Lehahayer 4

Podejmując inicjatywę wydawania czasopisma poświęconego dziejom Ormian polskich, kierowaliśmy się przekonaniem, że to ciekawe i ważkie zagadnienie powinno w większym niż do tej pory stopniu zaistnieć w humanistyce polskiej i światowej. Ormianie polscy to społeczność wielowiekowa i choć nigdy nie byli oni liczni, wytworzyli znaczący dorobek kulturowy, który funkcjonował i nadal jest żywotny w kulturze polskiej. Jako fragment diaspory ormiańskiej pełnili kiedyś niezwykle istotną rolę względem swojego macierzystego narodu ormiańskiego. Dziś wiedza o nich jest w pamięci ormiańskiej znacznie słabiej obecna niż wiedza o diasporze zachodnioeuropejskiej czy północnoamerykańskiej. Polska ojczyzna Ormian w wyniku przemian historycznych oddaliła się z horyzontu swiadomości ormiańskiej, a wspaniałe zabytkiwytworzone we Lwowie, Kamieńcu Podolskim, Zamościu, przeszły w posiadanie innych właścicieli, rozrzuconych niemal po całym świecie. Czasopismo "Lehahayer" (po ormiańsku oznacza to polscy Ormianie) zawdzięcza swą nazwę inspiracji prof. Wartana Grigoriana z Matenadaranu, wybitnego znawcy historii diaspory ormiańskiej w Polsce, który podczas naszego spotkania w Erywaniu w 2009 roku zauważył, jak dawny jest ten termin i głęboko osadzony w tradycjach języka i kultury ormiańskiej. "Lehahayer" ma na celu zintensyfikować badania nad tym tytułowym zagadnieniem, wprowadzić je na nowo do świadomości naukowej. Taki wybór tytułu nie jest przypadkowy. W wyniku zmiany granic po drugiej wojnie światowej rzeczywiste wymiary kulturowe zjawiska, o którym tu piszemy, uległy zatarciu. Ormianie polscy dostali się niejako w spadku politycznym Ukrainie i wielu z tych, którzy piszą o ich dziejach od XIV po XX wiek, nie jest świadomych rzeczywistych wymiarów, rzeczywistej tożsamości tej przestrzeni politycznej, społecznej, ekonomicznej, jednym słowem kulturowej, w której istnieli, pracowali, robili kariery i którą przecież tak aktywnie współtworzyli.