Obywatelskość jako płaszczyzna integracji społeczności muzułmańskich ze społeczeństwem polskim

Podstawowym celem rozważań podjętych w tej monografii było ustalenie sposobu pojmowania obywatelskości jako płaszczyzny integracji społeczności muzułmańskich ze społeczeństwem polskim na przykładzie Ligi Muzułmańskiej w RP. W wymiarze analiz teoretycznych dotyczył on trzech wiodących zagadnień - integracji, obywatelskości oraz wielokulturowości. Przedstawione analizy wykazały, że w społeczeństwach wielokulturowych, pomimo różnorodności jego modeli, obywatelskość i integracja wzajemnie się uzupełniają. Konieczne jest jednak wyraźne nakreślenie granicy pomiędzy społeczeństwem pluralistycznym a wielokulturowym, pomiędzy wielokulturowością a wieloraką jednokulturowością. Podstawowe dylematy związane z włączaniem imigrantów do społeczeństw przyjmujących w perspektywie wielokulturowości dotyczyły istoty takiego społeczeństwa: niejednoznaczności definiowania i rozumienia wielokulturowości, współistnienia praw jednostkowych i grupowych, spójności społecznej. Dla społeczeństwa wielokulturowego integracja jest zgodna z jego zasadami oraz optymalnym sposobem na włączenie imigrantów do społeczeństwa przyjmującego. Gwarantuje zachowanie własnej tradycji społeczno-kulturowej przez nowych przybyszów przy wykształceniu się licznych powiązań z nowym miejscem osiedlenia. W przypadku obywatelskości zapewnia ona niezbędną otwartość przy włączaniu imigrantów, umożliwiając jednocześnie zachowanie spójności społecznej. Bycie obywatelem staje się tym samym wartością rdzenną dla tworzących się społeczeństw multikulturowych. Ponadto odwoływanie się do dynamicznego i dwuwymiarowego charakteru integracji sprawia, że obie strony tego procesu, zarówno imigranci jak i społeczeństwo przyjmujące - ulegają przemianom. Taki proces związany jest z wykształceniem się ponadetnicznej definicji nowego-obywatela. Z Zakończenia