Ze szczególnym zatem uznaniem należy przyjmować próby naukowej refleksji dotyczącej aspektów prawnych i ustrojowych sytuacji Kościoła Ewangelicko-Augsburgskiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Stanowi to zarówno docenienie istotnej roli tej wspólnoty religijnej w historii państwa i prawa w Polsce, jak i jej wysiłków w kształtowaniu swojej pozycji prawnej. Dr hab. Tadeusz Stanisławski, prof. UZ W polskiej literaturze naukowej do rzadkości należą opracowania dotyczące relacji państwo–kościół w odniesieniu do poszczególnych Kościołów mniejszościowych. Recenzowana publikacja wzięła sobie na warsztat relacje państwa polskiego z Kościołem Ewangelicko-Augsburskim. (…) Chociaż religia katolicka przez wieki wyznaczała tożsamość narodową Polaków, powstanie Kościołów protestanckich ukształtowało ich Ojczyznę jako kraj tolerancyjny religijnie, gwarantujący każdemu człowiekowi wolność sumienia i wyznania. (…) Całość recenzowanego materiału jest interesująca i ważna z perspektywy funkcjonowania Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce i jego prawa. Ks. prof. dr hab. Zbigniew Janczewski, UKSW

Opracowanie dr Jolanty Mikołajczyk jest pierwszą tak obszerną próbą skompletowania aktualnie obowiązujących aktów prawnych. Autorka ma cenne doświadczenie wieloletniego zawodowego zaangażowania w problematykę ochrony miejsc martyrologii. Stworzone przez nią kompendium regulacji prawa międzynarodowego i krajowego to nie tylko odpowiedź na praktyczne zapotrzebowanie administracji państwowej. Może ono stanowić również podstawę działań podejmowanych przez organizacje pozarządowe, prawników, historyków, lokalne grupy zainteresowań i wszystkie osoby pragnące współpracować z organami państwowymi w zakresie opieki nad miejscami pamięci. Władysław Bartoszewski

Ustawa o fundacjach z 6.4.1984 r. umożliwiła na nowo, po prawie trzydziestu dwóch latach od wydania przez Radę Ministrów dekretu o zniesieniu fundacji, tworzenie tychże osób prawnych na gruncie prawa polskiego. Ponadto, na podstawie art. 58 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej z 17.5.1989 r. oraz późniejszych ustaw regulujących sytuację prawną poszczególnych kościołów w Polsce, przywrócona została również możliwość tworzenia fundacji kościelnych. Publikacja całościowo ujmuje problematykę fundacji zakładanych na gruncie prawa polskiego i prawa niemieckiego. Charakteryzowane są wpierw zagadnienia dotyczące fundacji w ogólności, a dopiero na tej podstawie podejmowane są kwestie odnoszące się stricte do fundacji kościelnych. Analizowane zagadnienia dotyczą: tworzenia fundacji, modyfikacji ich struktury prawnej, nadzoru nad działalnością fundacji i zakończenia ich bytu prawnego. W publikacji wielokrotnie zostały podjęte próby rozstrzygnięcia istniejących na gruncie doktrynalnym i orzeczniczym kwestii spornych, które mają istotne znaczenie w stosowaniu prawa i zarządzaniu fundacjami, dotyczące chociażby strony formalnej i treści aktu fundacyjnego oraz statutu, zmiany celu fundacji, składu zarządu, odpowiedzialności członków tego organu za zobowiązania fundacji, przebiegu postępowania likwidacyjnego oraz możliwości ogłoszenia upadłości fundacji.

Uzyskanie kanonicznego orzeczenia nieważności małżeństwa, może pomóc osobom wierzącym w przezwyciężeniu rozterek moralnych i pozwala na zawarcie w Kościele Katolickim ważnego małżeństwa. Autor przedstawił najważniejsze kryteria, na podstawie których dokonuje się rozeznania i oceny, czy dana sprawa nadaje się do wniesienia przed sąd kościelny. W poradniku odnajdziemy zwięzłe komentarze do przepisów prawa kościelnego, wskazówki na co zwrócić uwagę oraz jakie pytania należy zadać przed przygotowaniem pism procesowych. Swoje wieloletnie doświadczenie autor podparł przykładami spraw sądowych w których sam uczestniczył.

Książka Islam. Religia i prawo dzieli się na dwie części: dotyczącą narodzin i rozwoju nowej religii oraz przedstawiającą sytuację i wierzenia religijne na Półwyspie Arabskim; traktującą o prawie muzułmańskim - szariacie. Autor, analizując religię i prawo islamu, odpowiada m.in. na pytania: czy dla muzułmanów religia i prawo są ze sobą tak nierozdzielnie związane, że niemożliwa jest zmiana jednego czynnika bez zmiany drugiego, czy prawo islamu może być kompatybilne z wartościami cywilizacji Okcydentu, jaką pozycję w tych państwach zajmuje szariat - prawo muzułmańskie, czy islam jest systemem totalnym, czy w cywilizacji islamu nie ma rozgraniczenia na sacrum i profanum. Opracowanie Mirosława Sadowskiego wychodzi naprzeciw oczekiwaniom Czytelnika, który chciałby lepiej poznać historię prawa muzułmańskiego oraz jego aktualny wpływ na życie społeczeństw islamskich.

Prezentowany Komentarz stanowi pierwsze tak kompleksowe opracowanie problematyki dotyczącej prawa Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego oraz przepisów regulujących stosunki Państwa oraz tego Kościoła. Publikacja zawiera omówienie następujących aktów prawnych: ustawy z 13.5.1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, Zasadniczego Prawa Wewnętrznego, Regulaminu Parafialnego, Regulaminu Diecezjalnego, Przepisów Dyscyplinarnych, Pragmatyki służbowej. Celem komentarza jest wyczerpujące omówienie zagadnień zarówno od strony praktycznej, jak i teoretycznej. Kwestie teologiczne poruszone są jedynie w celu wyjaśnienia i interpretacji przepisów oraz przyczyn (ratio legis) regulacji. Niniejsza praca stanowi pierwszą tak kompleksową próbę omówienia praktycznie całości prawa kościelnego, Kościoła o ustawowej regulacji prawnej. Obejmuje ona swoim zakresem zarówno przepisy ustawowe, jak i szczegółowe przepisy wewnętrzne, w tym Pragmatykę służbową Kościoła. Ze względu na obszerność zagadnień, w znacznej mierze nigdy dotąd niekomentowanych, przygotowanie obecnego wydania Komentarza trwało ponad pięć lat, angażując zarówno teoretyków jak i praktyków. W Komentarzu przedstawiono autorski punkt widzenia, korzystając jednak w miarę możliwości z istniejących poglądów doktryny i judykatury, a także doświadczeń praktyki funkcjonowania Kościoła. Publikacja omawia m.in. strukturę Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, jego organizację, działalność, sprawy majątkowe, wykonywanie władzy w Kościele itp. Prezentowana publikacja skierowana jest do osób funkcjonujących w ramach organów Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, jego członków, a także do osób spoza Kościoła, uczestniczących w obrocie prawnym z Kościołem Ewangelicko-Augsburskim lub chcących lepiej poznać jego specyfikę. Będzie ona przydatna w szczególności dla notariuszy, adwokatów, radców prawnych oraz sędziów. Ze względu na nowatorskie podejście z pewnością wzbudzi ona również zainteresowanie w kręgach akademickich, wśród studentów oraz pracowników naukowych – zwłaszcza wydziałów prawa i teologii. Bez wątpienia pozycja będzie również ciekawa dla przedstawicieli innych Kościołów, w szczególności posiadających uregulowany status prawny na podstawie ustawy partykularnej (np. Kościoły Katolicki, Prawosławny, Ewangelicko-Reformowany).

Podstawową zasadą, na której opiera się kościelne prawo małżeńskie, jest prawda o nierozerwalności związku małżeńskiego. Prawo to przewiduje jednak sytuację, że już w momencie zawierania małżeństwa mogło ono być nieważne. Niniejsza książka przedstawia szczegółowo okoliczności, jakie muszą zaistnieć, aby stosowny trybunał kościelny stwierdził, że taka sytuacja miała miejsce w przypadku konkretnego związku. Daje też wiele informacji na temat przebiegu procesu o nieważność małżeństwa, uwzględnia najnowszy stan orzecznictwa i skomplikowane przypadki, wynikające ze zmian cywilizacyjnych. Książka zanurzona jest w doświadczeniu profesjonalnym autorki, która od wielu lat reprezentuje uczestniczących w kościelnych procesach o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Arletta Bolesta jest doktorem teologii, adwokatem kościelnym, zatwierdzonym przez właściwe władze kościelne w Polsce, Austrii i Niemczech. Pracuje w Kancelarii Porad Kościelno-Prawnych.

Aby dobra kościelne w pełni spełniały swoje zadanie, dodać trzeba wymiar transparentności. Przejrzysta i jasna administracja ucina niesłuszne i niesprawiedliwe podejrzenia o rzekome bogacenie się Kościoła.

W książce w sposób kompleksowy zaprezentowano instytucje rozwiązania małżeństwa oraz stwierdzenia jego nieważności w prawie Kościoła Rzymskokatolickiego z uwzględnieniem zmian wprowadzonych przez papieża Franciszka. Szczegółowo omówiono powody stwierdzenia nieważności małżeństwa i jego rozwiązania, procedurę stwierdzenia nieważności małżeństwa oraz procedurę rozwiązania małżeństwa. Publikacja zawiera wzory pism procesowych, w tym: - wzór skargi o stwierdzenie nieważności małżeństwa, - wzór prośby o udzielenie przywileju wiary, - wzór prośby o dyspensę papieską od małżeństwa niedopełnionego.

Przedmiotem pracy są przeszkody małżeńskie w sensie ścisłym, a więc dotyczące osób okoliczności, które zabraniają zawarcia małżeństwa pod sankcją jego nieważności. W prezentowaniu każdej z dwunastu przeszkód, z zachowaniem kolejności przyjętej w obowiązującym Kodeksie Prawa Kanonicznego, uwzględnia się ich historię oraz aktualny stan prawny; sygnalizuje się ponadto różnice zachodzące w stosunku do regulacji zawartych w Kodeksie Kanonów Kościołów Wschodnich.

Prezentowana książka To warto wiedzieć – o prawie Koś­cioła w pytaniach i odpowiedziach ma na celu przybliżenie podstawowych praw i obowiązków wierzących, dotyczących codziennego ich życia, wzajemnych relacji i dyscypliny sakramentów. Stanowi zbiór korespondencji z Czytelnikami, zamieszczany na łamach dwutygodnika „Pielgrzym”. Książka zajmuje się kolejno tematyką poszczególnych sakramentów, od chrztu świętego do sakramentu małżeństwa w aspekcie prawno-duszpasterskim. Podejmuje też problematykę związaną z sakramentaliami, kultem relikwii, prawem karnym i administracyjnym Kościoła, a także procesami o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Stanowi zatem praktyczny przewodnik kanoniczo-duszpasterski dotyczący dyscypliny sakramentów w Kościele. Niewątpliwie przyda się alumnom seminariów duchownych, książka kierowana jest również do szerokiego grona studentów teologii, także prawa kanonicznego, jako literatura uzupełniająca. Stanowi też niezbędną pomoc dydaktyczną dla nauczycieli religii w szkołach. Może okazać się również praktycznym przewodnikiem stosowania przepisów prawa kanonicznego dla duszpasterzy i wszystkich pracujących we wspólnotach parafialnych, w ramach przygotowania do przyjęcia sakramentów. Prezentowany zbiór odpowiedzi na pytania napisany jest dostępnym, prostym i komunikatywnym językiem. Patronat medialny: Radio Głos, Pielgrzym

Czy konkordaty należy w jakikolwiek sposób łączyć ze sferą religii? Otóż nie. Autor tej książki przekonywująco dowodzi, iż wszystkie konkordaty w historii Europy miały świecki charakter i były wynikiem ostrych sporów politycznych, w których normy etyczne stały na drugim planie. Konieczność tworzenia tego rodzaju aktów prawnych pomiędzy Kurią Rzymską a państwem pojawiała się z reguły w czasach gwałtownych przeobrażeń polityczno-społecznych w Europie i - jak dowodzi ta książka - wynikała z chęci utrwalania przez Kurię Rzymską jej dotychczasowych praw i przywilejów.

Znajomość źródeł prawa żydowskiego i jego wpływu na proces kształtowania się współczesnych systemów prawnych, typizacja przestępstw i systematyka funkcjonujących w nim na przestrzeni lat sankcji karnych, założenia procesu karnego, a także wpływ tradycji na aktualnie obowiązujące prawo Izraela, są kluczem do zrozumienia przyczyn zmian nie tylko prawnych, ale i politycznych zachodzących we współczesnym świecie. Należy wyrazić nadzieję, że książka niniejsza stanowić będzie w tym względzie ważne źródło informacji, pozwalające usystematyzować problematykę judaistycznego prawa karnego. Autorzy

Kodeks w zasadniczej części stanowi tłumaczenie komentarza opracowanego przez kanonistów hiszpańskich skupionych w Instytucie Martin de Azpilcueta, tj. centrum badawczym związanym z Wydziałem Prawa Kanonicznego Uniwersytetu Nawarry w Pampelunie. Komentarz uwzględnia nowelizację niektórych kanonów dokonanych przez Jana Pawła II oraz Benedykta XVI. Oprócz tekstu Kodeksu Prawa Kanonicznego i komentarzy do poszczególnych kanonów, w opracowaniu zawarte są niektóre pozakodeksowe akty prawa powszechnego Kościoła oraz obowiązującego w Polsce. Publikacja została objęta patronatem Rady Prawnej Konferencji Episkopatu Polski.

Celem niniejszej monografii jest analiza sformułowanej w art. 25 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej zasady konsensualnego określania stosunków między Rzecząpospolitą a Kościołem katolickim. Przy czym istotny nacisk został położony na treść tej zasady, a nie tylko na sam sposób jej sformułowania. W opracowaniu tytułowej zasady podjęto próbę całościowego ujęcia problematyki wynikającej z treści przywołanego przepisy konstytucyjnego, z uwzględnieniem kontekstu aksjologicznego, historycznego oraz prawnego - w tym ustrojowego i międzynarodowego.

Od roku 1989, stanowiącego cezurę polskich przemian ustrojowych, zakres i formy obecności pierwiastka religijnego w sferze publicznej oraz relacje między państwem a kościołami i innych związkami wyznaniowymi1 są zagadnieniami budzącymi ciągłe kontrowersje społeczne w Polsce. W debacie publicznej zagadnieniom tym towarzyszy zarazem wysoki poziom zaangażowania i emocji po stronie jej uczestników. W toczącej się od lat polemice argumenty merytoryczne i racjonalne adwersarzy często splatają się ze stereotypami oraz tendencyjnymi uogólnieniami. Nic nie wskazuje na to, aby stan ten uległ zmianie w dającej się przewidzieć przyszłości. Ze Wstępu

Prawo wyznaniowe to kompendium wiedzy na temat wolności sumienia i wyznania oraz sytuacji prawnej Kościołów i związków wyznaniowych. Przedstawiono w nim główne problemy prawa wyznaniowego w ujęciu historycznym i porównawczym, charakterystykę modeli stosunków między państwem i związkami wyznaniowymi w krajach współczesnych (państwo świeckie i państwo wyznaniowe). W podręczniku zostały omówione nie tylko przemiany w ustawodawstwie i polityce wyznaniowej zachodzące w Polsce, lecz także podstawowe zagadnienia prawa wyznaniowego Unii Europejskiej, dotyczące wolności sumienia i wyznania jednostki oraz statusu prawnego związków wyznaniowych. Książka z pewnością zainteresuje – poza studentami prawa i administracji, historii, socjologii, dziennikarstwa czy politologii – również funkcjonariuszy administracji wyznaniowej różnych szczebli oraz wszystkich, którzy pragną poznać bliżej problematykę stosunków między państwem i związkami wyznaniowymi w Polsce i w innych krajach. Prof. Michał Pietrzak – wieloletni pracownik Wydziału Prawa i Administracji UW. Autor prac m.in. na temat wolności prasy, rządów parlamentarnych i odpowiedzialności konstytucyjnej. Ceniony specjalista z zakresu historii prawa polskiego XX w. oraz prawa wyznaniowego. Ekspert uczestniczący w przygotowaniu ustaw o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego i o gwarancjach wolności sumienia i wyznania.

Zagadnienie finansowania Kościołów i innych związków wyznaniowych działających w Polsce jest przedmiotem zainteresowania nie tylko naukowców zajmujących się prawem finansowym, konstytucyjnym i wyznaniowym, lecz także osób niezwiązanych bezpośrednio z tym obszarem prawa. Dlatego też, mając na względzie szczególną rolę i znaczenie Kościołów i innych związków wyznaniowych oraz potrzebę zmiany niektórych zasad ich finansowania, prezentowania monografia, wykraczając poza ramy akademickiego dyskursu, staje się głosem specjalistów prawa wyznaniowego w dyskutowanej na forum publicznym problematyce. Autorzy monografii, wywodzący się z różnych ośrodków naukowych w Polsce, podjęli bowiem niezwykle aktualne i istotne prawnie, politycznie i społecznie zagadnienia dotyczące finansowania Kościołów i innych związków wyznaniowych i ich działalności. „Publikacja ta jest interesująca zarówno ze względu na istotny, teoretyczny aspekt tematyki, jak i praktyczną aktualność podejmowanych zagadnień. Szeroko reprezentowane spektrum Autorów o uznanej renomie daje rękojmię pogłębionej analizy kwestii będących ważnym fragmentem toczącej się obecnie w Polsce dyskusji. Dotyka ona reformy jednego z newralgicznych obszarów relacji między państwem a wspólnotami religijnymi. Dodatkowy atut opracowania stanowią refleksje dotyczące innych niż polski porządków prawnych.” ks. dr hab. Tadeusz Stanisławski, KUL „Książka pod redakcją Pawła Sobczyka i Krzysztofa Warchałowskiego jest pierwszą tak poważną, obszerną i wielowątkową publikacją w całości poświęconą tematyce finansowania Kościołów i innych związków wyznaniowych. Już sam ten fakt przekonuje o zasadności jej opublikowania. Temat tej wieloautorskiej monografii (którą tworzą najbardziej znani i uznani specjaliści z prawa wyznaniowego) jest po pierwsze, niesłychanie istotny dla ogólnego modelu stosunku państwa do Kościoła, po drugie, budzący emocje i rozmaitego rodzaju kontrowersje, po trzecie zaś, dotykający praktyki relacji państwowo-kościelnych, co sprawia, że książka trafia w sedno dyskusji o stosunku państwa do organizacji religijnych i przyjętego sposobu finansowania tych ostatnich.” prof. UW, dr hab. Jarosław Szymanek

Uchwalenie 2 kwietnia 1997 roku Konstytucji RP stanowiło przełom w jurydycznym ujęciu kształtowania stosunków państwo-kościół w Polsce, gruntownie redefiniując pryncypia systemu prawa wyznaniowego. Ustawa zasadnicza w art. 25 ust. 4 i 5 Konstytucji proklamowała zasadę bilateralności, która w rodzimym porządku normatywnym przybrała postać ustaw uchwalonych na podstawie umów zawieranych przez Radę Ministrów z właściwymi przedstawicielami kościołów oraz związków wyznaniowych, z zastrzeżeniem Kościoła katolickiego. Autor zgłębia problematykę kształtowania wzajemnych relacji państwa z niekatolickimi związkami religijnymi w polskim porządku prawnym. Porusza aspekty formalne i proceduralne. Omawia naturę prawną umowy, zasady prowadzenia rokowań i zawierania umów oraz problematykę odrębności trybu uchwalania przez parlament ustaw wyznaniowych.

Wspólnotowa wolność religijna w Republice Słowackiej. Aspekty instytucjonalno-prawne Przedmiotem niniejszej publikacji jest otoczenie prawne oraz działalność wspólnot religijnych o uregulowanej sytuacji prawnej na Słowacji, zaś jej celem – ukazanie systemu relacji państwo-związki wyznaniowe w Republice Słowackiej w jego całościowym aspekcie oraz najbardziej charakterystycznych i oryginalnych jego cech. Są w niej przedstawione najistotniejsze elementy tego systemu, takie jak: charakterystyka normatywów i quasi normatywów regulujących sferę stosunków państwowo-kościelnych, ocena możliwości zakładania organizacji religijnych oraz prowadzenia nieskrępowanej działalności przez te organizacje, rejestracja i uzyskiwanie osobowości prawnej przez wspólnoty religijne oraz ich jednostki organizacyjne, kwestia równouprawnienia wspólnot religijnych, warunki i ograniczenia w aktywności związków religijnych w sferze stosunków publicznoprawnych, warunki i ograniczenia w prowadzeniu działalności formacyjnej, wpływ państwa na obsadę stanowisk kościelnych, współpraca władz państwowych i samorządowych z wyznaniami zarejestrowanymi oraz formy ich finansowego wsparcia ze środków publicznych. Wybór tematu uzasadnia deficyt publikacji z zakresu słowackich uregulowań prawnowyznaniowych – szczególnie dotkliwy w odniesieniu do najbliższego sąsiada. Konrad Walczuk jest doktorem nauk prawnych (prawo konstytucyjne), adiunktem na Wydziale Bezpieczeństwa Narodowego Akademii Sztuki Wojennej w Warszawie. Wykładał na uniwersytetach w Polsce oraz na Słowacji, w Republice Czeskiej i we Włoszech. Jest specjalistą i autorem wielu prac z zakresu prawa słowackiego, prawa publicznego, teorii prawa oraz porządku i bezpieczeństwa publicznego. Doświadczenia praktyczne zdobywał m.in. w MSZ, MSWiA, Kancelarii Prezydenta RP oraz prowadząc w Polsce i na Słowacji korporacyjne i indywidualne doradztwo prawne. Jest aktywnym członkiem Polskiego Towarzystwa Prawa Wyznaniowego oraz zasiada w komitecie redakcyjnym „Przeglądu Prawa Wyznaniowego”.