Późnoneolityczny węzeł komunikacyjny w strefie środkowej Noteci Żuławka Mała, gmina Wyrzysk

Monografia autorstwa Tomasza Purowskiego jest wartościowym dziełem o bardzo wysokim poziomie merytorycznym oraz edytorskim. Niezwykle dogłębna i wieloaspektowa analiza wyrobów z "tworzyw szklistych", jak również wnioskowanie prowadzące do interesujących konstatacji dotyczących ośrodków wytwórczych tudzież dróg napływu tych przedmiotów na ziemie polskie muszą budzić uznanie dla Autora (z rec. dra hab. M. Kaczmarka, prof. UAM)

Autor umieszcza sagę dynastii Piastów w licznej rodzinie podobnych jej przekazów, odczytując stare, należące do indoeuropejskiej spuścizny kulturowej motywy i schematy narracyjne. Przedstawia legendarnego Piasta, założyciela królewskiego rodu, jako dawnego bohatera kulturowego – Oracza-Żywiciela – którego związek z Rzepką akcentuje mityczną moc tego małżeństwa i zapewnia przyszłym władcom-dynastom i ich poddanym dobry urodzaj i pomyślność. Pokazuje sposoby konstruowania zmitologizowanej historii pierwszych Piastów. Omawia motyw „potrójnej śmierci” złego władcy, króla Popiela, zagryzionego przez myszy – zgodnie z uniwersalnym scenariuszem „mysich podań”. Mimo upływu ponad 20 lat od pierwszego wydania książki nadal jest ona przykładem nowatorskich interdyscyplinarnych badań historycznych, wykorzystujących narzędzia badawcze komparatystyki oraz antropologii kulturowej, m.in. w nawiązaniu do teorii Georgesa Dumézila, Rolanda Barthesa i Mircei Eliadego. Jacek Banaszkiewicz udowadnia, że podanie o Piaście i Popielu dobrze wpisuje się w krąg archaicznych przekazów o istocie władzy królewskiej, zarówno w planie okoliczności jej zdobywania, jak i przyczyn tracenia.

Podstawowym założeniem badawczym poruszonym w opracowaniu jest zweryfikowanie i usystematyzowanie dotychczasowych wyników badań nad późnym paleolitem, analiza i określenie przynależności kulturowej i chronologii dostępnych źródeł archeologicznych, a w konsekwencji przybliżenie obrazu ówczesnej sytuacji kulturowej na wybranym obszarze. Wyniki przeprowadzonych badań, kwerend oraz wieloaspektowa analiza dostępnych wytworów krzemiennych (ponad 15 000) pozwoliły na opracowanie aktualnego stanu badań na omawianym terenie na tle porównawczym. Jest to pierwsze syntetyczne studium, które przedstawia wszystkie dostępne źródła archeologiczne (również niepublikowane i archiwalne) odkryte do 2014 roku w dorzeczach dolnej Wisły i górnej Noteci. Publikacja uzupełnia obraz ówczesnej sytuacji kulturowej w północnej Polsce, opisując najstarsze ślady aktywności człowieka związane z późnopaleolitycznym technokompleksem z liściakami i tylczakami.

Czy Polacy pochodzą od Wandalów? Pasjonująca podróż w poszukiwaniu tajemnicy polskich korzeni. Niniejsze opracowanie stanowi próbę przybliżenia pierwszej polskiej teorii o pochodzeniu Polaków w oparciu o piśmiennictwo antyczne oraz dziejopisarstwo wieków średnich i renesansu. Wandalia stanowi najstarszą wizję pradziejów Polski. Warto poznać arkana tożsamości pierwszych wykształconych Polaków – gorących patriotów i gorliwych kustoszy narodowego dziedzictwa – tak jak je właśnie rozumieli i chcieli przekazać Potomności.

Bogusław A. Dębek w najnowszej publikacji rozwija wątki poruszone w książce „Słowiańskie dzieje”, cieszącej się sporym powodzeniem wśród czytelników. Praca jest oparta na najnowszych badaniach genetycznych, które w sposób rewolucyjny zmieniają dotychczasowe poglądy na genezę ludów europejskich, w tym Słowian. Dzisiejsi Europejczycy wywodzą się od niewielkiej grupy ludzi, która opuściła Afrykę ok. 70 tysięcy lat temu. To z niej wyodrębniły się ludy, które przez Bliski Wschód dotarły do Europy, Azji i na wyspy Oceanii, dając początek Indoeuropejczykom. Około czwartego tysiąclecia przed naszą erą część ludności określanej jako indoeuropejska ruszyła z powrotem na wschód, w głąb Azji, dokonując licznych podbojów. Ludy te są znane jako Ariowie i, jak dowodzą badania DNA, są najbliżej spokrewnione ze Słowianami. Autor opisuje najstarsze kultury protosłowiańskie i słowiańskie w Europie. Czytelnik dowie się m.in., czym były lendzielskie rondele i jakie znaczenie ma waza wykopana w 1976 roku w Bronocicach (województwo świętokrzyskie). Książka zawiera liczne mapy i ilustracje.

Bezsprzecznie na gruncie polskim za pioniera naukowych badań nad Indiami uznać należy autora prezentowanej tu pracy, Walentego Majewskiego herbu Skorochód. Urodzony w 1764 r. na Podlasiu w rodzinie drobnoszlacheckiej, od najmłodszych lat „bystrym obdarzony umysłem” i przejawiający szczególne zainteresowanie językami, ukończył w 1785 r. – mimo perturbacji osobistych i dziejowych – warszawskie kolegium pijarów, w którym podjął zaraz potem pracę nauczyciela, porzucając jednocześnie myśl o dalszym kształceniu uniwersyteckim. Na stanowisku tym pozostał, jak sam pisze, przez „jeszcze parę lat dla wydoskonalenia się w językach francuzkim i niemieckim, tudzież dla czerpania ze źródeł na miejscu łatwiejszych wyższych nauk” i sam dokańczał własną edukację, w czym nieocenioną pomoc stanowiła dlań „[ł]atwość dostania dzieł potrzebnych z zamożnego księgozbioru tegoż Zgromadzenia i Biblioteki publicznej Załuskich, a nawet od wielu […] Dobroczyńców”.

Niniejsza publikacja kończy Czteroksiąg Lehicki napisany przez Janusza Bieszka w latach 2014-2018. Zawiera on 490 cytatów – dowodów źródłowych ze 165 kronik, roczników, dzieł lehickich, polskich i zagranicznych w siedmiu językach obcych, potwierdzających funkcjonowanie Lehii w starożytności i średniowieczu. Autor prezentuje pełny, poprawiony i uzupełniony poczet 166 władców Lehii, panujących od 2078 roku p.n.e. do 1370 roku n.e., opracowany m.in. według najstarszych kronik z IV-VIII-X-XI wieku oraz zastosowanego w nich przez kronikarzy innego przelicznika Roku Świata. Jednocześnie przedstawia funkcjonowanie Starożytnego Królestwa Lehii wraz z panowaniem jego lehickich królów oraz opisuje organizację Imperium Lehitów i Imperium Sarmatów-Wenedów, jak również sojusze z innymi sławiańskimi królestwami. Ponadto po raz pierwszy w Polsce autor prezentuje i omawia: - Księgę I (Liber I.) kroniki Prokosza z X wieku (edycja łacińska z 1827 roku i jej porównanie z edycją polską z 1825 roku). - Kronikę O pochodzeniu Toporczyków, ich orężu i czynach Zolawa Lamberta z XI wieku. - Księgę II O starożytnych rodach w Polanii, znakach rycerskich zwanych w ojczystym języku herbami Kagnimira z XI wieku. - Listy panujących pierwszych i drugich 12 wojewodów. - 25 pocztów starożytnych królów różnych plemion Ariów-Sławian Indoscytów oraz Prabałtów zaczerpniętych z najstarszych kronik. - 10 kolejnych nieznanych pocztów wczesnośredniowiecznych królów Lehii ze źródeł polskich i zagranicznych. - Historię Sarmacji… wojewodów Żelizów z VII-XI wieku. - Zrekonstruowane kroniki Miorsza z XI wieku i Mateusza Cholewy z XII wieku. - Starożytne przykazania oraz szlachetne zasady i zwyczaje sarmackie Ariów-Sławian. Autor podkreśla, iż zgodnie z wyżej wymienionymi dowodami państwowość Lehii, czyli Polski, liczy ponad 4000 lat i jest najstarsza w Europie oraz jedna z najstarszych na świecie

Teatr słowiańskiego dziedzictwa – to książka, która powinna przybliżyć potencjalnemu odbiorcy słowiańskie tradycje i utrwaloną kulturę w polskiej literaturze przywołującą pamięć o dziejach bajecznych. Trzeba bowiem najpierw poznać własne korzenie, które wszystkie stulecia dawały siłę przetrwania. Powinniśmy być dumni z historii słowiańskiej, gdyż jest to nasze dziedzictwo i część naszej słowiańskiej – lechickiej – polskiej duszy. Autor pragnie odkurzyć z patyny niepamięci wiele interesujących zjawisk sięgających swą tematyką do bajecznych czasów Słowiańszczyzny, wciąż zbyt mało wykorzystanego źródła dla naszej narodowej kultury, by zachęcić do czerpania z tej krynicy niejako dla otuchy i odkrywania stanu świadomości o naszym duchowym powołaniu i ogarnięcia umysłem, ile pozostało w nas z prasłowiańskiej natury.

Jakie atrybuty posiadał Perun? Kim była Mokosz? Jak przedstawiany był Światowid? Który naród najczęściej modlił się do Wołosa? Za jakie sprawy odpowiedzialny był Radagost? Gdzie czczony był Rugewit? Skąd zwyczaj topienia Marzanny? Odpowiedzi znajdziesz w tej książce. Tadeusz Linkner sięgnął do rękopisu Bronisława Trentowskiego, romantycznego badacza mitologii słowiańskiej. Trentowski był pierwszym, który tak oryginalnie usystematyzował słowiańskie wierzenia. Jego praca Wiara słowiańska albo etyka piastująca wszechświat nigdy nie została opublikowana. Tutaj mamy okazję poznać ponad trzystu słowiańskich bogów i demonów.

Kilka lat temu mur wijący się w poprzek stoku Góry Zyndrama znów ujrzał światło dzienne. Tym razem nie było to jednak dziełem przypadku, tylko zaplanowanych badań archeologicznych. Niniejsza książka opowiada o rezultatach tych prac. Jej prawdziwym bohaterem nie jest wszak wyłącznie jedno specyficzne miejsce, lecz cała dziedzina nauki, która z poszanowaniem dla praw rządzących zrodzonymi w wyobraźni legendami próbuje zbliżyć się do przeszłości takiej, jaka istniała naprawdę. Na nowo przywraca ułamkowi glinianego naczynia, rozłupanemu kamieniowi lub odrobinie brązu pamięć o ludziach, którzy faktycznie stworzyli te przedmioty i żyli na długo przed nami na Ziemi, zanim znikli w mroku nocy.

Następna po Homo nobilis odsłona badań nad wzorami i wzorcami osobowymi, które w każdej epoce kształtują postawy i styl życia ludzi. Tym razem autorka na podstawie źródeł, głównie kronikarskich, analizuje sylwetkę wzorcowego wojownika i rycerza w średniowiecznej Polsce. Jakie powinien mieć cechy? Jakie umiejętności? Jak powinien postępować w walce i w życiu codziennym? Czego od niego wymagał władca, a czego rodzina? Przy okazji poszukiwania odpowiedzi na te pytania poznajemy barwną panoramę średniowiecznej Polski, a zwłaszcza życia jej elity. Rycerskie wzory i wzorce osobowe w średniowiecznej Polsce to zjawisko niezwykle interesujące, ale też stosunkowo mało przebadane. Powstało wprawdzie wiele opracowań na temat etosu rycerskiego, obyczajów i wzorów rycerskich, lecz większość z nich poświęcona jest kulturze zachodniej. To w niej bowiem narodził się i ukształtował ten średniowieczny rycerski ideał przyjmowany następnie na gruncie polskim. Nadal brakuje jednak portretu doskonałego polskiego rycerza. Nie dysponujemy przecież źródłami na miarę świeckiej literatury zachodnioeuropejskiej, zwłaszcza barwną epiką i liryką rycerską. Musimy zadowolić się rodzimymi przekazami narracyjnymi, w postaci kronik – poczynając od dzieł Galla Anonima, a na Janie Długoszu kończąc. Specyfika tych tekstów niesie ze sobą oczywiste ograniczenia, ale jednocześnie umieszcza nas bliżej życia w średniowiecznej Polsce. Dlatego pozwala na uchwycenie faktycznie pożądanych wtedy wzorów i wzorców osobowych, a także na ukazanie wielu tworzących je uwarunkowań oraz elementów zbieżnych z obcym pierwowzorem i typowych dla Polski wieków średnich. Rycerskie wzory i wzorce osobowe są również dlatego tak bardzo istotne, że wpłynęły na ukształtowanie się norm postepowania szlachty, a – co za tym idzie – widoczne są także w późniejszych wzorcach powstańczych, niepodległościowych i obywatelskich. Co więcej, większość z nich pozostaje aktualna w czasach nam współczesnych.

Pierwsza polemiczna publikacja popularnonaukowa dotycząca fenomenu teorii Wielkiej Lechii. Autor – doktorant na Wydziale Historii UW, dzienikarz, autor artykułów popularnonaukowych – poddaje analizie zjawisko popularności teorii wielkolechickich. Odnosząc się głównie do publikacji J. Bieszka, wykazuje błędy merytoryczne w interpretacji źródeł i przesłanek składających się na wyobrażenie Imperium Lechickiego. W książce znajdziemy też próbę analizy socjologicznej i odpowiedzi na pytania: kim są zwolennicy Wielkiej Lechii? Z czego wynika fenomen jej popularności? Część zwolenników teorii Wielkiej Lechii pozostaje głucha na merytoryczne argumenty. Stąd wielu uczonych wątpi w sens polemizowania z nimi. Niektórzy uznają wręcz takowe działanie za niepotrzebne dowartościowywanie pseudonaukowców. Skala zjawiska jest na tyle duża, iż zasługuje ono na przyjrzenie mu się z uwagą. Fenomen Lechii mówi bowiem wiele interesujących rzeczy o naszych czasach – naszych aspiracjach, lękach i nadziejach.

Słowiańskie dzieje to kompendium wiedzy o dawnych dziejach Słowiańszczyzny oraz ludów z nią spokrewnionych z nią ludów. Opowieść zaczyna się wiele tysięcy lat temu, gdy na obszarach azjatyckich wyodrębniły się pierwociny ludów indoeuropejskich. Ludność tę nazwano Ariami. Niektóre ludy indoaryjskie, np. Scytowie i Sarmaci, skierowały się później na zachód, dokonując podbojów na terenie Europy. Z nich wyłonili się Prasłowianie. Stało się to co najmniej 7,5 tys. lat temu nad Dunajem, w dorzeczach Dniepru, Wisły, Odry i Łaby. W efekcie rozwoju tych ludów w średniowieczu powstały słowiańskie narody i państwa, w tym naród i państwo polskie. Autor odtwarza ten proces, korzystając także z najnowszych osiagnięć genetyki. Ukazuje też władców, wydarzenia polityczne i wojny, organizację społeczną oraz bogaty świat wierzeń religijnych poszczególnych grup Słowian. Słowiańskie dzieje to książka, która wprowadzając w skomplikowaną i fascynującą historię naszych przodków, wywołuje również refleksję nad naszym pochodzeniem.

Jedna z teorii o pochodzeniu Polaków, zaczerpnięta m.in. od żyjącego w XII?XIII wieku biskupa krakowskiego i kronikarza Wincentego Kadłubka, głosi, że naszymi praprzodkami byli Wandalowie i Goci, wywodzący się od biblijnego Noego. Sojusz tych dwóch ludów miał się przyczynić do rozwoju imperium lechickiego zwanego Wielką Lechią. Zwolennikem tej tezy jest Paweł Szydłowski, Polak mieszkający w kanadyjskim Vancouver, którego pasjami są historia, religioznawstwo (zwłaszcza interpretowanie Biblii) i medycyna niekonwencjonalna. Ta książka jest poszerzoną wersją jego wykładów na YouTube. Szydłowski opisuje niepoprawną politycznie historię Polski przedpiastowskiej, taką jaką zawarto w starych kronikach. To historia pełna tajemnic i zagadek, których nie potrafili lub nie chcieli rozwikłać historycy.

Przedstawione w książce teksty dotyczą różnych zjawisk z odległej przeszłości – od połowy VI tysiąclecia do połowy I tysiąclecia cal BC, o dużym zróżnicowaniu kulturowym – od pierwszych społeczności rolniczych na ziemiach polskich po wspólnoty kręgu kultur pól popielnicowych końca epoki brązu i początku epoki żelaza. Łączą je – z jednej strony – kategoria źródeł, czyli wytwory ze skał krzemionkowych, z drugiej – metoda: traseologia.

Pochodzenie Słowian, w tym Polaków, budzi gorące spory. Historycy uniwersyteccy przyjmują, że ludy słowiańskie pojawiły się w Europie Środkowej dopiero w VI wieku po Chrystusie w wyniku migracji z azjatyckich stepów. Tomasz Kosiński, autor książki „Rodowód Słowian”, uważa, że stało się to kilka tysiącleci wcześniej, wraz z pierwszą falą osadnictwa indoeuropejskiego. Na powierdzenie przytacza wyniki najnowszych badań DNA, które podważają przekłamaną z powodów politycznych wiedzę historyczną o dziedzictwie i pochodzeniu narodów europejskich. To Ario-Słowianie (Prasłowianie) najprawdopodobniej byli protoplastami euroazjatyckich cywilizacji, a język polski uchodzi za najbardziej zbliżony do prajęzyka całej grupy praindoeuropejskiej. Książka ma charakter popularnonaukowy. Otwiera ją przegląd teorii o pochodzeniu Słowian: od naukowych po fantastyczne, np. kosmiczne. Potem autor, korzystajac z odkryć archeologów i prac językoznawców, snuje opowieść dawnych dziejach Europy Środkowej: od prehistorii do wczesnego średniowiecza. Obszerny rozdział poświęca wspomnianym badaniom genetycznym i wnioskom z nich wypływającym: Słowianie, a wśród nich protoplaści Polaków, żyją na Nizinie Środkowoeuropejskiej znacznie dłużej, niż mogło się wydawać.

Tom 1 pokazuje czasy bajeczne - Legendy o Lechu, Krakusie, Wandzie po czasy historyczne - od Chrztu Polski do końca panowania Bolesława Chrobrego. Czyta: Joanna Lissner

Niniejsza publikacja to druga część książki "Słowiańscy królowie Lechii. Polska starożytna" i wraz z nią stanowi całość. Autor opisuje panowanie w Lechii inaczej Polanii 28 władców chrześcijańskich w ramach wielkiej dynastii Lechitów, w okresie średniowiecza – od X do XIV wieku, opierając się na polańskich i zagranicznych kronikach oraz rocznikach. Autor prezentuje w niej odmienne i według niego bardziej realne spojrzenie na średniowiecze, a także inną interpretację działań niektórych władców lechickich oraz wydarzeń z nimi związanych. Według autora w tym bardzo trudnym okresie w Lechii: – wprowadzano okrutny system feudalno-religijny pod groźbą miecza i kar, co wywoływało bunty ludu Ariów – Słowian, – Cesarstwo Polanii przetrwało tylko 38 lat (w kronikach: principum Polonorum, principum Poloniae, Polonorum imperium, totius superioritas imperii), – ogółem panowało 28 władców, w tym trzech cesarzy (król królów, princeps, primus), oraz 8 królów i 17 książąt, – wymuszono dwa rozbiory kraju (mały i duży aż na 182 lata), – dokonano sześciu zbrodniczych, zbrojnych krucjat na naród Lechitów, inaczej Polan, – obłożono szesnastu władców lechickich i naród słowiański dwudziestoma destrukcyjnymi klątwami i interdyktami kościelnymi, – zamordowano dziewięciu władców lechickich, – książę Konrad I Mazowiecki nie sprowadził Krzyżaków, – na 300 lat na terenie Lechii i w Prusach osadzono papieskie krzyżackie wojska okupacyjne. Autor podkreśla, że pomimo tylu negatywnych wrogich działań i zdarzeń, władcy lechiccy potrafili się skutecznie bronić i przywrócić do życia w XIV wieku Królestwo Lechii inaczej Polanii.

Ta monumentalna praca omawia szereg zagadnień związanych z wyrobami szklanymi w kulturze łużyckiej. Autor po opisaniu celu i zakresu pracy, a także scharakteryzowaniu metod badań, dokładnie opisał przedmioty swoich analiz. Zaprezentował podział formalny wyrobów szklanych, omówił technikę ich wykonywania oraz technikę wytopu masy szklanej. Przedstawił również proces rozprzestrzeniania się i chronologię wyrobów szklanych na badanych terenach oraz występowanie przedmiotów analogicznych do opisywanych.