tu mamy do czynienia z pracą autorską, będącą wynikiem półwiecza dogłębnych studiów źródeł i literatury najwybitniejszego obecnie żyjącego badacza Nowej Marchii prof. Edwarda Rymara. Praca została na pięć tomów podzielonych tematycznie – historycznymi ziemiami. Pierwszy to wprowadzenie, w którym znajdują się: wstęp, słownik pojęć, zastosowane skróty bibliograficzne, opis nazwy i granic Nowej Marchii, a także miejscowości niezidentyfikowane. Tom drugi zawiera hasła dotyczące ziemi chojeńskiej, mieszkowickiej, trzcińskiej i kostrzyńskiej.

SPIS TREŚCI JERZY SPERKA, Wprowadzenie PIOTR BOROŃ, Palatyn – wojewoda – żupan. Tytuły i zakres władzy najwyższego urzędnika w krajach słowiańskich we wczesnym średniowieczu LEONTIJ WOJTOWYCZ, Fenomen halickich bojarów i ich stosunki z książętami KRZYSZTOF GUZIKOWSKI, Słowianie i Niemcy w otoczeniu zachodniopomorskiego księcia Barnima I (1234–1278) – powstanie nowej elity władzy MAREK SMOLIŃSKI, [...] familiaris nostri specialiter et dilectus… Joannici w służbie władców Czech i Rzeszy Niemieckiej w dobie odnowienia Królestwa Polskiego w 1295 roku JERZY RAJMAN, „Ludzie króla” wśród mieszkańców Krakowa w XIV wieku. Rzemieślnicy i usługodawcy JERZY SPERKA, Rycerze śląscy w służbie i otoczeniu królów Polski w drugiej połowie XIV i w pierwszej połowie XV wieku MICHAŁ PAWLAK, Demetriusz Pepagomenos: sylwetka bizantyńskiego medyka i jego rola w dziejach dynastii Paleologów w pierwszej połowie XV wieku SOBIESŁAW SZYBKOWSKI, Kujawscy, dobrzyńscy i łęczyccy faworyci Władysława Jagiełły BOŻENA CZWOJDRAK, Skład narodowościowy dworów polskich królowych w późnym średniowieczu ZOFIA WILK-WOŚ, Między kancelarią królewską a biskupią – o drogach i kierunkach kariery notariuszy kancelarii królewskiej w późnośredniowiecznej Polsce JANUSZ GRABOWSKI, Współpracownicy i dworzanie Janusza II, księcia mazowieckiego (1471–1495). Ze studiów nad otoczeniem władców prowincjonalnych w późnym średniowieczu TOMASZ ROMBEK, Elżbieta Rakuska wobec otoczenia Kazimierza IV Jagiellończyka (1454–1492) KAROL NABIAŁEK, Z dworu książęcego na dwór królewski. Zmiana w elitach władzy w Polsce w początkach panowania Zygmunta I Starego

Niewątpliwie największą zaletą pracy jest przywrócenie do świadomości historyków istnienia poza władczyniami, mieszczankami i szlachciankami także i kobiet warstwy kmiecej. Wstrząsające, bo trudno użyć innego słowa, jest ukazanie przez Autorkę, jak dalece na badania prowadzone przez historyków oddziaływał dawny sposób postrzegania kobiety. W wielu miejscach swojej pracy Autorce udało się udowodnić, że historiografia przełomu XIX i XX wieku pochylająca się czasem nad dziejami kobiet, z reguły jednak na marginesie innych badań, nie była wolna od stereotypu myślenia o kobiecie jako przedmiocie, szczególnie w wiekach średnich, a badacze zajmujący się tym zagadnieniem, pomimo innego wydźwięku źródeł, nie widzieli w kobiecie wieków średnich godnego partnera, towarzyszki życia, a jedynie własność ojca, a później męża. [...] Reasumując, powstała niezwykle ważna i potrzebna książka, która nie tylko przybliży badaczom nieodkryty do tej pory świat kobiet warstwy wieśniaczej, ale przede wszystkim uświadomi, jak wiele jeszcze potrzeba pracy, aby zmienić postrzeganie roli kobiet, i to nie tylko w średniowieczu. Fragment recenzji dr hab. Bożeny Czwojdrak

Kolejny tom opracowany w ramach zakrojonego na ogromną skalę Słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu i stanowi integralną część tomu Słownika historyczno-geograficznego Pomorza Gdańskiego w średniowieczu, obejmującego rdzenne, historyczne ziemie Pomorza Wschodniego, Pomorza Nadwiślańskiego albo Pomorza Gdańskiego.

Upadek władzy rzymskiej w prowincji Britannia był nie tyle nagłym wydarzeniem, co wynikiem przeciągającego się kryzysu. Brytowie pochodzenia celtyckiego wycofywali się stopniowo na wyżynne tereny Walii, Kornwalii i południowo-zachodniej Szkocji, podczas gdy kontrola nad wschodnimi urodzajnymi nizinami została utracona na rzecz germańskich wojowników migrujących z kontynentalnej Europy. Wspomniani germańscy zdobywcy przeszli do historii pod ogólnym mianem Anglosasów i mieli oni zdominować nizinną część Brytanii do czasu ostatecznej klęski w bitwie pod Hastings w 1066 roku. Niniejsza praca pozwala spojrzeć na życie codzienne, rynsztunek, stroje, taktykę i życie podczas kampanii wojennych typowych anglosaskich wojowników z tego okresu tanów.

Słownik Historyczny Nowej Marchii to praca wyjątkowa. Podobne przedsięwzięcia powstawały zazwyczaj jako opracowania zespołowe, przygotowywane przez określonej komórki Polskiej Akademii Nauk. Tu mamy do czynienia z pracą autorską, będącą wynikiem półwiecza dogłębnych studiów źródeł i literatury najwybitniejszego obecnie żyjącego badacza Nowej Marchii prof. Edwarda Rymara. Praca została na pięć tomów podzielonych tematycznie – historycznymi ziemiami. Pierwszy to wprowadzenie, w którym znajdują się: wstęp, słownik pojęć, zastosowane skróty bibliograficzne, opis nazwy i granic Nowej Marchii, a także miejscowości niezidentyfikowane. Tom drugi zawiera hasła dotyczące ziemi chojeńskiej, mieszkowickiej, trzcińskiej i kostrzyńskiej.

Early medieval axes from the territory of Poland

Niniejsze dzieło, które wyda się niejednemu czytelnikowi trudnym, jest bardzo długie, ale za to jest kompletne. Na początku traktuje tylko o Europie i części dawnej Azji, przy czym pomija, nawet w Europie, pewne kraje, co do których autor czuje się słabo zorientowany. Następne zostawia na boku tak istotną część tematu, jak wojna oblężnicza, odgrywająca tak dużą rolę w wiekach, które poddajemy przeglądowi. Autor uznał bowiem, że ta część sztuki wojennej powinna stać się przedmiotem jednego albo więcej dzieł specjalistycznych, wymagających kombinacji wiedzy z zakresu działań oblężniczych oraz archeologii, co akurat wykracza poza jego kompetencje i siły. Pośród innych luk zasygnalizujmy jeszcze te, które dotyczą aprowizacji i wyżywienia wojsk. Są to rzeczy, które z pewnością interesowały głowy państw i armii we wszystkich epokach. Dla całościowego ich opisu trzeba by oprzeć się na mnóstwie studiów szczegółowych, których wciąż jest mało. Podobnie jest z problemem reorganizacji, tak samo ogromnym w tym czasie, jak i w innych epokach. Z analogicznego powodu nie mówiliśmy, o ile nie było to ściśle konieczne, o uzbrojeniu. Autor niniejszego opracowania nie tyle zresztą kierował się kompletnością, wymóg nie do zaakceptowania nawet dla bardziej od niego kompetentnych, co sugestywnością. Jego celem jest przyciągnięcie uwagi publiczności do pierwszorzędnych problemów, które pociąga za sobą ten wielki temat. Chciałby, żeby nawet niedoskonałości jego dzieła skłoniły badaczy, którzy „są w temacie” lub nie, do podjęcia tych rozdziałów i ich uzupełnienia. Szybko zdadzą sobie sprawę, że z jakiej by strony nie przychodzili ze swoich staraniami, muszą studiować nie tylko organizację wojska i sztukę wojenną tych czasów, ale także ich status polityczny, ekonomiczny i socjalny. Będą więc tworzyć w pełnym tego słowa znaczeniu historię powszechną.

Po wielkim zwycięstwie Saladyna pod Hattin z 1187 roku Outremer – jak Europejczycy nazywali pozostałe katolickie enklawy na Bliskim Wschodzie – nie było już zagrożeniem dla świata islamskiego. Tamtejsze elity wojskowe wolały żyć w pokoju, skupiając się w równym stopniu na handlu, co na obronie swych miejsc świętych. W tej pierwszej angielskiej pracy obiektywnie analizującej klasę rycerską Outremer, David Nicolle ukazuje bardzo wyważony i oparty na bogatym materiale obraz zachodnich rycerzy, którzy tak długo bronili państw łacinników.

26 sierpnia 1071 roku wielka armia bizantyjska, dowodzona przez cesarza Romana IV, starła się w pobliżu miasteczka Manzikert z wojskami Turków seldżuckich, na czele których stał sułtan Alp Arslan. Bitwa zakończyła się całkowitą klęską Bizantyjczyków. Cesarz trafił do niewoli, a znaczna część jego sławnej Gwardii Wareskiej wyginęła. Starcie to uznaje się za główny powód rozpoczęcia wypraw krzyżowych oraz moment nieodwracalnego załamania się potęgi Cesarstwa Wschodniorzymskiego. Zwycięstwo Seldżuków umożliwiło podbój Anatolii przez wyznających islam Turków, czego następstwem było później powstanie państwa Osmanów. Sama bitwa stanowiła natomiast punkt kulminacyjny bizantyjskiej ofensywy, mającej na celu wzmocnienie wschodnich granic cesarstwa oraz ponowne przejęcie kontroli nad Armenią i północną Mezopotamią. Triumf Seldżuków nie był w żadnym wypadku nieunikniony. Być może stanowił nawet swego rodzaju zaskoczenie dla zwycięzców. Poważne i daleko idące konsekwencje tych wydarzeń były jednakże następstwem nie tylko samej bitwy, ale także wyniszczającej cesarstwo wojny domowej, jaka wybuchła w konsekwencji poniesionej klęski.

Kiedy w 1963 roku, czyli przeszło pół wieku temu, prezentowano szerokiej publiczności wystawę "Wielkie Morawy: tysiącletnia tradycja państwowości i kultury" , w której podsumowywano głównie wyniki powojennych badań archeologicznych, wydarzenie to spotkało się z niezwykle ciepłym przyjęciem nie tylko ówczesnej Czechosłowacji, ale również w wielu krajach europejskich. Zarówno specjalistom jaki i społeczeństwu przedstawiono wówczas Wielkie Morawy jako pierwszy, zorganizowany, słowiański podmiot nad środkowym Dunajem oraz ważny fenomen w dziejach Europy Środkowej IX i początków X stulecia., którego wpływ na dalszy rozwój wspomnianych ziem jest niezmiennie uznawany za głęboki i kluczowy (...). Kolejne dekady, które upłynęły od pamiętnej wystawy, przyniosły nowe odkrycia ważnych stanowisk związanych z Wielkimi Morawami. Kontynuowano także, chociaż w mniejszym stopniu, prace terenowe w obrębie najważniejszych aglomeracji dorzecza Morawy. W rezultacie odkryto wiele oryginalnych zabytków kultury materialnej (...). Prezentowany zbiór to kilkaset zabytków archeologicznych, w większości oryginalnych, pokazanie których było jednym z głównych zamysłów ekspozycji. (...) - ze wstępu

Publikacja poświęcona jest władzy monarszej w średniowiecznej Polsce w zakresie odbierania poddanym ich dóbr nieruchomych. Autor, na podstawie obszernych badań źródłowych, omawia przyczyny zaborów i sposoby ich dokonywania, przedstawia proces kształtowania się norm prawnych chroniących posiadaczy przed samowolnym zabieraniem ich majątków przez panującego oraz ukazuje realizację tych norm w praktyce. Prezentuje też poglądy władcy i posiadaczy ziemskich na kwestię legalności zaborów.

Książka ta powstała wskutek zdziwienia. Publikacje na temat historii i rozwoju nauki nowożytnej ciągle utwierdzają czytelników w przekonaniu. że jedną z podstawowych różnic między średniowieczną i siedemnastowieczną filozofią przyrody jest zaakceptowanie przez tę ostatnią matematyki jako uprzywilejowanego narzędzia służącego do odkrywania tajemnic natury. Stąd niewątpliwie bierze się powszechne mniemanie, że fizyka nowożytna miała charakter ilościowy, a średniowieczne scholastyczne przyrodoznawstwo – jakościowy. Wywołało to zdziwienie autora książki, ponieważ historycy myśli wieków średnich już od dawna wiedzą, że wielu spośród filozofów tworzących w tej epoce, a szczególnie myśliciele zaliczani do grona tzw. szkoły oksfordzkich kalkulatorów, postrzegało matematykę jako doskonałą metodę do ustalania praw rządzących światem przyrody. Dzieło będące zwieńczeniem tradycji matematycznej filozofii w czternastowiecznym Oksfordzie. czyli Księga kalkulacji Ryszarda Swinesheada, stanowi zaś najdoskonalsze zaprzeczenie wyżej wspomnianego mniemania. Ze względu na ogrom problematyki ujętej w tym dziele niemożliwe byłoby przedstawienie szczegółowej analizy całości jego tekstu w ramach jednej monografii, dlatego w publikacji tej został ukazany temat najważniejszy i jednocześnie najbardziej reprezentatywny dla matematycznej filozofii przyrody oksfordzkich kalkulatorów – zjawisko ruchu lokalnego. Księga kalkulacji nadal nie jest dostępna dla szerszej publiczności, więc do monografii została dołączona edycja krytyczna źródłowego tekstu traktatu O ruchu lokalnym, stanowiącego integralną część najważniejszego dzieła Ryszarda Swinesheada. Prezentując autentyczne świadectwo dokonań ostatniego przedstawiciela szkoły oksfordzkich kalkulatorów, autor książki daje czytelnikom sposobność zweryfikowania obecnej w historii nauki tezy o wpływie średniowiecznych koncepcji ruchu lokalnego na narodziny i rozwój fizyki nowożytnej.

Czwarty tom Series Ceranea stanowi monografia dotycząca drugiego przekładu słowiańskiego Palei historycznej –bizantyńskiej kompilacji tekstów rozmaitej proweniencji na tematy biblijne, zaczerpnięte ze Starego Testamentu. Zamiarem moim było ukazanie sposobów odczytania pewnego średniowiecznego tekstu literackiego – zarówno odczytów skierowanych w głąb niego samego, jak i ukazujących go w najbliższym mu środowisku relacji intertekstualnych. Pozostaję jednak z nadzieją, że każdy głos dotyczący nawet jednego tylko zabytku z niezmierzonego dziedzictwa Slaviae Orthodoxae, tym bardziej zabytku przekazywanego w odmiennych szatach językowych i przyjmującego rozmaite postacie, prowadzi do lepszego poznania nie tylko tego jego komponentu, jakim jest stricte literatura, lecz także tworzących go: myśli i ducha. Z Zakończenia