Auschwitz

Carl Schmitt uchodzi w Polsce za liczący się autorytet prawicowej myśli konserwatywnej. Rzeczywiście, jest jednym z najznaczniejszych przeciwników liberalizmu i demoliberalnego bałaganu, ale czy to wystarczy, by go wynosić na ołtarze, w tym ołtarze katolickie? Jaki był ten myśliciel wychowany w katolickiej rodzinie w otoczeniu sprotestantyzowanej kultury niemieckiej? Jak zachował się w czasie próby, jaką dla intelektualisty był nazizm? Powodem przewartościowania politycznego i łatwego ulegnięcia czarowi totalitaryzmu i ideologii narodowosocjalistycznej miałaby być gwałtowna laicyzacja czy, jak woli mówić sam Schmitt, sekularyzacja wyobrażeń społecznych. Dla myśliciela politycznego, według którego istotą stosunków politycznych i społecznych jest panowanie, zjawisko sekularyzacji oznacza zanik wszelkich wyobrażeń i hamulców natury religijnej, a wskutek tego także moralnych. Odrzuca także prawo natury i przyrodzone prawa człowieka. W tej sytuacji istotą polityki pozostaje naga przemoc, a tradycyjną religię zastępuje jakakolwiek ideologia lub mit polityczny. W tym przypadku to nazizm. Z Recenzji prof. dr hab. Elżbiety Karskiej Autor wskazuje, że Carl Schmitt wychował się wprawdzie w środowisku katolickim (...), ale po 1925 roku przeszedł do środowiska pruskiej prawicy, gdzie dominowało wyznanie luterańskie, wtedy już mocno zeświecczone. Jego dojrzała koncepcja decyzjonizmu politycznego powstaje w otoczeniu protestanckim, dla ewangelickich elit politycznych, których przywódcą jest protestancki i pruski marszałek Paul von Hindenburg. Wizja autorytaryzmu Schmitta także nabiera charakteru laickiego. Schmittiański decyzjonizm reprezentuje klasyczny pruski światopogląd polityczny oparty na heglowskim kulcie państwa oraz weberowskiej socjologii społeczeństwa jako panowania i poddaństwa. To świat ideowy oparty na przemocy znajdującej swoją instytucjonalizację w prawie. Z Recenzji prof. dr. hab. Marka Kornata Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury

Wydanie drugie poprawione opracowania obejmującego kilkadziesiąt lat historii ziemi sycowskiej. Począwszy od lat 1918–1919, kiedy to historyczny powiat sycowski został podzielony między dwa sąsiadujące ze sobą państwa – Polskę i Niemcy, poprzez lata II wojny światowej, w których dwie wrogie nacje były zmuszone żyć obok siebie w uciążliwych warunkach, po początki nowej polskiej władzy ludowej. O trudnych i przełomowych latach czterdziestych na sycowsko-kępińsko-ostrzeszowskim pograniczu opowiedzieli ostatni świadkowie tamtych lat.

Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie głównych tendencji rozwoju pisarstwa historycznego, wytworzonego przez historyków Niemiec Zachodnich i zjednoczonej RFN w latach 1986–2016 na temat systemu politycznego, gospodarczego, społecznego, ideologii oraz instytucji partyjno-państwowych III Rzeszy.

14. numer rocznika „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” przynosi tekst prof. Jehudy Bauera, jednego z największych historyków Zagłady, napisany specjalnie dla naszego pisma z okazji 75. rocznicy powstania w getcie warszawskim. W numerze znalazły się studia poświęcone zwalczaniu szmalcownictwa (Dariusz Libionka), akcji pomocy Żydom prowadzonej przez PPR (Barbara Engelking), polskich artystach - świadkach Zagłady (Luiza Nader), powojennej przemocy antyżydowskiej (Adam Kopciowski) czy prawnym i archeologiczno-kryminalistycznym aspektom niedokończonej ekshumacji w Jedwabnym (Krzysztof Persak). Niezwykły jest biograficzny szkic Krzysztofa Czubaszka, który odkrył tożsamości polskiego świadka Stanisława Żemisa, autora wstrząsającej relacji z likwidacji getta w Łukowie. Jego losy pozostawały dotychczas nieznane. Obecną politykę historyczną i administrowanie pamięcią o Zagładzie komentuje Maciej Janowskie Andrzej Leder, a Stanisław Obirek zastanawia się nad postacią Jana Tomasza Grossa. W numerze działy: Studia Sylwetki Z warsztatów badawczych Materiały Punkty Widzenia Omówienia, recenzje, przeglądy Upamiętnienia Zagłady Polemiki A w nich między innymi: Yehuda Bauer o powstaniu w getcie warszawskim w 75. rocznicę Kamil Kijek o genezie zajść antysemickich w województwie kieleckim Barbara Engelking o pomocy dla Żydów środowisku komunistycznym w Warszawie Dariusz Libionka o szmalcownikach i ich karaniu inaczej Krzysztof Persak o ekshumacji w Jedwabnem Krzysztof Czubaszek o Stanisławie Żemisie [Stanisławie Żemińskim] Adam Puławski o śladach Zagłady w dokumentacji archiwalnej Chełma Audiencja Józefa Tenenbauma u prymasa Augusta Hlonda 3 czerwca 1946 r. Marcin Kula o Marcu 1968 Maciej Janowski i Andrzej Leder o polityce historycznej wokół książki Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego

Wojna francusko-pruska z lat 1870-1871 brutalnie zmieniła bieg historii Europy. Zaniepokojony ambicjami terytorialnymi Bismarcka oraz miażdżącymi zwycięstwami armii pruskiej nad Danią w 1864 i nad Austrią w 1866 roku, francuski cesarz Napoleon III poprzysiągł zmusić Prusy do uległości. Oparta na wielu materiałach archiwalnych z Europy i Stanów Zjednoczonych, wykorzystanych tu po raz pierwszy, Wojna francusko-pruska Geoffreya Wawro opisuję wynikłą wskutek tego wojnę w porywający i szczegółowy sposób. Kiedy w lipcu 1870 roku mobilizowały się armię, wynik konfliktu jawił się jako niemożliwy do przewidzenia. Prusy i ich niemieccy sojusznicy mieli dwukrotnie więcej żołnierzy, niż Francuzi. Lecz grognards („stare zrzędy”) marszałka Achille’a Bazaine’a owiani byli legendarną sławą najbardziej przedsiębiorczych, zaprawionych w bojach i najcelniej strzelających żołnierzy w Europie, uzbrojonych w dodatku w Chassepoty – najlepsze karabiny świata. Od intryg politycznych, którymi rozpoczęła się i zakończyła wojna, po krwawe bitwy pod Gravelotte i pod Sedanem, oraz ostatnie, mordercze zmagania nad Loarą i pod Paryżem, jest to olśniewająca, solidna historia wojny francusko-pruskiej.

"Nowa historia austriacko-prusko-włoskiej wojny roku 1866, otwierającej drogę do zjednoczenia Włoch oraz Niemiec. Geoffrey Wawro opisuje udaną inwazję Prus na habsburskie Czechy i żałosny upadek austriackiej armii w lipcu 1866 r. Łącząc historię militarną ze społeczną, opowiada o panice dotykającej pułki austriackie w każdym starciu z Prusakami i ukazuje nieudolność ich głównodowodzącego, który roztrwonił strategiczną przewagę, a następnie przegrał przełomową w historii monarchii habsburskiej wojnę, choć większość europejskich ekspertów wróżyła mu zwycięstwo. "

Ta książka to historia hitlerowskiego Wehrmachtu, bez wątpienia doskonałej organizacji militarnej, jaką stworzyli Niemcy, oraz powiązanych z nią formacji, takich jak Waffen-SS i spadochronowych (Fallschirmjäger) jednostek Luftwaffe. Przedstawiono w niej działanie nazistowskiej machiny wojennej od jej pierwszych, zdumiewających zwycięstw w kampaniach błyskawicznych w latach 1939-1941, kiedy to wydawała się niezwyciężona, przez trudne walki na pustyniach Afryki Północnej i skutych lodem pustkowiach Związku Radzieckiego, po ostateczny odwrót do Trzeciej Rzeszy. W tej zawierającej bogaty materiał ilustracyjny monografii autor w sposób fachowy, a zarazem przystępny przedstawił dzieje rozbudowy i zmagań sił zbrojnych Trzeciej Rzeszy. Na ponad 250 efektownych rycinach i zdjęciach zaprezentował wyposażenie i uzbrojenie żołnierzy różnych formacji niemieckich wojsk lądowych. Ta bogata w treść publikacja o armii niemieckiej z lat drugiej wojny światowej wzbogaci wiedzę każdego czytelnika zainteresowanego historią militarną. Chris McNab jest autorem ponad 25 książek poświęconych historii militarnej i technice wojskowej, w tym również ilustrowanej monografii Orły Hitlera. Luftwaffe 1933–1945 (wyd. polskie Wydawnictwo RM).

Ta książka to nie tylko wyczerpująca historia Luftwaffe i ich działań bojowych na wszystkich teatrach wojennych, lecz także fascynujące studium na temat innych aspektów ich dziejów: czysto ludzkiego oraz technicznego. Książka opowiada burzliwe dzieje niemieckich wojskowych sił powietrznych od potajemnego ich zorganizowania w latach 20. XX wieku – wbrew postanowieniom traktatu wersalskiego – przez wyjście z cienia wraz z dojściem Hitlera do władzy i okres dominacji w pierwszych miesiącach drugiej wojny światowej aż po ich kres, który nastąpił wraz z upadkiem Trzeciej Rzeszy. Prezentuje również sylwetki niemieckich asów powietrznych oraz innych lotników, umundurowanie, sprzęt i taktykę. Zawiera opisy samolotów – od sławnych Bf-109, Fw-190 i He-111 po mniej znane typy maszyn. Ta monografia Luftwaffe, zilustrowana barwnymi rycinami i ponad 150 dokumentalnymi zdjęciami, daje unikatowy wgląd w dramatyczne wydarzenia z historii tych wojsk: naloty bombowe na Londyn czy walki powietrzne nad Berlinem. Chris McNab jest autorem ponad 25 książek poświęconych historii militarnej i technice wojskowej, w tym również ilustrowanej monografii Armia Hitlera. Machina wojenna Trzeciej Rzeszy (wyd. polskie Wydawnictwo RM).

Ta bogato ilustrowana książka to nowa historia SS – ukochanej a zarazem najbardziej zbrodniczej i okrytej największą niesławą formacji militarnej Hitlera. Od skromnych początków w roli straży przybocznej Hitlera SS szybko rozrosła się w wielką organizację militarną skupiającą setki tysięcy ludzi, która wystawiła własną armię – Waffen-SS – liczącą prawie 40 dywizji, a jej policyjne ramię – Allgemeine-SS – prowadziło zbrodniczą politykę rasową. Esesmani – brutalni, nieustępliwi w walce i fanatycznie oddani Führerowi – walczyli na frontach wschodnim i zachodnim, kierowali obozami koncentracyjnymi i obozami zagłady, a także stanowili personel „szwadronów śmierci” (Einsatzgruppen) dokonujących masowych mordów w Europie Wschodniej. Autor – znakomity znawca historii militarnej oraz techniki wojskowej – przedstawia dzieje poszczególnych jednostek SS oraz ich udział w wojennych zmaganiach w ramach sił zbrojnych Trzeciej Rzeszy. Ze szczególną uwagą analizuje społeczno-polityczne korzenie tej organizacji i jej ideologię. Rekonstruuje tryb rekrutacji, szkolenie i uzbrojenie właściwe poszczególnym formacjom.

Die Universitätsbibliothek Lodz, unmittelbar nach dem Zweiten Weltkrieg gegründet, verfügt über eine beachtliche Sammlung von Frühdrucken, die einst den Grundstock ihrer Bestände bildete. Die Bände stammen aus preußischen, schlesischen und pommerischen Adels-. Schul- oder Privatbibliotheken oder gehörten zu den kriegsbedingt auf (später) polnischem Territorium ausgelagerten Buchbeständen deutscher Bibliotheken. Im Rahmen eines Kooperationsprojekts zwischen den Universitäten Lodz und Gießen sind die deutschsprachigen Frühdrucke des 16.Jahrhunderts aus dieser Sammlung erstmals systematisch erfasst worden. Der vorliegende Band wirft Blitzlichter nicht nur auf die Geschichte der Sammlung und auf seltene Einzelexemplare, sondern zeichnet auch exemplarisch auf, welche Forschungsmöglichkeiten sich aus der Erschließung der Sammlung ergeben, von der Rekonstruktion verlorener Bibliotheken und humanistischer Netzwerke bis hin zur Rezeptionsgeschichte zentraler Texte der Reformationszeit. Utworzona tuż po II wojnie światowej łódzka Biblioteka Uniwersytecka dysponuje znaczącą kolekcją starych druków, stanowiących niegdyś trzon księgozbioru. Te stare woluminy pochodzą z prywatnych książnic rodów szlacheckich z Prus, Śląska i Pomorza oraz z zasobów bibliotek szkolnych i zbiorów prywatnych, są więc częścią księgozbiorów poniemieckich, ewakuowanych wskutek działań wojennych na tereny przyznane po wojnie Polsce. W ramach projektu zrealizowanego we współpracy Uniwersytetu Łódzkiego i Uniwersytetu w Gießen możliwe było sporządzenie pierwszej systematycznej ewidencji niemieckojęzycznych wczesnych druków XVI-wiecznych ze zbioru starodruków Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego. W publikacji nie tylko przybliżono dzieje kolekcji, lecz także wnikliwie omówiono niektóre spośród jej unikalnych egzemplarzy. Ukazano również przykładowe możliwości badawcze. jakie stwarza udostępnienie tego cennego zbioru – poczynając od rekonstrukcji zaginionych bibliotek i odtworzenia sieci powiązań naukowych doby humanizmu aż po historię recepcji najważniejszych tekstów okresu reformacji.

Dwutomowe, pełne wydanie poświęconych Niemcom tekstów Jerzego Stempowskiego - pisarza, tłumacza, jednego z najbardziej cenionych polskich eseistów i epistolografów XX wieku. Tom 1 Lata 1923 - 1939 Tom 2 Lata1940 - 1965

Książka w sposób przystępny, napisany żywym językiem sposób, w oparciu o gruntowne badania naukowe (w tym archiwalne) przedstawia ewolucję stosunku cesarza Niemiec i króla Prus Wilhelma II (1859-1941) tak do liczącej 10% populacji Prus polskiej grupy narodowej, jak i do międzynarodowych aspektów kwestii polskiej, w tym rewolucji lat 1905-07 w Królestwie Polskim czy autonomii w Galicji. Jeśli na początku swego panowania kajzer wykonał kilka propolskich gestów, to po 1894 r. przeszedł na pozycje wrogie Polakom, powracając do germanizacyjnego kurs rozpoczętego jeszcze przez kanclerza Ottona von Bismarcka. Ten konflikt podsycały jego często nieprzemyślane i prowokacyjne mowy, wywołujące wśród Polaków oburzenie. Nie nazywając tego po imieniu metodami legalnymi, na łamach prasy czy trybuny parlamentarnej walczyli oni o respektowanie przez państwo niemieckie osobę monarchy swe prawa człowieka, czyli prawo do własnej, odrębnej tożsamości narodowej, tradycji języka. Książka ukazuje tak uniwersalne mechanizmy władzy, jaki i kształtowanie się w polskiej kultury politycznej na początku XX wieku.

"[...] od 1 lutego 1920 r. kierownictwo wywiadu przeciwniemieckiego skoncentrowane było w Wydziale II Ofensywnym "A" - kpt. Kazimierza Kierzkowskiego, który za pomocą dwóch referentów koordynować miał działania prowadzone na terenie Niemiec, Gdańska, Austrii, Szwajcarii, Belgii i państw Skandynawskich. Tymczasem wywiad "wschodni" - skupiony w Wydziale IV Ofensywnym "C" kpt. Tadeusza Schaetzla, podzielony został na Referaty: "Północny" - odpowiedzialny za teren Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii i Białorusi; "Wschodni" - organizujący wywiad przeciwko tylko Rosji Radzieckiej oraz "Południowo-Wschodni" - któremu podporządkowano operacyjnie teren Ukrainy, Kaukazu, Kubania, Donu i ziem kontrolowanych przez rząd gen. Antona Denikina. Choć podobnie jak Wydział IIA, obsadę kadrową Wydziału IIC również stanowiło 3 oficerów (kierownik i 2 referentów), to jednak uwzględnienie w jego strukturze ściśle wyspecjalizowanego Referatu "Wschodniego" - przy równoczesnym braku takiego "niemieckiego" odpowiednika w Wydziale IIA - świadczyło o ewidentnym i w ówczesnej rzeczywistości całkowicie zrozumiałym zamyśle rozbudowywania przede wszystkim wywiadu przeciwrosyjskiego." (fragment z tekstu "Priorytety operacyjne Oddziału II SGWP, czyli pomiędzy "wschodem" a "zachodem", R. Majzner, str 7 i 8)

Słownik współczesnej kultury krajów języka niemieckiego zasługuje na szczególną uwagę oraz zdecydowaną pochwałę. Pomyślany, przygotowany i opracowany pod czujnym okiem badawczym dwu wybitnych i doświadczonych znawców przedmiotu tom stanowi pierwsze w piśmiennictwie polskim zbiorowe opracowanie leksykogra?czne wielkiego obszaru (szeroko pojętych!) zachowań, instytucji oraz aktywności kulturowych w krajach niemieckiego obszaru językowego po 1945 r. prof. dr hab. Hubert Orłowski

Reformacja wpłynęła na obszary dzisiejszego Pomorza Zachodniego w sposób zasadniczy, określając ich historię na następne czterysta lat. Autorka podejmuje refleksję nad wybranymi elementami obecności ewangelicyzmu na tych terenach, uwzględniając osoby, miejsca i procesy, które zachodziły w historii tej denominacji na przestrzeni ostatnich stuleci. Analizuje m.in. media kultury religijnej protestantów (pieśni i kancjonały), podstawowe zjawiska kultury, m.in. plebanii i domu pastorskiego, ruchy odnowy wewnątrz ewangelicyzmu na Pomorzu (neopietyzm) oraz kwestię laikatu w procesie kształtowania Kościoła Ewangelicko-Unijnego w XIX i XX stuleciu. W pracy pojawiają się najważniejsze wątki związane z losami pomorskich ewangelików w III Rzeszy (w tym Kościoła Wyznającego).

Leżący na zachodnich rubieżach Polski Gorzów szczyci się wieloma ciekawymi i niezwykłymi historiami. Losy miasta toczyły się dość skomplikowanie. Przez wieki gospodarzami Landsberga an der Warthe byli Niemcy. Po II wojnie światowej propagandowo nadano miastu drugi człon nazwy „Wielkopolski” – choć Gorzów w Wielkopolsce nie leży… I na tym polega paradoks Gorzowa. Historia… tak skomplikowana i nieprzewidywalna. By ją poznać, sięgnijmy po Sekrety Gorzowa. Autor Paweł Staszak zabierze nas na nietuzinkową wyprawę w przeszłość, podczas której zdradzi sekrety nadwarciańskiego miasta. Dowiemy się, dlaczego na jednej łodzi spotkali się weselnicy i kondukt pogrzebowy, jakiego pecha miało miasto do pożarów, czy wybornie smakuje szarlotka z renety landsberskiej i jak trudny był dla Papuszy czas pobytu w Gorzowie. Dajmy się uwieść „miastu parków wschodniego pogranicza”, poznajmy unikatową kolekcję pamiątek po najsłynniejszych niemieckich romantykach, poczujmy atmosferę legendarnych gorzowskich knajpek. Przed nami niezwykła podróż.

Podczas siedmiu lat wojny armia pruska, dowodzona przez króla przeciw połączonym wojskom Europy, z którymi przyszło jej skrzyżować broń, wykazała swą wyższość. Wszystko zawdzięczała sukcesowi oręża. Dokonując wielkich czynów zadziwiała także swych wrogów. W ciągu następnych dziesięcioleci jej wojskowo uznany wzorzec, jej struktura czy wyszkolenie stały się obiektem powszechnego zainteresowania i wielokrotnego naśladownictwa w innych krajach. Ona sama jednak utraciła w tej twardej walce większą część swych najlepszych sił. Szczególnie piechota straciła trzon swego korpusu oficerskiego oraz doświadczonych żołnierzy. Fryderyk II z wzrastającym niepokojem obserwował postępującą utratę dawnego rdzenia [wojsk – przyp. PM]. Dotkliwie odczuwał ruinę dumnego wojska, na czele którego wyruszył na wojnę w roku 1756. „Regimenty zostały wyniszczone i po części składały się z dezerterów i jeńców wziętych na wrogu. Porządek niemal zanikł, a dyscyplina uległa takiemu poluzowaniu, że nasza stara piechota nie nadaje się na nic więcej jak na młodą milicję”

Książka Grzegorza Grześkowiaka Wehrmacht Heer odznaki szturmowe 1939-1945 jest rodzajem przewodnika, w którym autor opisał jedne z najbardziej masowo nadawanych odznak bojowych armii niemieckiej w okresie II wojny światowej. By taką odznakę otrzymać, oficerowie i żołnierze musieli spełnić ściśle określone kryteria. W oparciu o materiały archiwalne, źródłowe i własną interpretację faktów z historii bojowej Wehrmachtu – Heer (Wojska Lądowe) autor wyjaśnia symbolikę odznak szturmowych, które były noszone na lewej stronie kurtki mundurowej. Opis odznak, przedstawionych na dobrej jakości zdjęciach, został ograniczony do najważniejszych informacji o wymiarach, materiale, z jakiego je wykonywano, sposobie wykonania, producentach i autorach projektów. Za podstawę wizerunku i opisu autor przyjął generalnie te odznaki, które udostępnili mu europejscy i amerykańscy kolekcjonerzy. Od 1945 roku opisane w tej publikacji odznaki są gromadzone w muzeach i kolekcjach prywatnych jako eksponaty okazowe, dlatego są to najczęściej wyroby renomowanych firm grawerskich. Z racji tego, że nabrały one charakteru muzealnego, ważne stało się ustalenie w miarę możliwości pełnego katalogu producentów. Zamieszczone w książce opisy odznak szturmowych i ich wizerunki siłą rzeczy nie wyczerpują tematu z powodu różnorodności odmian tej samej odznaki, wymiarów, masy i materiału, z jakiego je wykonano. Książka jest przeznaczona dla szerokiego grona miłośników falerystyki i militariów. Jestem przekonany że moje opracowanie przybliży początkującym kolekcjonerom temat niemieckich odznak szturmowych, jak również wzbogaci wiedzę średnio zaawansowanych zbieraczy. Najbardziej wytrawni kolekcjonerzy zapewne też znajdą w tym opracowaniu informacje, które poszerzą ich wiedzę. Czas, jaki upłynął od I wydania (2007), pozwolił autorowi zgromadzić nowy materiał, który posłużył do uzupełnienia książki zarówno w części opisowej, jak i ilustracyjnej.

Niemiecki antysemityzm, którego zwieńczeniem był holokaust Żydów, nie powstał z dnia na dzień. Jego fundamenty były stawiane przez całą II poł. XIX wieku i na początku wieku XX. W procesie tym brali udział znani i wpływowi uczeni, a także dziennikarze i wydawcy. Skąd się wziął niemiecki rasizm? Czy asymilacja była, wg Niemców, rozwiązaniem „problemu żydowskiego”, czy zagrożeniem? Jaka jest różnica między antyjudaizmem a antysemityzmem? Rasa czy religia? Rozróżnienie na Żyda niemieckiego i orientalnego itp. „złote myśli” niemieckiej ksenofobii można znaleźć w książce, którą autor napisał „z kunsztem i niesamowitą drobiazgowością, które to cechy nieczęsto spotykamy wśród innych autorów” (dr hab. Tomasz Tulejski). Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury