Peryferyjność

Wychodząc od zjawisk i postaci słabo obecnych w czeskiej, chorwackiej i słowackiej dominującej narracji historycznej, Autorzy docierają do problemów ogólniejszych w skali całego regionu posthabsburskiego, inspirujących także dla historyków innych wspólnot kulturowych. Widziana przez pryzmat lokalności monarchia jawi się w tej perspektywie nie tyle jako aktywny aktor wydarzeń, ile raczej jako środowisko sprzyjające kiełkowaniu bardzo różnorodnych postaw i idei. Także takich, na które w powstałych tu później państwach narodowych już nie było miejsca. To niezmiernie interesująca perspektywa, pozwalająca w nowatorski sposób połączyć wysiłki dyscyplin podejmujących wprawdzie podobne zagadnienia, ale zbyt rzadko ze sobą współpracujących: kulturoznawstwa i historii. dr hab. Maciej Górny, prof. w Instytucie Historii PAN Pomysł książki zrodził się z potrzeby znalezienia adekwatnego sposobu opisu tzw. małych kultur egzystujących w ramach złożonych całości polityczno-społecznych, do których należało państwo Habsburgów. Rezygnację z uznania narracji centralnych za badawczy punkt wyjścia i najważniejsze pole obserwacji należy odczytywać jako próbę chronienia naukowego dyskursu przed spetryfikowanymi założeniami i sądami, jak też chęć odideologizowania go i uwolnienia od kryterium narodowego. Oczywiście już samo wyeksponowanie peryferyjności można uznać za rodzaj ideowej manifestacji, mającej na celu dowartościowywanie zjawisk sytuujących się na obrzeżach, czyli „między” narracjami narodowymi i państwowymi, centralnymi oraz peryferyjnymi. Publikacja jest owocem pracy Zespołu Badań Kultur Słowiańskich na Obrzeżach Monarchii Habsburskiej, działającego w Instytucie Slawistyki Zachodniej i Południowej na Uniwersytecie Warszawskim. Jest to druga książka, po opublikowanej w 2015 r. pracy Obcy czy obywatele?, kontynuująca refleksję nad politycznym, kulturowym i społecznym funkcjonowaniem Słowian w monarchii habsburskiej.