Sny o Polsce i o Europie

Rozprawa Marcina Bajki poświęcona została tak konkretnym i wyodrębnionym zagadnieniom, że nie ma obawy, iż nie znajdzie się dla niej miejsce wśród dotychczasowych odczytań. Autor to badacz o dużym i wartościowym dorobku, współredaktor pięciu tomów zbiorowych wydawanych z wielką starannością w Białymstoku, edytor Walki o Chrystusa Tadeusza Micińskiego, ogłoszonej z jego komentarzem; jest także autorem książki Heroiczna apokalipsa. W kręgu idei i wyobraźni Tadeusza Micińskiego (2012). Szczególnie ważne jest jednak to, że jego wieloletnie badania skoncentrowane na twórczości jednego twórcy dały efekt w postaci wnikliwej znajomości całego jego dorobku. Nie dość dzisiaj doceniana praca edytora dała tej ugruntowanej wiedzy solidny, filologiczny fundament. Bajko doskonale zna stan badań wybranego przez siebie tematu i w sposób odpowiedzialny i skrupulatny odwołuje się do wypowiedzi badaczy. Jego najważniejszymi poprzednikami są Wojciech Gutowski i Jarosław Ławski. Marcin Bajko stawia sobie za cel odtworzenie poglądów Micińskiego na temat poszczególnych kultur narodowych, celem jego jest również przypomnienie najważniejszych zadawanych przez poetę pytań (tu warto wraz z nim posłużyć się słowami Wojciecha Gutowskiego) o „kondycję Polski i Europy na początku XX wieku". W kręgu zainteresowania M. Bajki znalazły się teksty Micińskiego z lat 1910-1914. To uzasadniona decyzja – wypowiedzi poety z tych lat mają wiele istotnych wspólnych cech światopoglądowych, które pozwalają na syntetyczne ich ujęcie, bez obawy upraszczających uogólnień. Stworzenie opracowania głównie na podstawie wypowiedzi publicystycznych sprzed I wojny światowej pozwoliło zobaczyć „późnego Micińskiego" jako ideologa a zarazem wizjonera, który poruszał się zawsze w przestrzeniach wysokiej, abstrahującej od codzienności myśli. (opr. na podst. recenzji wyd. prof. dr hab. Anny Czabanowskiej-Wróbel)