Dylematy identyfikacyjne w obrębie serbsko-czarnogórskiej kulturosfery. Dawne i współczesne modele (autor)refleksji

Monografia ta jest kontynuacją książki Słowenia pod rządami Tity (1945–1980). W cieniu Jugosławii (Kraków 2017) i stanowi z nią spójną całość. Wszystkie prace naukowe autora dotyczące Słowenii powstały w ramach badań prowadzonych na Wydziale Humanistyczno-Społecznym Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej (ATH). Zasadniczym zamiarem niniejszej publikacji było przedstawienie dziejów Słowenii w okresie rozpadu Jugosławii. Tutaj początkową cezurę wyznacza data śmierci Josipa Broz Tity, a końcową moment secesji, wojny dziesięciodniowej i międzynarodowego uznania niepodległej Słowenii. Książka została przede wszystkim oparta na opublikowanych słoweńskich materiałach naukowych. Nieodzowne było także sięgnięcie do zasobów historiografii dawnej Jugosławii, jak również państw współczesnych: Chorwacji, Serbii, Bośni i Hercegowiny oraz Czarnogóry. W dużym stopniu przywołano także publikacje rosyjskie, niemieckie i anglosaskie. To samo dotyczy dorobku polskiej nauki. Piotr Żurek – dr hab., profesor nadzwyczajny Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej. Historyk i slawista, autor licznych publikacji i referatów konferencyjnych z zakresu dziejów Słowiańszczyzny i Bałkanów. Od szeregu lat współpracuje z wieloma zagranicznymi ośrodkami naukowymi, przede wszystkim w Chorwacji, Serbii oraz Słowenii. Ostatnio w pracy badawczej zajmuje się historią Jugosławii i stosunków polsko-jugosłowiańskich w XX wieku.

Dla polskiej armii początek lat dziewięćdziesiątych był bardzo trudny, a środków brakowało dosłownie na wszystko. Jednak gdy przyszła prośba o pomoc, wojsko się nie zawahało. W bałkańską misję ruszył największy od czasów II wojny światowej Polski Kontyngent Wojskowy. Na miejscu czekało żołnierzy ważne zadanie – przywrócenie spokoju i normalnego życia po krwawej wojnie domowej. Pierwszy kontyngent wysłano do Chorwacji. Krótko potem powołano kolejny dla Bośni i Hercegowiny. Wreszcie pod koniec lat dziewięćdziesiątych utworzono siły pokojowe dla Kosowa. Misje w dwóch ostatnich krajach wciąż trwają. Na początku głównym zadaniem żołnierzy stacjonujących na Bałkanach było rozminowywanie. W efekcie szaleństwa wojny domowej miny były wszędzie: na szkolnych placach zabaw, nadrzecznych plażach, leśnych dróżkach i cmentarzach. Dzień w dzień, metr po metrze, w górach i dolinach polscy saperzy przeczesywali ziemię. Niektórzy podczas tej ofiarnej służby stracili życie. Dzisiejszy kontyngent składa się między innymi ze służb rozpoznania i wywiadu. Każdego dnia ruszają w teren po cenne informacje. Odbywają setki rozmów, weryfikują pogłoski, oceniają zagrożenia. A tych wciąż nie brakuje na Bałkanach, zwłaszcza w czasach rozkwitu nacjonalizmu i fundamentalizmu religijnego. To właśnie misje w krajach byłej Jugosławii otworzyły naszą armię na świat i choć nadal trwają, bez wątpienia można stwierdzić, że żołnierze podołali swoim obowiązkom. Książka pułkownika Grzegorza Kaliciaka to rzetelny raport z polskich misji na Bałkanach, o których rzadko pamiętamy, choć każdego dnia zapisują się w historii polskiego wojska. „„Raport z polskich misji” jest lekturą niezwykłą. O Bałkanach opowiadają nie politycy, politolodzy czy inni mądrale, którzy choć nigdy nie byli w Slunju, Sarajewie, w wiosce Kamenica, mieście Maglaj, w Prisztinie czy Kosowskiej Mitrowicy, to wiedzą najlepiej, co tam się wydarzyło i jak dziś wygląda miejscowe życie. A ono wcale nie wyglądało i nie wygląda tak, jak by chcieli. Opowiadają o tym żołnierze, uczestnicy misji pokojowych na Bałkanach, którzy na miejscu spędzili wiele miesięcy, na własnej skórze doświadczyli powojennej rzeczywistości, patrzyli, obserwowali, wyciągali wnioski. Dalecy od polityki i politykowania, bo nie taka była ich rola, nie mogli jednak polityki nie dostrzegać. Ich relacje różnią się od tego, co można przeczytać w oficjalnych komentarzach. Że wszyscy Serbowie to nacjonaliści, że Chorwaci nie popełniali zbrodni, że w Bośni nie ma radykalnych islamistów, a wojna w Kosowie wybuchła z powodów religijnych. Polscy żołnierze byli na miejscu, ciężko pracowali, czasem także ginęli, bo wprawdzie nie było już wojny, ale pozostały po niej tysiące min, które trzeba było wyszukiwać gołymi rękami i rozbrajać. Czy Polska umiała się zatroszczyć o ich bezpieczeństwo i bezpieczeństwo ich rodzin? Jaka była nasza armia? Wyjeżdżając na misje nie mieli pojęcia co ich spotka. Szybko się uczyli, dorastali do roli. To jedna warstwa książki. Druga, równie ważna, to bałkańskie realia. Dzięki Grzegorzowi Kaliciakowi słuchamy obiektywnych relacji żołnierzy nieuwikłanych w polityczne spory. Warto je poznać.” Jagienka Wilczak, „Polityka”

Publikacja stanowi nowatorskie na gruncie polskiej politologii opracowanie dotyczące wyobrażeń zbiorowych – kategorii kojarzonej głównie z socjologią – z punktu widzenia badaczki sfery polityki. Przyjęty model teoretyczny posłużył autorce do naszkicowania i przeanalizowania kształtów wyobrażeń zbiorowych społeczeństw byłej Jugosławii w niełatwym okresie przedłużającego się kryzysu gospodarczego i nawarstwiania się kolejnych problemów politycznych. Pogłębiona diagnoza odczuć zwykłych ludzi na temat otaczającej ich rzeczywistości doprowadziła do konstatacji, iż w ostatnich latach piętrzące się trudności i negatywne emocje zaczęły przeważać nad optymistycznymi przesłankami, a utrzymanie stabilności regionu wymaga bardziej stanowczych i przemyślanych działań ze strony wspólnoty międzynarodowej. Monografia, napisana z perspektywy politologicznej i oparta na danych jakościowych, łączy w sobie pierwiastki innych nauk społecznych i humanistycznych, co wydawało się konieczne do integralnego wyjaśnienia interdyscyplinarnej kategorii wyobrażeń zbiorowych. Takie poszerzone spojrzenie na skomplikowany region bałkański może przyczynić się do jego lepszego poznania i zrozumienia.

Przedmiotem badań naukowych zawartych w treści niniejszej dysertacji jest państwowość Kosowa – jej geneza, uwarunkowania, kształt i funkcjonowanie. Za podjęciem głębokich badań naukowych nad powyższym zagadnieniem przemawia z pewnością szereg argumentów. W pierwszym rzędzie należy do nich wyraźna specyfika państwowości Kosowa, widoczna na tle pozostałych państw sukcesyjnych byłej Jugosławii. Do analizy powyższego zagadnienia skłania także nietypowy, częściowo umiędzynarodowiony charakter procesu państwowotwórczego, prowadzącego do powstania Republiki Kosowa. Wybór przedmiotu badań uzasadnia również fakt, iż państwowość Kosowa w dalszym ciągu pozostaje jednym z najbardziej skomplikowanych i kontrowersyjnych problemów międzynarodowych, który generuje realne wyzwania dla bezpieczeństwa międzynarodowego w wymiarze subregionalnym (Bałkany Zachodnie), regionalnym (Europa Południowo-Wschodnia) i kontynentalnym (Europa) oraz wpisuje się w szerszy kontekst ewolucji i kształtowania się popozimnowojennego ładu międzynarodowego. W świetle powyższego zasadne wydaje się stwierdzenie, że przypadek Kosowa stanowi niezwykle ciekawy i aktualny przedmiot badań nauki o stosunkach międzynarodowych, który skupia w sobie wiele ważnych i aktualnych problemów badawczych dotyczących powstawania, istnienia i funkcjonowania państw we współczesnych stosunkach międzynarodowych oraz ewolucji regulujących te stosunki norm prawa międzynarodowego. Ze Wstępu

Reviewed book is a result of international research cooperation Between the researchers from Poland, Serbia and Italy. They are all experts on the Palkan issues, therefore, that's why they again decided to describe this very important region political and military point of view.

Potrafi zabijać. Ale wyszkolono go, by ratował życie. Żołnierz, z którym walczysz ramię w ramię, przyjdzie ci z pomocą, gdy zostaniesz ranny. Opatrzy cię. Wyprowadzi spod ognia nieprzyjaciela. Zaryzykuje swoim życiem, by ratować twoje. Jeśli będzie naprawdę ciężko, zostanie przy tobie. Jego twarz będzie ostatnim obrazem w twojej pamięci. Wir poznał najczarniejsze oblicza współczesnej wojny. Był na misjach w Macedonii, Afganistanie i Iraku. Dziesiątki razy uratował życie rannym żołnierzom i cywilom. Pamięta też tych, których ocalić nie zdołał. Najgorzej, gdy twoim pacjentem jest dziecko. Tego się nie zapomina. To nie jest opowieść o zwykłym komandosie. To historia medyka pola walki. Pierwszego Polaka, który ukończył elitarny amerykański kurs medyków sił specjalnych pod okiem instruktorów Delta Force. Gdy wszyscy w bazie siadali do wigilii, my ratowaliśmy życie rannym chłopakom przy bramie. Wokół krew, bandaże, nosze… Wracający z pola polski patrol śpiewał kolędę „Dzisiaj w Betlejem”. Każde auto, które nas mijało, milkło…

Logavina to cicha i spokojna uliczka położona w sercu miasta, słynącego z tolerancji i kosmopolitycznego uroku. Wybuch wojny postawił na głowie życie jej mieszkańców, Bośniaków, Chorwatów i Serbów, którzy do tej pory żyli obok siebie, nie zwracając uwagi na dzielące ich różnice. W oblężonym Sarajewie, pozbawieni ogrzewania i elektryczności, przy coraz bardziej ograniczonych zasobach żywności i wody, każdego dnia muszą teraz walczyć o przetrwanie swoje i bliskich. Muszą bronić się nie tylko przed kulami snajperów, ale także przed równie groźnym wrogiem – nienawiścią do sąsiadów i niedawnych przyjaciół, którzy tak łatwo mogą zmienić się w śmiertelnych wrogów. W intymnej relacji naocznego świadka Barbara Demick splata losy dziesięciu rodzin. I po dwudziestu latach wraca, by się przekonać, jak radzą sobie z następstwami wojny. „W oblężonym mieście bomby burzą nie tylko domy. Przemoc atakuje też jego tkankę społeczną – przyjaźń, solidarność, zaufanie – bez której żywy organizm miasta nie przetrwa. Barbara Demick opisuje, jak mieszkańcy pewnej sarajewskiej ulicy obronili te podstawowe międzyludzkie więzi, a więc obronili swą ulicę – a ulice takie jak ta obroniły miasto. To reportaż z najważniejszego frontu każdej wojny, który przebiega przez serca i umysły. Wszyscy mieszkamy na ulicy Logavinej.” Konstanty Gebert „Obojętność na skutki wojen i kataklizmów zwiększa się z liczbą ofiar. Nie potrafimy przejąć się losem stu czy pięciuset tysięcy ludzi. Dramat mieszkańców sarajewskiej ulicy Logavinej to historia rodzin i osób, wplątanych w niechcianą wojnę, zmuszonych do heroizmu przekraczającego ich siły. Jest to zapis doświadczenia nagłej zamiany spokojnego życia w przyjaznym mieście na upokarzającą codzienność wojenną. Śledząc ich losy, łatwo wyobrazić sobie siebie i swoich najbliższych w podobnej sytuacji. Lektura obowiązkowa.” Janina Ochojska „Doskonale uchwycony heroizm cywilnych mieszkańców Sarajewa – ich hart ducha, ironia, stoicyzm. [...] Koncentrując się na jednej ulicy Sarajewa, Demick maluje realia życia w mieście trafnie i z prezycją.” David Rieff, „Philadelphia Inquirer” „Gdybyś miał przeczytać tylko jedną książkę o Sarajewie, powinna to być właśnie ta książka.” Mary McGrory, „Washington Post” „To, co zachwyca mnie w tej książce – i co zachwyciło w „Światu nie mamy czego zazdrościć” – to sposób, w jaki Barbara Demick prowadzi nas w głąb ludzkiego życia. Zaczynamy rozumieć nie tylko, co działo się na sarajewskiej ulicy, na której mieszkała w czasie wojny, ale również, co przeżywali ludzie. Możemy sobie wyobrazić, jak my byśmy się czuli, co myśleli. Nie mamy tu do czynienia z sytuacją, gdy to, co prywatne, staje się polityczne — wręcz przeciwnie. To polityka i historia stają się w osobiste, ponieważ sytuacja w kraju, w mieście zagarnia i rwie ludzkie losy. Książka Demick oscyluje pomiędzy opowieścią o codzienności a wielką tragedią, jest znacznie bardziej wnikliwa niż typowa dziennikarska relacja.” Lindsey Hilsum

Tsar Peter (927-969), the book’s protagonist, is all too frequently presented in modern scholarship as a weak ruler, devoid of any grander political aspirations, focused on religious matters, indeed - pious, but neglecting the vital interests of his subjects. It was said that during his reign both his court and state became Byzantinised, that the central authority was completely helpless in the face of Hungarian raids, and saw the spread of the Bogomilist heresy. According to the Tsar’s critics, it was as a result of his ineffectual rule that Boris II, his son and successor, was unable to defend Bulgaria’s sovereignty in 971. This book - the first monograph in world literature devoted to Peter - was written by Bulgarian (Miliana Kaymakamova, Georgi N. Nikolov, Angel Nikolov, Nikolay Hrissimov) and Polish medievalists (Miroslaw J. Leszka, Kirił Marinow, Zofia A. Brzozowska Jan M. Wolski). Thanks to a thorough analysis of the sources and an in-depth knowledge of the literature of the subject, they constructed a comprehensive and balanced image of the reign of their protagonist, and of the role he played in the history of mediaeval Bulgaria. We are dealing here with a monograph that is exceptional not only in Polish, but also international historiography. Its authors, known for their numerous dissertations, papers on the history of Byzantium and Bulgaria and other works, undertook the task of creating a synthesis, world’s first comprehensive study devoted to the Bulgarian Tsar Peter and his times [...] The authors convincingly present the political achievements of the monarch and his contributions to the development of the early mediaeval Bulgarian culture [...] they accurately recreate the image of the contemporary Bulgarian society which, during Peter’s times, benefited from the fruits of the second peace. Due to its original theme, the monograph may meet with a lively interest of readers both in Poland and abroad from the editorial review of Dr. hab. Jarosław Dudek, professor of the University of Zielona Góra

„Błoto słodsze niż miód” to opowieść o kraju udręczonym terrorem Envera Hoxhy, dyktatora, który po zerwaniu sojuszy z Jugosławią, Związkiem Radzieckim i Chinami uwierzył, że Albania może stać się samowystarczalną twierdzą komunizmu. O ludziach z dnia na dzień skazywanych na zesłanie, tylko dlatego że urodzili się w niewłaściwej rodzinie lub szeptem w czterech ścianach próbowali samodzielnie myśleć. O krwawych buntach w obozach pracy, tragicznych ucieczkach z kraju zamienionego w bunkier, o życiorysach ofiarowanych na ołtarzu ideologicznego raju i o tych, którzy je miażdżyli, nie bacząc na konsekwencje. Układając opowieści swoich bohaterów w chór przejmujących głosów, autorka odsłania fragment najczarniejszego okresu w historii Albanii i zapisuje kolejną kartę w księdze upadku wartości humanistycznych XX wieku.

Monografia jest nowatorską I interdyscyplinarną analizą obrzędu Wodzić w Macedonii, a także propozycją nowego spojrzenia na folklorystykę, które Autorska nazywa folklorystyką konwersacyjną. Autorka nie sięga po obecną w badaniach koncepcję oralności ani nie mówi o folklorze jako literaturze (tylko) ustnej w opozycji do literatury pisanej, która zresztą nie potrzebuje tego przymiotnika. Pokazuje na podstawie analizy etymologicznej, ze samo określenie „literatura” ma w sobie komponent mówienia/wypowiadania. Autorska śmiało rzuca wyzwanie teoretycznym i metodologicznym założeniom folklorystyki. Korzysta nie tylko z danych archiwalnych, ale także sama eksploruje wsie Macedońskie, rozmawiając i uczestnicząc w lokalnych świętowaniach Wodzic. Dr hab. Karolina Bielenia-Lenczowska

Skanderbeg, Jerzy Kastriota (ok. 1405–1468), albański władca, bohater narodowy i symbol walki o wyzwolenie z niewoli tureckiej dla wszystkich narodów bałkańskich, jest także bohaterem europejskiego uniwersum. Olbrzymia literatura przedmiotu dotycząca Skanderbega wypełnia przestrzenie historiografii, bałkanistyki/bałkanologii i rzecz jasna albanistyki/albanologii. Książka poszerza pole zainteresowań slawistyki południowej, wytycza nowe nurty badawcze, ale także znosi granice etnokulturowej refleksji. Publikacja została podzielona na trzy części: historiograficzną, literaturoznawczą i kulturoznawczą, ale te określenia należy traktować jako umowne, gdyż w każdej z tych części dochodzi do głosu interdyscyplinarność, refleksja komparatystyczna oraz perspektywa oglądu prowadzona z różnych punktów widzenia. Tom zawiera prace jedenastu autorów, reprezentujących ośrodki akademickie w Polsce, Albanii, Macedonii i z Kosowa. Autorami są zarówno wybitni znawcy przedmiotu, jak np. Aurel Plasari, autor monumentalnej monografii Skënderbeu, një histori politike z 2010 roku, która liczy 946 stron, jak i młodzi adepci nauki. Prezentowana publikacja, choć skromna objętościowo, stanowi jednak wartościowe opracowanie monograficzne, rzucające w interdyscyplinarnym dyskursie światło na rewizję historiograficzną, literacką reprezentację i reminiscencje wyrażane różnymi kodami kultury o uniwersalnym bohaterze średniowiecznej Europy.

Karl Markus Gauss po raz kolejny rusza w drogę po Europie, wybierając rzadziej uczęszczane ścieżki i mniej tłoczne bulwary. Przemierza je bez pośpiechu, z uwagą patrzy na świat i dostrzega nie tylko postaci z pomników i zabytkowe gmachy, ale także bohaterów drugiego planu i ich zagmatwane historie. W Mołdawii, najbiedniejszym kraju w Europie, w którym wszystkie banknoty są tej samej wielkości, koloru i ukazują twarz tego samego człowieka, zaraźliwa okazuje się nie tylko serdeczność, ale również „mołdawska tęsknota”. W Bułgarii Gauss znajduje kraj całkiem inny od tego, który znamy z folderów biur podróży i starych widokówek. Na ulicach i placach Zagrzebia zaintrygowany obserwuje grę pamięci i zapomnienia, która z roku na rok coraz silniej naznacza narodową kulturę Chorwacji. I wreszcie Wojwodina, niegdyś Europa w pigułce, wieloetniczna i wielokulturowa. To najbardziej osobista z czterech podróży, wyprawa w głąb historii, również tej bardzo prywatnej, śladami urodzonych tu rodziców pisarza. Gauss to wybitny znawca Europy Środkowej, błyskotliwy erudyta, ciekawski wędrowiec. Nikt nie potrafi z taką czułością, zrozumieniem i wnikliwością pisać o naszej targanej sprzecznościami, ciekawej, ale skomplikowanej przecież części świata.

Bułgarska epopeja 1915-1918 Tom 2

Krakowski dziennik „Czas", ukazujący się od 1848 r., w znaczący sposób kreował opinię wyższych warstw społeczeństwa polskiego w Galicji. Na łamach czasopisma - określanego jako konserwatywne - bardzo często podejmowano tematykę bułgarską. Zainteresowanie kwestiami bułgarskimi wzrosło po wybuchu I wojny światowej, a od początku 1915 r. zagadnienia te stale gościły na łamach gazety. Wiadomości podawano regularnie i w sposób profesjonalny - świadczyły o tym publikacje, w których dementowano wcześniej zamieszczone nieprawdziwe lub niesprawdzone informacje. I właśnie ten materiał źródłowy stał się podstawą tej niezwykle ciekawej dwuczęściowej monografii. Autorzy konfrontują go z m.in. opublikowanymi archiwaliami, pracami o charakterze pamiętnikarskim oraz obszerną literaturą przedmiotu. W części pierwszej prezentują historię krakowskiego czasopisma i zakres zainteresowania publicystów tematyką bułgarską w okresie bezpośrednio poprzedzającym przystąpienie Bułgarii do I wojny światowej, omawiają wysiłki dyplomatyczne wielkich mocarstw na rzecz pozyskania Bułgarii do współpracy w latach 1914-1915, a także opisują działania wojenne w Serbii (1915) oraz w Rumunii (1916). W części drugiej przedstawiają zagadnienia poświęcone zmaganiom armii bułgarskiej obejmujące działania na froncie salonickim (1916), wojnę pozycyjną w Macedonii (1917), a także schyłkowy okres konfliktu zakończony wycofaniem się Bułgarii z I wojny światowej. Zaprezentowany w pracy obraz działań bułgarskich sił zbrojnych ukazują na tle najważniejszych wydarzeń na innych frontach - zachodnim, wschodnim, włoskim i tureckim, dzięki czemu podkreślają ich ścisły związek z wydarzeniami rozgrywającymi się na Półwyspie Bałkańskim. Autorzy, dokonując dogłębnej i krytycznej analizy materiałów prasowych, dochodzą do wniosku, że przedstawiony na łamach gazety obraz rzeczywistości jest zgodny z ustaleniami historyków zarówno w warstwie faktograficznej, jak i w sferze komentarzy i ocen. W każdej części monografii znalazły się indeksy osób i nazw geograficznych oraz spisy wszystkich występujących w pracy nazw miejscowości, które uległy zmianie w okresie międzywojennym i po zakończeniu II wojny światowej. Wartość monografii podnoszą także unikalne fotografie oraz mapy, dzięki którym można śledzić przebieg opisywanych wydarzeń.

Jak wielkiego nieszczęścia potrzeba, żeby świat w nie uwierzył? Wstrząsająca opowieść Wojciecha Tochmana o konsekwencjach wojny Zakończenie wojny w Bośni i Hercegowinie (1992-1995) ocalałym kobietom nie przynosi ulgi. Muszą odnaleźć swoich mężczyzn, którzy zaginęli. Pochować ich i opłakać. Bez pomocy dr Ewy Elwiry Klonowski byłoby to niemożliwe. Wojciech Tochman wielokrotnie powracał do Bośni. Brał udział w ekshumacjach masowych mogił i i scalaniu ludzkich szczątków.Jakbyś kamień jadła to dramatyczna opowieść o silnych kobietach, które mimo ogromu okrucieństwa, próbują przywrócić wartość życiu każdego człowieka. Książka znalazła się w finale Nagrody NIKE 2003 oraz prestiżowej nagrody Prix RFI Témoin du Monde. Wydana m.in. w Londynie i Nowym Jorku była rekomendowana czytelnikom przez English Pen. Lapidarność, z jaką Tochman opowiada o potwornościach wojny i jej toksycznych konsekwencjach, wywołuje potężny efekt właśnie dzięki oszczędności stylu: okrucieństwo mówi samo za siebie, nie potrzebuje opisu ani koloryzowania. „The Times”

The Balkans are often called „Balkan powder keg”. Therefore, it is good that work about terrorism in the Balkans was created, and the authors deserve recognition for facing such significant and difficult problem. I may say that, with no exception, all authors showed skills in discourse at high substantive level, creating original texts, full of analyses, opinions and reflections. prof. dr hab. Marek Bankowicz

Postanowienia kongresu berlińskiego kończącego wojnę rosyjsko-turecką 18771878 nie zapewniły trwałego pokoju na Bałkanach. Siedem lat później na południu Europy doszło do krótkiej wojny serbsko-bułgarskiej. Jakie były jej przyczyny? Co pchnęło do bratobójczej walki dwa narody słowiańskie? Dlaczego przeszła ona do historii, jako wojna generałów z kapitanami? Wreszcie, jak zareagowały na nią mocarstwa europejskie oraz jakie były jej skutki dla walczących stron? Na te pytania stara się odpowiedzieć niniejsza książka, która jest pierwszą tak obszerną monografią w historiografii polskiej poświęconą temu nieco już zapomnianemu konfliktowi zbrojnemu.

Najobszerniejsza jak dotąd biografia Josipa Broz Tity, napisana przez wybitnego słoweńskiego historyka, bazuje na krytycznej analizie ogromnej liczby świadectw przeszłości. Jej oryginalność i styl narracji powodują, że chętnie po nią sięgną nie tylko zawodowi historycy, ale też wszyscy zainteresowani historią XX wieku, a w szczególności historią Jugosławii, Bałkanów i polityki międzynarodowej. Autor w trzynastu rozdziałach opowiada o niebywałej politycznej karierze syna wielodzietnej chłopskiej rodziny, pokazuje drogę jego publicznego życia jako przywódcy ważnego kraju Europy Południowej i jednego z liderów ruchu państw niezaangażowanych. Omawia działalność rewolucyjno-polityczną Tity, w tym wyzwanie rzucone Stalinowi i uniezależnienie się od Moskwy. Jest to też książka o politykach z otoczenia Tity, przywódcach europejskich (w tym bałkańskich), o wojnach światowych, o jugosłowiańskich transformacjach społeczno-ustrojowych, o mechanizmach władzy. Jeden z rozdziałów poświęcony jest perypetiom życia osobistego Tity. Rzetelna i powściągliwa w ocenach praca może wywołać dyskusję i spory wśród zwolenników czarno-białego świata, co powinno dobrze służyć nauce i kulturze intelektualnej. Wchodzi do kanonu biografistyki europejskiej, została już przetłumaczona na kilka języków w Europie, od 2018 roku jest dostępna dla czytelnika polskiego.

*As heard on NPR's All Things Considered* "Mixing bold journalism with bolder allegories, Mr. Szablowski teaches us with witty persistence that we must desire freedom rather than simply expect it." --Timothy Snyder, New York Times bestselling author of On Tyranny An award-winning journalist's incisive, humorous, and heartbreaking account of people in formerly Communist countries holding fast to their former lives For hundreds of years, Bulgarian Gypsies trained bears to dance, welcoming them into their families and taking them on the road to perform. In the early 2000s, with the fall of Communism, they were forced to release the bears into a wildlife refuge. But even today, whenever the bears see a human, they still get up on their hind legs to dance. In the tradition of Ryszard Kapuściński, award-winning Polish journalist Witold Szablowski uncovers remarkable stories of people throughout Eastern Europe and in Cuba who, like Bulgaria's dancing bears, are now free but who seem nostalgic for the time when they were not. His on-the-ground reporting--of smuggling a car into Ukraine, hitchhiking through Kosovo as it declares independence, arguing with Stalin-adoring tour guides at the Stalin Museum, sleeping in London's Victoria Station alongside a homeless woman from Poland, and giving taxi rides to Cubans fearing for the life of Fidel Castro--provides a fascinating portrait of social and economic upheaval and a lesson in the challenges of freedom and the seductions of authoritarian rule. From the Introduction: "Guys with wacky hair who promise a great deal have been springing up in our part of the world like mushrooms after rain. And people go running after them, like bears after their keepers. . . . Fear of a changing world, and longing for someone . . . who will promise that life will be the same as it was in the past, are not confined to Regime-Change Land. In half the West, empty promises are made, wrapped in shiny paper like candy. And for this candy, people are happy to get up on their hind legs and dance."