Stan biologiczny i warunki życia ludności "in Culmine" na Pomorzu Nadwiślańskim (X-XIII wiek)

Od redakcji: Siódmy już tom serii Mons Sancti Laurentii, tym razem pióra antropologa Tomasza Kozłowskiego, w całości poświęcony jest populacji ludności pochowanej w głównym ośrodku społeczno-gospodarczym i kulturowym ziemi chełmińskiej we wczesnym średniowieczu, utożsamianym z historycznym Chełmnem. Jego pozostałości odkryte pod Górą św. Wawrzyńca na terenach obecnie należących do wsi Kałdus już w 2. połowie XIX wieku wzbudzały zainteresowanie badaczy niemieckich i polskich, głównie ze względu na bogactwo wyposażenia występujących tu grobów. W rezultacie wieloletnich badań trzech cmentarzysk położonych na południe od Góry odkryto ponad 1500 grobów, które składają się na największą jak dotąd rozpoznaną nekropolę na Pomorzu Nadwiślańskim z przełomu I i II tysiąclecia n.e. Wyniki tych prac w większości opublikowano w dwóch analityczno-źródłowych tomach naszej serii ("Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie, stanowisko 1", tom 3, Toruń 2005; "Wczesnośredniowieczne stanowisko 4", tom 5, Toruń 2010). Zamieszczono w nich szczegółowe katalogi grobów odkrytych tam pod koniec lat 50. XX wieku przez Elżbietę Kaszewską z Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi oraz w latach 1997-2004 przez zespół badawczy pod auspicjami Instytutu Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, który przeprowadził większość prac wykopaliskowych. Katalogi uwzględniały zarówno cechy grobów, układ pochówków, rodzaj wyposażenia, jak i podstawowe elementy wstępnego rozpoznania antropologicznego, zaprezentowanego w formie syntetycznej w zasadniczej części obu opracowań. Rozprawa, którą oddajemy Czytelnikom, stanowi natomiast pogłębione studium antropologiczne dotyczące problemów dotąd w większości nieporuszanych w poświęconej wczesnośredniowiecznej populacji ludności in Culmine literaturze przedmiotu. Zakres rzeczowy pracy obejmuje kwestie, których opracowanie stanowiło podstawę do określenia, tytułowego w niniejszej pracy, stanu biologicznego i warunków życia lokalnej ludności. Dzięki temu możliwe stało się wszechstronne wnioskowanie o przeobrażeniach społeczno-kulturowych zachodzących pod Górą św. Wawrzyńca i uwarunkowaniach środowiskowych, interpretowanych dotąd jedynie przez pryzmat odkrytego tam bogatego zespołu źródeł archeologicznych i przyrodniczych. Opracowanie źródeł antropologicznych uzupełnia ten obraz i pozwala na podjęcie zupełnie nowych tematów badawczych, rozpatrywanych w ujęciu interdyscyplinarnym (przede wszystkim dotyczących ekologii lokalnej populacji). Wojciech Chudziak