Azerbejdżańska droga do pierwszej niepodległości

Rosyjskie zainteresowanie Azerbejdżanem miało różne przyczyny. Zy­skowny handel z Persją i Turcją, kolonizacja słabo zaludnionych terenów oraz miejscowe surowce. Jednak najważniejsze było strategiczne znaczenie przesmyku między morzami Czarnym a Kaspijskim. Podczas gdy w drugiej połowie XIX w. na ziemiach gruzińskich mówiło się o społecznym odrodze­niu, na obszarze zajmowanym przez dzisiejszy Azerbejdżan dopiero rozpo­czynał się proces świadomego budowania narodu. W tym kraju pogranicza nie wytworzyła się tradycja wspólnoty w granicach państwa autochtonicz­nego. W latach 20. XIX w. Rosja nasiliła procesy asymilacyjne na Zakau­kaziu. Ta ekspansja oznaczała utrwalenie podziału terytorium i ludności. Podobnie jak w Gruzji, włączenie tych obszarów do Rosji zaowocowało powstaniem rodzimej elity. Proces ten był w pewnym stopniu konsekwen­cją zderzenia cywilizacji muzułmańskiej z europejską. Ze wstępu