Fontes Historiae Antiquae XLIX: Lex de imperio Vespasiani

Lex de imperio Vespasiani (CIL VI 930) to umowna, współczesna nazwa określająca jedyny z okresu wczesnego Cesarstwa Rzymskiego akt prawny regulujący podstawy władzy cesarskiej, który przetrwał do naszych czasów. Inskrypcja jest obecnie przechowywana w Muzeum Kapitolińskim w Rzymie. Wraz z Res Gestae Divi Augusti (Monumentum Ancyranum) zalicza się ją do dwóch najważniejszych inskrypcji publicznych z epoki pryncypatu. Datowana na koniec 69 r. lub początek 70 r. inskrypcja potwierdza nadanie Wespazjanowi niektórych bądź wszystkich uprawnień cesarskich oraz legalność podejmowanych przez niego działań (imię Wespazjana zostało wspomniane trzykrotnie – linie 25, 28, 30). Dokument ten, choć regulował pozycję prawną nowego cesarza oraz legitymizował jego decyzje „pożyteczne dla państwa” , w przypadku większości klauzul odwoływał się do prerogatyw trzech jego poprzedników (mającego uprzywilejowaną pozycję boskiego Augusta, Tyberiusza oraz Klaudiusza). Był to jednak zabieg nie tyle legislacyjny, ile ideologiczny. Jego celem było wyraźne podkreślenie swego rodzaju kontynuacji silnej pozycji ustrojowej „dobrych” cesarzy z dynastii julijsko-klaudyjskiej, a szczególnie Augusta, oraz nadrzędnej pozycji Wespazjana wobec senatu. Wyróżnienie twórcy pryncypatu nie powinno zresztą dziwić, gdyż cechą charakterystyczną ideologii władzy Wespazjana było kreowanie się na drugiego Augusta.