Kraj bez wyjścia

PRL powstała jako państwo zamknięte, otoczone tysiącami kilometrów drutu kolczastego. Na wyjazdy zagraniczne władze zezwalały tylko w drodze wyjątku, np. w 1952 r. paszport na prywatny wyjazd na Zachód dostało około 50 osób. Jednak od 1956 r. polityka izolacji osłabła, rządy RFN i Izraela wytargowały zgody na masowe akcje przesiedleńcze, a mieszkańcy PRL zaczęli coraz częściej występować o zezwolenie na emigrację lub wyjazd czasowy. Podróże zagraniczne, najpierw w granicach bloku radzieckiego, a potem też na Zachód, stały się zjawiskiem masowym, za rządów Gierka notowano ich po 10 mln rocznie. W sumie w latach 1949–1989 opuściło Polskę trwale ponad 2 mln ludzi, a miliony innych włączyły się w legalne i nielegalne migracje czasowe, pracując lub handlując. Ta książka przedstawia ich historię – kim byli, dokąd zmierzali, czym się kierowali. Na podstawie archiwów MSW i KC PZPR, wspomnień migrantów i badań socjologów prezentuje pogłębiony obraz migracji: jej przebieg i kierunki, główne czynniki i skutki, a także politykę paszportową: jej decydentów i wykonawców, tajne zasady i narzędzia, uwarunkowania wewnętrzne i zagraniczne. Jest to pierwsza monografia historyczna migracji z PRL i z państw komunistycznych w ogóle.