Dwór, wieś i plebania w przestrzeni społecznej Zachodniej Małopolski w latach 1772-1815

Celem pracy Dwór, wieś i plebania w przestrzeni społecznej zachodniej Małopolski w latach 1772-1815 jest zbadanie wpływu przemian społecznych, gospodarczych i politycznych, dokonujących się w drugiej połowie XVIII i na początku XIX w., na funkcjonowanie środowiska wiejskiego zachodniej Małopolski1. W szczególności chodzi tu o ukazanie: funkcjonowania dworu, plebanii i wsi w przed- i porozbiorowych warunkach prawno-politycznych; wpływu zmienności epoki na przestrzeń społeczną (m.in. wpływ zmiany granic państwowych na położenie prawno-polityczne i aktywność poszczególnych grup społecznych i jednostek, tworzenie się elity wiejskiej i kształtowanie świadomości społecznej); oddziaływania reform społecznych i gospodarczych z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XVIII w. na wzajemne relacje pomiędzy szlachtą, chłopami i duchowieństwem. Praca składa się z ośmiu rozdziałów. Dwa pierwsze mają charakter wstępny. Omawiamy w nich prawno-polityczne uwarunkowania przemian społecznych zachodzących na ziemiach polskich w latach 1772?1815 oraz charakteryzujemy główne elementy składowe przestrzeni społecznej zachodniej Małopolski. Ta ostatnia kwestia wydaje się być szczególnie ważna, gdyż dzięki sięgnięciu po nieznane i mało dotąd wykorzystywane źródła, w tym także statystyczne, udało się przeprowadzić porównawczą charakterystykę północnej i południowej części zachodniej Małopolski, przedzielonej w 1772 r. kordonem granicznym, biegnącym wzdłuż Wisły. Kolejne rozdziały poświęcone zostały analizie wielowątkowych i czasami bardzo skomplikowanych relacji między dworem, wsią i plebanią. W rozdziale trzecim jest zatem mowa o konfliktach między właścicielami i dzierżawcami dóbr ziemskich, w rozdziale czwartym – o sporach między dworem a wsią o posiadanie ziemi i szkody wyrządzone w uprawach, w rozdziale piątym – o konfliktach dotyczących zakresu świadczeń na rzecz dworu, kościoła i państwa. Szósty rozdział zawiera omówienie stosunkowo mało znanej kwestii ? roli wojska w życiu społeczności wiejskiej. W rozdziale siódmym jest natomiast mowa o innych sprawach społecznych dostrzegalnych w źródłach, jak np. pijaństwo i zadłużenie chłopów, ich ruchliwość przestrzenna oraz zbiegostwo. Zamykający rozprawę rozdział ósmy poświęcono analizie sposobów rozwiązywania konfliktów społecznych.