Skarpa warszawska 5/2015

W majowym numerze magazynu „Skarpa Warszawa” zabieramy Państwa w podróż Pradze-Południe. Pierwszy raz nazwa Praga-Południe pojawiła się jako nazwa okręgu 15., czyli ówczesnej jednostki miejskiego, wprowadzonego jeszcze w 1791 roku. W 1916 roku Praga-Południe zastąpiła poprzednią nazwę Stara Praga (tak jednostkę nazwano wcześniej dla odróżnienia od okręgu 14. na północ od Ząbkowskiej i Radzymińskiej, zwanego Nowopraskim). Na wschód od Kamionka (pozostającego wtedy w okręgu Praga-Południe), w części przyłączonej w 1916 roku do Warszawy, na terenie zbliżonym do dzisiejszej Pragi-Południe, utworzono 17. okręg Grochów. Po przemianach powojennych nazwę Praga-Południe przypisano obecnie całej dzielnicy złożonej z terenów przedwojennego okręgu Grochów i części pierwotnej Pragi-Południe. Skutkiem podziału na Pragę-Północ i Południe jest mylenie poszczególnych części prawobrzeżnej Warszawy, z resztą historycznie ze sobą niezwiązanych, bo określenie Praga używane jest także w odniesieniu do Pragi-Południe. Z kolei Praga wyłącznie przez taki podział ma dziś w nazwie „Północ”. Nazewnicze komplikacje miały swój początek jeszcze w czasach I RP, kiedy na mocy Prawa o Miastach do Warszawy przyłączano w 1791 roku „Pragę”, czyli otoczone wcześniej Wałem Lubomirskiego trzy jurydyki: Pragę oraz Golędzinów i Skaryszew. Również dzisiaj cała Warszawa prawobrzeżna bywa nazywana Pragą, choćby z racji większej zwięzłości takiego określenia i braku potrzeby rozróżniania poszczególnych dzielnic funkcjonalnych. Postulowanym przez niektórych rozwiązaniem administracyjnym jest zmiana nazwy dzielnicy Praga-Południe na Grochów, który na terenie tej dzielnicy jest dominującą historycznie i rozmiarowo nazwą. Jest to zgodne z zasadami nazywania dzielnic administracyjnych w Warszawie – zawsze od najważniejszej nazwy dzielnicy historycznej. Pomysłowi sprzeciwiają się głównie niektórzy mieszkańcy Saskiej Kępy i najbliższej Pragi części Kamionka, czyli dawnego Skaryszewa, istotnie bardziej związanego z Pragą niż z Grochowem. A skoro tematem przewodnim jest Praga-Południe, nie może zabraknąć przewodników po tej dzielnicy. Praska Ferajna zabierze Was na alternatywną wycieczkę historyczną, Kordian Kuczma przypomni patronów ulic, Daniel Nalazek pokaże, jak w XIX wieku wyglądała komunikacja na Pradze-Południe, zaś Karolina Półtorak opowie o czarze ulicy Francuskiej. Ponadto, historia metra w kulturze oczami Jakuba Jastrzębskiego, bogaty dział Warszawskich Klimatów i wiele, wiele innych. Miłej Lektury! Rafał Bielski